KEMER HAKKINDA BİLGİLER

Kemer Nedir

Kalın kumaş, metal veya deriden yapılan, giyilen kıyafeti belden sıkıp tutmak, ya da sadece süs amacıyla kullanılan, bele dolanarak, toka vb. materyallerle iki ucu birbirine tutturulan giyim aksesuarıdır.

Kemerin Tarihi ve Önemi

Kemer ve kemer tokalarının, giyimin vazgeçilmez unsurları olduğu eski Türk giyimleri incelendiğinde açıkça görülmektedir. Eski Türkler; sosyal seviyelerini, özel zevklerini ve varlık derecelerini yansıtan kemer ve kemer tokalarıyla giyimlerini tamamlar, kendilerini ifade ederlerdi. Kemer tokaları; altın, gümüş, tunç, değerli taşlar kullanılarak ve büyük emek sarfedilerek yapılırdı.(Fotoğraf 1.1) Bu kemerler, yapan kişi, yapılan yer, yapıldığı zaman açısından el sanatları tarihimize ayna tutmuştur.

Kemer, giyimin vazgeçilmez unsurlarından biridir. Kemer; moda, giyim ve çanta, ayakkabı, şapka gibi diğer giyim aksesuarlarından bağımsız düşünülemez. Diğer aksesuarlarla uyumlu, zamanında ve yerinde kullanılan kemer, insanı daha şık gösterir.Kemer seçiminde dikkat edilecek hususlar şunlardır:

1.  Moda
2.  Kullanılacak yer ve zaman
3.  Kullanıcının fizyolojik yapısı ve yaşı
4.  Kullanılacağı giysi
5.  Diğer aksesuarlarla desen renk ve bütünlük uyumu

Kemer Çeşitleri

Kemer çeşitlerini genel olarak bayan ve erkek kemerleri şeklinde iki başlık altında toplamak mümkündür. Ayrıntılı olarak ele aldığımızda ise kemerler aşağıdaki şekilde sınıflandırılırlar:

Kullanılacağı yere göre kemer çeşitleri:

1. Spor kemerler: Kösele ve kalın derilerden, kesme kenar olarak üretilmekte, yüzeyleri, spor dikişler, boya, baskı, çeşitli örgüler ve hazır metallerle süslenmektedir. Kullanılan malzeme özelliğinden ve sadeliğinden dolayı günlük yaşamın bir parçasıdır. Spor giyimi tamamlayan , günün modasını yansıtan, süsleme malzemeleri hangi tipte olursa olsun, düz veya parçalı olarak üretilebilen kemerlerdir. Spor kemerlerin birçok modeli unisex olup, hem kadın hem de erkekler tarafından kullanılabilmektedir, Spor kemerler genellikle kösele deriden üretilirler.Kemerde kullanılan ince kösele deri VAKETA dır. Büyük baş genç ve erkek hayvanların derilerinden yapılır. Doğal renginde veya boyanarak kullanılır. Su geçirmez, çatlamaz, derinin işlenişinde hiçbir kimyasal madde bulunmaz ve palamut (bitkisel tabaklama) ile işlenerek yapılır. Deri içinde hiçbir kimyasal madde bulunmadığından insan sağlığı için zararsızdır. Kösele kemer, farklı nesillere hitab edebilme potansiyeline sahiptir. Deri kemerler içinde en kaliteli, en doğal ve en dayanıklısı kösele kemerlerdir. Tamir edilebilme özellliği ile talep yelpazesinde en geniş alana sahiptir.
2. Fantezi kemerler: Fantezi giyimi tamamlayan, düz ve şekilli modellerde üretilen ve genellikle fantezi malzemelerin kullanıldığı kemerlerdir. Fantezi erkek kemerlerinde ise, daha kaliteli ve ince derilerin yanısıra, fantezi, (rugan, yılan vb.) deriler kullanılır. Kıvırma kenar ve astarlı kemerlerdir.Yüzeyleri düz olanlar olduğu gibi, çeşitli süsleme teknikleriyle ve fantezi tokalar ile süslenenleri de vardır.

