Mikroorganizmaların çoğalmasını engelleyen ve onları öldüren maddeler, antiseptik olarak isimlendirilir. Antiseptik, antibiyotik veya dezenfektan gibi değişik isimlerle anılan birçok madde geliştirilmiştir.
Aynı zamanda antiseptikler; insan, hayvan ve bitkilerin dokularına yerleşerek hastalığa yol açan bakteri, virüs ve mantar gibi tek hücreli canlıları yok etmek amacıyla kullanılan maddelerdir.
Selüloz liflerine, nişasta içeren bitim işlemleri uygulandığında mamulün beklemesi sonucu üzerinde küflenme olabilmekte ve kumaşta çürüme, mukavemetinde azalma meydana gelebilmektedir. Mikroorganizmaların oluşmasını önlemek için antiseptik apre işlemi veya çürümeye ve küflenmeye karşı dayanıklılık gösteren bitim işlemi yapılır.
Kullanım alanına göre bazı giyim eşyalarında, ev tekstilinde ve özellikle sağlık sektöründe mikropların oluşmasını önlemek için de antimikrobik apre işlemi yapılır.
Antiseptik Apreleri 3 Sınıfa Ayrılmaktadır
-
Antiseptik özellik veren apre
Selüloz ve selüloz esaslı liflerde nişasta ve nişasta mantarların üremesi için çok uygun bir zemin olduğundan nişasta apresi ve apreli tekstil ürünleri uzunca bir süre depoda veya benzer bir yerde bekletildiğinde küflenme meydana gelebilir. Küflenmeyi önlemek için nişasta kullanılan apreleme işlemlerinde apre flottesine salisik asit, sodyum salisat, pentaklora fenol, preventol, formaldehit veya fenol gibi antiseptik maddelerden biri ilave edilmelidir. Antiseptik apre için ayrı bir flottede çözelti hazırlamaya gerek kalmadan nişasta ile yapılan aprelemelerdeki bitim işlemlerinde flotte içine antiseptik madde ilave edilerek yapılabilir. Ancak kullanılan antiseptik madde, kumaşa yapılan diğer bitim işlemine ve flottenin sıcaklığına bağlı olarak farklı değerlerde kullanılabilir. Aplike edilecek çözelti içinde magnezyum klorür, sodyum klorür maddeleri flottede var ise başka bir antiseptik madde koymaya gerek yoktur. Çünkü bu maddeler mantarların üremesini engeller.
Ramöz makinesinde kumaşın iğnelere tutturulması
-
Antiseptik özellik veren apre reçetesi
Mal ağırlığı : 100g
Flotte oranı : 1/5
5ml/l salisik asit
-
Çürümeye ve küflenmeye karşı dayanıklılık kazandıran apre
Çürüme mikroorganizmaların, ısı ve nemin etkisiyle selüloz makro moleküllerini enzimatik olarak parçalaması ve yenmesidir. Bazı mikroorganizmalar selüloz makro moleküllerini parçalamadan yayılır (Örneğin mantarlar). Rahatsız edici lekeler kumaş yüzeyinde oluşur. Bu lekelere küf denir. Küflenme tekstil mamulünün zarar görmesinin başlangıcıdır. Yapay lifler küflenmeye ve çürümeye çok dayanıklıdır. Bundan dolayı tenteler, çadır, branda, itfaiye hortumları balıkçı ağları, gibi fazla neme uzun süre maruz kalan ürünlerin üretimi aşamasında selüloz esaslı liflerin yerini, neredeyse tamamen yapay lifler almıştır. Şayet ürün, sentetik liflerden değil selüloz esaslı liflerden imal edilecekse çürüme ve küflenmeye karşı dayanıklılık bitim işlemi yapılması gerekir.
Çürümeye ve küflenmeye karşı dayanıklılık apresi yapılan makinelerden ramöz
-
Liflerin etrafını saran bir polimer oluşturarak yapılan çürümeye ve küflenmeye karşı bitim işlemi reçetesi
Mal ağırlığı : 150 g
Flotte oranı : 1/2
135 ml/l melamin formaldehit
10 ml/l hidrojen peroksit (formaldehiti formik aside çevirir.)
2 ml/l ıslatıcı (noniyonik)
Alınan flotte % 75
-
Antimikrobik özellik kazandıran apre
Otel, çocuk yuvası, hastane, misafirhane, yetimhane, huzurevi, yurt gibi topluma açık ve çok kişinin kullandığı yerlerde kullanılan tekstil ürünleri başta olmak üzere, bazı tekstil mamullerine mikrop geçmektedir. Bu tekstil mamulleri, yüksek sıcaklıkta yıkanamadıklarında mikropları içinde barındırdığından bunlarla temas eden kişilere de geçmektedir. Bundan dolayı enfeksiyonları önlemek için belirli tekstil mamullerine antimikrobik bitim işlemi, diğer adıyla hijyenik bitim işlemi yapılması gerekmektedir. Hijyenik bitim işleminin esası, tekstil mamul üzerine antimikrobik özellik gösteren maddeler aplike edilerek mamul üzerinde oluşan bakteri ve mantarların yayılmasını önlemektir. Yapılan bitim işlemi, çürüme ve küflenmeye karşı bitim işlemi ile tamamen aynı olmaktadır fakat yapılış amacı ve uygulama alanları farklıdır.
Santrifüj makinesi
-
Antimikrobik apre reçetesi
Mal ağırlığı : 300 kg
Flotte oranı : 1/2
% 2 gümüş esaslı doğal antimikrobik madde
Antiseptik ve Tutum Verme
Tekstil ürünlerinin kullanım özelliğini, tuşesini (dokunma sonucu hissedilen tutum) güzelleştirmek için aynı kumaşa sadece bir apre işlemi yapılabileceği gibi birden fazla apre işlemleri de yapılabilir.
Kumaşa Antiseptik Özellik Veren Apre ile Sert Tutum Verme
Örnek reçete
M.A : 25 g
F.O : 1/2
40 ml/l Nişasta
3 ml/l formaldehit (antiseptik madde)
Flotte sıcaklığı 45–80 ºC
Emdirme Usulü Tutum apresi ile antiseptik apre maddelerin çözeltileri boya mutfağında hazırlanarak beraber olarak fularda konur. Fulardlama genelde ramöz makinesinde yapılır. Kumaşın kalınlığına göre geçiş hızı ayarlaması yapılarak kumaş fularddan geçirilerek emdirme usulüne göre apre işlemi yapılır. Selüloz ve selüloz esaslı mamullere sertlik veren tutum apresi olarak nişasta kullanıldığında antiseptik apre de yapılır. Böylelikle yapılan apre ile kumaş sert bir tuşeye sahip olurken aynı zamanda depoda veya başka bir yerde bekleme olduğunda küflenmesi de önlenmiş olacağından kullanma özelliği de iyileştirilmiş olur.
Son İşlemler: Kumaş antiseptik ve sertlik kazandıran maddelerin bulunduğu flotteye girip çıktıktan sonra fularda bağlı kurutma kısmı olan yerden geçer. Kumaş kurutularak son işlem yapılmış olur.