KADİFE DOKUMA KUMAŞ

Dokuma kumaşlarda havlı yüzeye sahip kumaşlar çeşitli şekillerde elde edilebilir Bunlar genel olarak kesilmiş ilmekli, kesilmemiş ilmekli ( havlu ) veya atkı havlı, çözgü havlı olarak ayrılabilirler

Kord veya fitilli kadife kumaşlar gibi hav yüzeyli kumaşlardan çözgü iplikleri çekilip alındığında onların düzgün uzunlukta hav iplikleri ile kaplı olduğu görülür Kord ve fitilli kadife gibi atkı havlı kumaşların havı her zaman kesilir Düz kadifede ise atkı iplikleri kısa uzunlukta hav iplikleri ile kaplanmıştır Hav tutunduğu ipliğe dikey konumdadır Dolayısıyla hav çözgü ipliğine bağlı ise, hav ipliğinin atkı olması gerekmektedir Veya bunun tersi olabilir Elbise, takım elbise, ev döşemesi vb’nde kullanılır

Kadife kumaş örnekleri

Düz kadife kumaş eldesi 3 aşamada gerçekleşir İki kumaş tabakası aynı anda çift hareketli mekikli dokuma tezgahında dokunur Kumaş dokuma tezgahını terk ederken dikey atkı iplikleri iki ayrı kumaş oluşturmak üzere ayrılırlar ve her biri dik havlı yüzeylere sahip olurlar Boylamasına çözgü iplikleri kadifenin dokunması işleminde havları oluştururlar ve son olarak, havlı kumaşın makastan geçirilmesiyle, havlar düz, pürüzsüz bir yüzey haline dönüştürülür.

Orjinalinde kadife, ipekli çözgüden dokunmuş kısa sık çözgü havlı bir kumaş olarak üretilmiştir Şimdilerde ise bu terim kısmen ipek ve rayon ve kısmen de başka elyaftan veya tamamen başka ipliklerden yapılan kısa, sık çözgü havlı kumaşlar için kullanıldığı gibi, ayrım yapmadan bir atkı havlı kumaş olan velvetin içinde kullanılmaktadır

 Kadife kumaşlar iki grup iplik sisteminden meydana gelir:

1. ) Zemin kumaşını oluşturan iplikler,
2. ) Hav yüzeyini oluşturan iplikler

Kadife Dokuma Teknolojisi

Kadife kumaşlar, zemin kumaş üzerine çözgü ilmeli kumaşlar olarak tanımlanır Başka bir deyişle kadife, belirli bir uzunlukta bırakılan liflerin yüzeyini kaplaması ona havlı (tüylü) bir görünüş verdiği yumuşak ve hacimli bir kumaştır  Orijinalde kadife, ipekli çözgüden dokunmuş kısa, sık çözgü havlı bir kumaş olarak üretilmiştir Günümüzde ise, kısmen ipek veya rayon ve kısmen de başka elyaftan veya tamamen başka ipliklerden (yün, pamuk vs) imal edilen kısa, sık çözgü havlı kumaşlara ve atkı havlı kumaş olan velvetine de kadife denmektedir.

Kadife kumaş örnekleri

Kadife kumaşlar, hav yüksekliğinin farklılığına göre isim alırlar Kısa havlı (2 mm) olanlara “Kadife”, daha uzun (2 mm’den fazla) havlı olan kumaşlara ise “peluş” denir

Kadifenin diğer kumaşlardan farklı özelliği, yüzeyde dışa doğru çıkıntı oluşturan ilmek veya iplik demeti yapısıdır Böylece düzgün zengin yüzey görünüşü yanında ele hoş bir yumuşaklık hissi veren, birbirine çok yakın olan kesilmiş kısa elyaf demetlerinden oluşmuş bir yüzeye sahip olmasıdır Bu özellik tamamen dokuma makinesinde elde edilmektedir Fiziksel bitim işlemleriyle de kumaşın yüzeyinde lif çıkıntıları oluşturularak yumuşak bir yapı oluşturmak mümkündür Piyasada yanlış kullanım olmasına rağmen bu yöntemle elde edilen dokulara da kadife denilmektedir Bunlara “havlı kumaş” demek daha doğrudur Fakat, ileride bahsedilecek olan kadife üretiminde yüzeyde çıkıntı teşkil eden iplikler de hav olarak adlandırılacağından bu ifade de çelişki olmayacaktır.

