Elastomer Lifleri
Poliuretan, glikol ile diizosiyanat bileşiklerinin reaksiyonundan elde edilir.
Bu lif ilk olarak Almanya’da üretilmiştir. İlk üretilen bu lifler sert tutumlu olduğundan tekstilde kullanım alanı yaygınlaşmamıştır. Esneklikleri çok yüksek olan poliuretan lifleri elastomer lif grubuna girer. Spandex Lifleri; Yapısında % 85 oranında poliuretan polimerleri bulunan sentetik liflere spandex adı verilir. Spandex lifleri 1958 yılında ABD’de üretilmiş ve 1959 yılında piyasaya sürülmüştür.
Spandex liflerinin enine kesitleri yuvarlak ve yer fıstığı şeklinde, yüzeyleri genelde pürüzsüzdür. Spandex lifleri 0.7–1 gr/denye gibi çok düşük bir mukavemete sahiptir. Spandex liflerinin en önemli özelliği kopma anındaki uzama yüzdesinin % 400–700 arasında olmasıdır. Liflerin nem çekme yeteneği % 1 – 1,4 oranındadır.
Açık halde likra iplikler
Spandex liflerinin kimyasal maddelere karşı dayanıklılığı iyidir. Bakteri ve mikroorganizmalar life zarar vermez. Güneş ışığına karşı dayanıklıdır. Spandex lifleri alevle karşılaştığında kimyasal bir koku çıkararak yanar ve siyah, yumuşak bir kül bırakır. Liflerin erime noktası 230 – 270 °C arasında değişmektedir.
Spandex lifleri başka liflerle birlikte kullanılır. Bu liflerin üzeri bazen pamuk, viskoz ve naylon lifleri ile kaplanabilir. Esnekliği iyi olan mayo, iç çamaşırı, çorap konçları, çorap, dizlik, çeşitli dans ve spor giysilerinde kullanılmaktadır. Cerrahi bant ve korse yapımında da kullanılır. Çeşitli kumaşlarda ve trikolarda spandex liflerinden yararlanılır.
Elastan Liflerinin Fiziksel Özellikleri
Kriterler |
Elastan Liflerinin Fiziksel Özellikleri |
| Mikroskobik görünüş | Nispeten pürüzsüz ve düzgün görünümlüdür. Enine kesitleri yuvarlak veya dikdörtgen şeklinde üretim şekline bağlı olarak değişir. Genellikle yuvarlaktır. |
| Uzunluk | Sonsuz uzunlukta üretilirler ve genelde bu şekilde katlanırlar. İstenirse kullanım yerine göre kesikli (ştapel) hale getirilebilirler. |
| İncelik | İstenilen incelikte üretilebilir. Çok ince veya kalın lifler olarak üretilebilmektedir. 25 ile 200 dtex arasında inceliklerde üretilebilir. |
| Renk | Beyaz veya şeffafımsı beyazdır. |
| Parlaklık | Biraz saydamdır. Genellikle mat ve çok az parlaktır. |
| Mukavemet | Diğer sentetik liflere göre daha dayanıksızdır. Mukavemetleri 0,5– 1,5 gr/denye arasında değişir. |
| Uzama elastikiyeti | Elastikiyeti mükemmeldir. Bu liflerin en önde gelen karakteristiğidir. % 500’den fazla uzamaya sahiptir. |
| Rezilyans (yaylanma) | İyidir. |
| Nem alma | Hidrofobik bir lif olduğu için çok düşüktür. %65 nisbi nem ve 20 ºC de %1 civarı nem alır. Sudan pek etkilenmez. |
| Sıcaklık | Tiplerine bağlı olarak sıcaklığa karşı dirençleri değişiktir. 150 ºC de sertleşme görülür ve 230 ºC- 290 ºC arasında erir. Ütüleme sıcaklığı 150 ºC yi geçmemelidir. |
| Alev alma | Yavaş yanar, erir. |
| Statik elektriklenme | Yoktur |
| Pilling (boncuklama) | Yoktur |
| Yoğunluk | Düşüktür. 1,24 gr/cm³. Poliester ve yünden düşüktür. Poliamidden yüksektir. |