 Yapımında kullanılan malzemeye göre kemer çeşitleri:

1. Kumaş kemerler: Yünden, ipekten ve bunların karışımından özel olarak yapılır. Bu tür kemerlerin çoğunun üzerleri değerli madenler ve taşlarla işlenmiştir. Spor olanları da vardır (kot gibi).Bu kemerlerden bazıları da kullanılacağı giysinin kumaşından yapılır ve sadece yapıldığı giysiyle beraber kullanılır.
2. Madeni kemerler: Altın, gümüş, bakır, pirinç gibi çeşitli ve değerli madenlerden yapılırlar. Bu kemerlerin üzerindeki işçilik, yapıldığı bölgenin veya kültürün özelliklerini taşır.(Trabzon işi, telkari tekniği vb.) Özgün üslup niteliğine sahiptir,
3. Deri kemerler: Yılan, timsah, manda, domuz vb. hayvan derilerinden yapılan kemerler en yaygın olanlarıdır. Kalın derilerden hazırlanan deri kemerler meşin, kayış kemer, kösele kemer ve palaska kemer (asker kemeri).Yumuşak derilerden dikilen bağlama kemerler ise ince derilerden yapılan kemerlerdir. Esas malzemesi ince deri olan kemerler genellikle madeni süslerle, zarif tokalarla ve fiyonklarla süslenir.

Yaşa göre kemer çeşitleri:

1. Yetişkin kemerleri (kadın-erkek): Erkek kemerleri pantolan kemeri olarak kullanıldığı için standart uzunluk ve genişlikte üretilmektedirler. Bunların spor ve fantezi çeşitleri vardır.
2. Çocuk kemerleri:0-6 yaş arası çocuklar için genellikle kumaş kemerler,7- 12 yaş arası için ise yumuşak deri vb. kemerler kullanılmaktadır. Tokalarda spor ve kesici olmayanları tercih edilmektedir. (Plastik sürgülü geçmeli ve dilli vb.)

Yapım tekniğine göre kemer çeşitleri:

1. Yumuşak kemerler: Genellikle ince derilerin kullanıldığı kemerlerdir. Tokalı, tokasız, kancalı veya bağlanabilir şekilde üretilirler.Yapımında kullanılan esas malzemenin özelliklerine göre, çeşitli tekniklerle hazırlanırlar.
2. Sert kemerler: Genellikle sert deriden ya da sertleştirme malzemesi kullanılarak yapılan kemerlerdir.(Kösele, vaketa ve içine sertleştirme malzemesi konularak çalışılan kemerler.)Tokalı, pimli, kancalı vb. olarak kullanılan kemerlere, esas gereç özelliğine göre süsleme ve astarlama yapılabilir,

Kemerin Bölümleri

Kemer, model özelliğine göre farklı bölümlerden oluşur. Bu modülde çalışılacak kemer için kulanılan deri çeşidi vaketa, bölümleri ise şunlardır:

1. Gövde: Kemerin tokalıkla uç kısmı arasında kalan şerit halindeki ana parçasıdır. Kemerin bitmiş en ve boy ölçüsünü verir. Model özelliği ve kullanacak kişinin beden ölçüsüne (bel ölçüsüne) göre ölçülendirilir.
2. Uçluk: Kemerin bel ölçüsünden sonra gelen, bel ayar deliklerinin açıldığı bölümdür. Uçluk genellikle kavisli formdadır. Model özelliğine göre uçluk şekilleri değişebilir. Kemer ucundan 10 cm içeriden toka dilinin geçeceği ilk delik işaretlenir. Sırayla 5 adet delik yeri işaretlenir. Delikler arası standart mesafe 2.5-3 cm,dir.Kemerde bulunan standart 5 deliğin 3. deliğine kadar olan kısmı, uçluk olarak ifade edilir,
3. Tokalık: Gövdenin toka takılacak bölümüdür. Elle kesimde; toka yerine, toka sabitleyici zımba yerini tespit etmek amacı ile kullanılır. Standart tokalık uzunluk ölçüsü 10 cm. dir. Bel ölçüsüne, tokalığın montajda geriye katlanan 5 cm. ilave edilerek gövde ölçülendirilir. Tokalık parçası içinde tokalık delikleri (4 delik) ve iki tane köprüyü sabitlemeye yarayan iki köprü deliği bulunur.
4. Köprü:  Kemerin, uçluğu tutan kısmıdır. Tokalık bölümüne yerleştirilir. Kemerin en genişliğine göre standart ölçülerde, gövdede kullanılan malzemeden yapılır.Bazı modellerde toka ile köprü birleşiktir.Tekli olduğu gibi çift köprülü kemerler de vardır.
5. Toka: Kemerin iki ucunu birbirine tutturmaya yarayan, kemerin bel üzerinde kaymadan durmasını sağlayan, çok çeşitli malzemelerden ve farklı modellerde üretilebilen ve kemeri bütünleyen bağlantı parçasıdır.