Kadife kumaş yapıları; kadife kumaşı meydana getiren iplik gruplarının bağlantı şekilleriyle incelenmektedir;

• a) Hav ve Havlı Yüzeyin Tanımı : Amacı kumaşın yüzeyinde belirli bir efekt oluşturmak olan, iplik demetleri ile oluşturulan ve kumaşın yüzeyinden dışarı doğru uzanan iplik uçlarına hav adı verilir Kumaşın yüzeyi bu havlarla kaplı ise kumaşlara genel olarak hav yüzeyli kumaşlar adı verilir Kadifelerde hav yüzeyli kumaşlardır.
• b) Hav Çözgüsü: Çözgü kadifelerinde havları oluşturan çözgü ipliklerine verilen isimdir Düz kadife tezgahında hav çözgüsü levende sarılmış durumdadır Jakarlı kadifelerde ise hav çözgüsü direkt olarak cağlıktaki bobinlerden gelir Bunun nedeni her renkteki hav çözgüsünün aynı uzunlukta kadifenin hav yüzeyine alınmamasıdır Örneğin; dokuma esnasında mavi renk daha çok gerekiyorsa yani kumaş yüzeyinde daha çok görünüyorsa bobinden mavi iplik daha çok çekilecektir.
• c) Hav Atkısı: Atkı kadifelerinde havları oluşturan ilave atkı ipliklerine verilen isimdir Zemin çözgüsünün üzerinde kısa iplik yüzmeleri olacak şekilde bağlantı yaptırılır ve dokunduktan sonra atkı havı oluşturmak üzere ilave bir işlemle kesilir.
• d) Zemin Çözgüsü: Hem çözgü kadifelerinde, hem atkı kadifelerinde kadife kumaşın hav ipliklerini taşıyan ana zemini oluşturan iki iplik sisteminden birisidir Çözgü kadifelerinde zemin atkısı bağlantı yapar, hav çözgülerini taşımaz Atkı kadifelerinde hem zemin atkısı ile temel kumaşı oluşturur, hem de atkı havlarını taşır.
• e) Zemin Atkısı: Hem atkı kadifelerinde, hem de çözgü kadifelerinde hav ipliklerini taşıyan temel kumaşı oluşturan iki iplik sisteminden birisidir Atkı kadifelerinde zemin atkısı zemin çözgüsü ile bağlantı yapar, hav atkılarıyla bağlantı yapmaz Çözgü kadifelerinde ise hem zemin çözgüsü ile temel kumaşı oluşturur, hem de çözgü havları ile bağlantı yapar.
• f) Kadife Kumaşlarda Hav İpliklerinin Bağlantı Şekilleri: Kadife kumaşların dokunmasında hav çözgüleri zemin kumaşla 4 şekilde bağlantı yapar

1.  ‘V’ bağlantısı
2.  ‘W’ bağlantısı
3.  Çift W bağlantısı
4.  Özel bağlantılar

Kadife kumaş örnekleri

Kadife Kumaşlarda Hav İpliklerinin Bağlantı Şekilleri ;

1. ) V bağlantı,
2. ) W bağlantı,
3. ) Çift W bağlantı

• g) Hav uzunluğu: Hav uzunluğu kumaşın inçteki çözgü sayısına ve hav atkılarının, üzerinde yüzme yaptığı çözgülerin sayısına göre değişir Havın uzunluğu ya inç başına düşen çözgü sayısının azaltılması ile ya da hav atkılarının, üzerinde yüzme yaptığı çözgülerin sayısının çoğaltılması yolu ile uzatılabilir
• h) Hav yoğunluğu: Hav yoğunluğu atkının kalınlığına, havın uzunluğuna ve birim alanındaki tafting (serbest iğli tutam) sayısına göre değişir Atkı kalınlığının artması , havı daha da kaba yapar Ancak diğerleri eşit olunca yoğunluğu artar  Uzun hav, kumaş yüzeyinin daha iyi kapanmasına yol açarak kısa havdan daha yoğun(sık) bir görünüş verir Bununla birlikte havın uzunluğu ne kadar büyük olursa her hav atkısının oluşturduğu tafting sayısı da o kadar az olur Ve inç başına aynı sayıda hav atkısı ile, uzunluğun artışına bağlı olarak yoğunluktaki bir artış iğli tutamların (iplikçilerin) sayısında azalmaya yol açacaktırBu nedenle hav atkısının yüzme sayısındaki bir artışın inç başına hav atkısındaki artışı doğurması olağan bir sonuçtur
• I) Hav sıklığının(yoğunluğunun) değiştirilmesi ve etkileri: Havın sıklığının değiştirilmesinin farklı yolları olup, aynı desen ve çözgüde değişiklikler çoğu kez inç başına hav sayısının ya da atkı kalınlığının değiştirilmesi ile kolayca yapılabilir Diğer bir metoda göre de; farklı bir hav-zemin atkısı oranı elde etmek amacıyla desen değiştirilir
• İ) Havın sıklığı(sağlamlığı): Bu kumaşların çok önemli bir özelliği de havın,(iğli tutamların yüzeyden ayrılması için), zemin dokuya sıkı bir şekilde tespit edilmesidir Havın sıklığı esas itibari ile atkıların birbirine yaptığı baskıya dayanmalıdır Bilhassa uzun havlarda havın sıkıca tutulabilmesi için büyük numaralı atkıların kullanılması gerekmektedir İnç başına daha az sayıda atkı konulması ya da çok uzun bir hav yapılması arzu edilirse, gerekli sıkılık, hav atkıları daha sık atılarak ve “sıkı” ya da “kamçılı” diye tabir edilen hav yapmak suretiyle temin edilir Daha sıkı dokuma kalın atkı kullanılmasını daha çok güçleştirir Genel olarak kabul edilebilir ki; sıkı bir havda , kumaşın dökümlülüğü zarar görmekte, öte yandan da fazla sıkılık , kumaşa daha uzun süre giyilebilirlik özelliği kazandırmaktadır.

