İngilizce’de Combed Cotton olarak bilinen Penye Sisteminde; Penye iplikler çok ince numaralarda eğrilebilirler. Piyasada Ne 30 – Ne 50 arasında çok yaygın olarak penye iplik üretimi yapılmaktadır.
İplikçiler açısından pamuk bölgelerinin doğru seçimi büyük önem taşır, çünkü uzun elyaf ve yüksek temizlik derecesi pamuk fiyatlarını küçümsenmeyecek derecede etkilemektedir. Yüksek özelliklere sahip ince iplik eğirebilmek için pamuğun elyaf boyunun uzun ve liflerin ince, yani mikroner değerinin düşük olması gerekmektedir. Yüksek iplik kalitelerinin arzulandığı durumlarda temiz ve uzun elyaflı pamuğa ihtiyaç duyulacağı unutulmamalıdır. Normal karde işlemi ile iplik eğirmede yüksek kalite özelliklerine bir ölçüye kadar ulaşılabilir. Bu sınırdan sonra sisteme penye işleminin ilave edilmesi kaçınılmaz olur..
Penye hazırlık sistemleri
Taramadan Beklenenler
Penyenin görevleri aşağıdaki gibi sıralanabilir
- Penyeleme işlemi sırasında çekirdek, sap ve yaprak kırıntıları gibi çepel parçacıkları ve nepslerin uzaklaştırılmalarıyla iplik kalitesinin yükselmesi,
- Kısa liflerin penye telefi olarak ayrılması, yoğun bir paralelleştirme ve çekim sonucu iplik eğirmede etkili olacak ştapel uzunluğunun iyileştirilmesi..
Penye ipliğini diğerlerinden (Karde ve OE iplikleri) ayıran kalitatif değerler yüksek iplik mukavemeti, iplik düzgünlüğü, parlaklığı ve temizliğidir. Penye makinesınden çıkan şeride taranmış şerit, ayrılan telefe de penye telefi denir. Ham madde ve kullanım yerine bağlı olarak penye makinesinde % 10 – % 25 arasında bir telef miktarıyla çalışılır. Kural olarak Ne 40 ve daha ince pamuk ipliği imalatlarında penye sistemi devreye sokulur. Fakat piyasada özellikle Ne 30 penye triko ipliği yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Buradaki Ne 40 inceliğini, Karde iplik imalatını özellikle mukavemet yönüyle zorlayan bir sınır olarak kabul etmek lazımdır. Kesik lifli kimyasal liflerde stapel tamamen düzgün olduğu ve içinde yabancı madde bulundurmadığı için penyeleme işlemine tabi tutulmazlar. Genel olarak penye sistemi aşağıdaki basamaklardan oluşmaktadır:
Penye Makinesi Özellikleri
Penye Makinesinin Görevleri
- Pamuk lifleri içindeki çekirdek, sap, yaprak kırıntısı gibi yabancı maddeleri ve nepsleri ayırmak,
- Kısa liflerin uzaklaştırılması, ortalama stapel uzunluğunu ve homojenliğini artırmak,
- Boyanmış liflerde birbirine yapışmış olanlarını ayırmak,
- Çekim, dublaj ve tarama vasıtasıyla lif paralelliğini sağlamak ve düzgün band elde etmektir.
Penye (tarama) makinesi
Penye Makinesinin Çalıma Prensibi
- Makinenin besleme düzeninde, vatka silindirlerine konan vatka yumakları uçları bir levha üzerinden alt kıskaç (çene) ve onun üzerinde bulunan besleme silindirleri arasına verilir.
- Besleme silindirleri tarafından aşağı doğru sarkıtılarak verilen elyaf kütlesini alan kıskaçlar (çeneler) kapanır.
- Bu esnada yuvarlak tarak sarkan pamuk tabakasının ucunu tarar geçer. Taranmış uç, ileride duran iki alıcı koparma silindiri tarafından yakalanarak çekilmeye başlanır.
- Çekilen elyafın arka uçları da dik (düz) tarağın dişleri arasından taranarak geçer.
- Çekme anında besleme silindiri hareket ederek bundan sonraki yuvarlak tarak dönüşü için lif tabakasını biraz geri vererek sarkıtır.
- Yine çekme anında ön tarafta, daha önce taranmış tülbentin ucu biraz geri verilerek yeni gelenle birbirine eklenir.
Penye makinesinin Teknolojik Şeması
Tarama performansına etki eden faktörler
- Ekartman ayarı: Kıskaç (çene) ön taraftayken alıcı silindirlerle yapmış olduğu mesafe ayarıdır.
- Besleme şekli ve miktarı: Kıskacın (çenenin) geriye doğru hareketi anında yapılması veya kıskacın ileri doğru hareketi anında yapılması, aynı zamanda liflerin taranarak gruptan ayrıldığı andaki besleme olmak üzere iki türlü besleme yöntemi vardır. Besleme miktarı arttıkça üretim artar ancak kalite düşer. Standart besleme miktarı 5,2 mm dir.
- Kullanılacak materyalin stapel diyagramı: Penye makinesinde iyi bir tarama yapabilmek için elyaf stapel uzunluğunun iyi saptanması gerekir. Çünkü makine ekartman ayarları buna göre tespit edilir.
Tarama Teorisi
Esası lif tutamının bir ucundan tutarak yuvarlak tarak ve sabit tarak yardımıyla taramaktır. Kıskaçlar tarafından tutulan lif sakalı, yuvarlak tarak tarafından taranır. Çeneler (kıskaçlar) açılır, sabit tarak inerek lif sakalına dalar. Aynı anda koparma silindirleri elyaf tutamını yakalayarak sabit tarak dişler arasından çeker. Taranmamış olan arka kısım, çekme sırasında dik (düz) tarak tarafından taranmış olur.
Tarama işlemi devamlı olmayıp her tarama aşağıdaki kademelerden oluşur.
- Açılmış olan çenelere besleme silindiri tarafından vatka sevk edilir.
- Kıskaçlar (çeneler) kapanır.
- Kıskaçlardan (çeneler) sarkan lif sakalı, yuvarlak tarak tarafından taranır.
- Kıskaçlar (çene) açılır.
- Koparma silindirleri taranmış sakalı yakalar.
- Sabit (düz) tarak lif sakalına dalar.
- Koparma silindirleri, lifleri sabit (düz) tarak dişleri arasına çekerek vatkadan ayırır. Bu koparma işleminden önce besleme silindirleri bir miktar geri dönerek liflerin eklenmesini sağlar. ileri dönüşle de koparmayı yapar. Bu tarama için işlem safhası böylece tamamlanmış olur.
- Tarama sırasında oluşan döküntüler ( kemling ) telef haznesine gönderilir.