Filament ve Ştapel Nedir?
Tekstil lifleri uzunluklarına göre ikiye ayrılır. Filament ve Ştapel olarak tanımlanan bu liflerin farkı filament lifler uzun-kesiksiz, sonsuz uzunlukta üretilen liflerdir, Ştapel ise kesikli yani kısa ve sonlu uzunluğa sahiptir. Tek bir kesiksiz life monofilament, bir iplikte çok sayıda filament yer alıyorsa buna multifilament denir.
Multiflament
Doğadaki tek kesiksiz lif olan ipek lifinin boyu 1000-2700 metre arasında değişmektedir. Yapay lifler ise kesiksiz filament formunda üretildikten sonra istendiği taktirde kesikli (ştapel) lif haline getirilmek için kesilebilir.
Monoflament
Filament Eldesi ve Düzeler
Filament üretim sisteminde en hassas adım eriyik hâldeki polimerin düzelerden geçmesidir.
Filament üretiminin son safhası olan bu kısımda extruderden geçmiş olan polimer eriyiği, belirli bir sıcaklık ve basınçta filament üretim başlıklarına (düze bloklarına) gönderilir. Düzeden çıkan polimer henüz iplik niteliği kazanmamış olan ve çok yüksek sıcaklıkta akan bir sıvı kütledir. Bu sıvı katılaşabileceği bir ortama püskürtülür.
Resim 1.16: Liflerin düzelerden geçişi Resim 1.18: Farklı düzelerden geçirilmiş filament iplik kesitleri
Düze plakasına bakıldığında yapısında birçok delik olduğu görülmektedir. Düze plakasındaki delik adedi mono filament üretimi için tek bir tanedir. Filament iplikler için düzedeki delik adedi genellikle 10 – 150 adet arasındadır. Kesikli elyaf üretiminin başlangıcı olan tow üretiminde ise düzelerde on binlerce delik vardır. Genellikle düze delikleri yuvarlak deliklerdir. Bu şekilde yuvarlak lif kesiti oluşturulur. Ancak özel olarak şekillendirilmiş düze delikleri de kullanılmaktadır.
Resim 1.21: Liflerde kıvrım öncesi ve sonrası (tekstüre işlemi uygulanmış)