Kadifeler, hem atkı kadifesi hem de çözgü kadifesi olarak elde edilebilirler Atkı kadifeler pamuk ipliği ile ve benzeri ipliklerden dokunur İlmeler, atkı yönünde kumaşa sokulan ipliklerin, örgüye girerken, elde edilmek istenen uzunluklarda kumaş yüzeyine itilmeleriyle oluşturulurlar Bu, kumaş örgüsünün uygun biçimde düzenlenmesi ve tefenin kumaşa daha sert vurarak, normal atkılara oranla örgüye çok daha az giren ilme atkılarının birbirleri üzerine bindirilmeleriyle sağlanır Kadifenin havlı yüzeyi, ağaç bir sopaya geçirilmiş bir kılavuzun ucuna takılı ucu sivri bir bıçağın ilmelerin altına sokularak, örgü yönündeki her ilme sırasının düzgün biçimde teker teker kesilmesiyle oluşturulur Eğer kumaş, çözgü yönündeki sıralarda oluşturulan ilmeler değişik boylarda olacak biçimde tasarlanmışsa, fitilli kadife (corduroy) olarak tanınan yapılar elde edilir.

Çözgü kadifeleri iki değişik yöntemle elde edilirler Bunların biri, ilme ipliğinin kadife tezgahında dokunan iki temel kumaş katı arasında, birinden diğerine geçerek hareket ettirilmesi ve kumaş dokundukça ilmelerin hareketli bir bıçakla ortadan kesilmesidir
Bu yapılar çift katlı bir kumaş gibi tasarlanırlar; ancak kumaş katları arasında bağlantı yapan ilme ipliği, kumaşa belirli uzunluklarda beslendiğinden, iki kat arasında belirli bir uzaklık oluşur Bu sisteme “yüz yüze dokuma” adı verilir Bir diğer sistem, ilmelerin ağızlık içine atkı gibi sokulan ve uçlarında kesici bir araç bulunan yası tel çubuklar üzerinde oluşturulmasıdır Temel kumaş tel çubukların altında kalırken, ilme iplikleri bu çubukların üstüne çıkarılırlar Tel çubuklar sırasıyla ağızlıktan çekilirken ilmeler kesilir ve bir hav tabakası oluşur.

Çözgü ilmeli yapılar, daha çok giysilik kaliteli kadifeler, yünlü kadifeler ve döşemelik kadifelerde uygulanır, çünkü atkı kadifelerin dokunuşu çok basittir
Halı, kilim ve benzeri dokuma yapılarının oluşturduğu kumaş sınıfına “kirkitli dokuma kumaşlar” denilmektedir Bunun nedeni, el dokumacılığında, çözgü iplikleri üzerinde ilme ipliğini dolayarak ya da düğüm atarak bir sıra ilme oluştuktan sonra, ilmelerin kirkit adı verilen kısa dişli çelik bir el tarağının, çözgü iplikleri
üzerinden ve her ilme sırasının bitiminden sonra, çözgüler arasından geçirilen atkıya doğru vurularak sıkıştırılmasıdır.