Zein Elyafı Tanımı
Zein, mısırda bulunan bitkisel proteine verilen isimdir. Mısırdan zeinin ayrılması sudkostik (NaOH) ve asitle çöktürme ile sağlanır.
Zein, mısırdan nişasta elde edilmesi sırasında %70’lik izopropil alkol ilavesi ile ayrıştırılır. Alkol buharlaştırılır ve açık sarı renkte toz hâlinde zein elde edilir. Ardından bu madde sudkostik çözeltisinde çözünür. Çözelti daha sonra filtrelenir, havası alınır ve 24 saat olgunlaştırma için bekletilir. İçinde sülfürik asit, asetik asit ve çinko sülfat bulunan asidik koagülasyon banyosunda düzelerden pompalanarak yaş çekim yöntemi ile filament hâline getirilir. Kesikli lif yapılacaksa filamentler yıkanır, kıvrım verilir, kurutulur ve kesilerek ştapel hâle getirildikten sonra balyalanır.
Tekstilde; yün, pamuk, viskon ve naylonla karıştırılarak kadın ve erkek giysi kumaşları, triko ve jarse kumaşlarla bebek giysileri, battaniye üretiminde kullanılır.
Zein Elyafın Fiziksel Yapı ve Özellikleri
Enine kesiti dairesel, uzunluğuna görünüşü ise içi boş cam çubuğa benzemektedir. Genelde filament hâldedir. Birlikte kullanılacağı lif uzunluğuna göre istenilen uzunlukta kesilebilir. İnceliği 2-15 denye arasındadır. Hafif sarımsı renklidir. Üretildiklerinde parlaktırlar. Daha sonra kullanıma göre matlaştırılabilirler. Mukavemeti kuru halde 1,2 g/denye’dir. Yaş mukavemeti daha düşüktür ve 0,60 g/denye olmaktadır. Yaylanma (rezilyans) özellikleri yüksektir. Uzaması; % 5 gerildiğinde esnekliği % 100’dür. Ticari nemi %13 olup, %40’a kadar nem çekebilir. Kolayca ütülenebilir. Zein’in yoğunluğu 1,25 cm³’tür.
Zein Elyafının Kimyasal Özellikleri
- Asitlere karşı yün ve ipekten daha dayanıklıdır.
- Alkalilere karşı hassastırlar.
- Kuvvetli alkalilerin sıcak çözeltisi life zarar verir.
- Tavsiye edilen konsantrasyonlarda ağartıcılarının kullanımında tehlike yoktur.
- Küf ve mantarlardan etkilenmezler.
- Güneş ışığında uzun süre kalırsa zarar görebilir.
- Güve ve böceklere karşı dayanıklıdırlar.
- Kolay yıkanırlar.