• Toka Seçerken Dikkat Edilecek Noktalar

1. Tasarıma uygunluk
2. Amaca hizmet etmesi
3. Yaşa uygun olması
4. Kullanılacak giysiye uygunluk
5. Kullanılacak yere uygunluk
6. Kullanılacak derinin cinsine ve kalınlığına uygunluk
7. Kullanılacak zamana uygunluk

Kemerde Ölçü Sistemleri

Beden ölçüsü	Kemer uzunluğu
36	90 cm
38	95 cm
40	100 cm
42	105 cm
44	110 cm
52	130 cm
XL	135/140 cm.
XXL	145/150 cm.
Tablo:1.1 Standart beden ölçü tablosu

• Kemerde uzunluk ölçüleri, her bedende beş cm. büyür. (Tablo 1.1)
• Kemer eni ortalama genişlik ölçüsü 3.5 cm. dir.
• Kemerin ilk bel ölçü deliği mesafesi uçtan itibaren 10 cm dir. Delikler arası mesafe 2.5-3 cm dir.
• Dil yuvası delik boyu 2 cm’dir. Toka dilinin geçtiği yerin ölçüsü standart 4.5 cm’dir.(5 delik).
• Kemer, freze makinesinden geçirilecekse, kemer enine 2 mm fire payı verilmelidir.

Kemerde Ölçü Alma

Kemerde ürün paysız ölçülendirilir. Kalıp hazırlanırken, bu ölçü payları ilave edilir. Ölçü payları, kullanılacak deri çeşidine ve model özelliğine göre değişmektedir

Kemerin Enini Belirleme: Kemeri ölçülendirirken, öncelikle bağlantılı olduğu giysi düşünülmelidir. (Örneğin pantolon üzerindeki köprüden geçebilmelidir.) Kullanılacak toka genişliğine uygunluğu da, göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca standart ölçü tablosundan da yararlanılabilir. Ölçülendirme, klasik erkek kemerlerinde paylı, spor kemerlerde paysız olarak yapılır.

Kemerin boyunu belirleme: Kullanacak kişinin bel ölçüsü alınır. Kemer, tek parçadan oluşacak ise kullanacak kişinin bel ölçüsüne, standart uç ve tokalık ölçüsü eklenerek, kemer boy uzunluğu belirlenir. Bel ölçüsü, mezura ya da esnemeyen kurdele ile iki parmak hareket payı bırakılarak alınır. Kullanacak kişinin beden ölçüleri ile verilen örnek model ölçüleri karşılaştırılır. Standart uzunluk ölçüsüne uyarlanır(Tablo 1.1). Ölçülendirme paylı ve paysız olarak yapılır.

Toka Boyutunu Belirleme: Modele uygun toka çeşidi belirlendikten sonra, kemer en ölçüsünden 3 mm. geniş ölçüde toka seçilir.

Kumpas: Kumpas ile 20 cm’ ye kadar derinlik, genişlik ve kalınlık ölçülebilir.(Fotoğraf 1.8) Kumpas ile mm’ nin %10’ u, % 5’i ve % 2’si oranında hassas ölçümler yapılabilir. Bir sabit çenesi, birde hareketli çenesi vardır. Her iki çenede de karşılıklı ölçü ağızları bulunur. Sabit çeneye bağlı bir cetvel ve bu cetvelin bir kenarında inç, diğer kenarında mm bölüntüleri vardır.

Kemer yapımında en çok kullanılan kumpaslar, metrik ölçü sistemine göre yapılan kumpaslardır. Genellikle parçaların kalınlığı, uzunluğu ve çapı ölçülür. Yapılması istenen parçaların istenilen nitelik ile ölçü sınırları içinde olması için imalatçının ölçüm aletlerini çok iyi tanıması gerekir.

Fire Payını Belirleme: Freze yapılacak olan kemerler için 2 mm fire payı, kemer en ölçüsüne ilave edilir. Freze yapılmayacaksa bu pay kullanılmaz

Ölçülendirmede Dikkat Edilecek Noktalar

1. Bel ölçüsünü almak için mezura ya da esnemeyen açık renkli kurdele kullanılmalıdır.
2. Bel ölçüsüne hareket payı verilmelidir(2 parmak).
3. Bel ölçüsü alınırken kişi doğal pozisyonda durmalıdır.
4. Ölçüler sıkı ya da bol olmamalıdır.
5. Ölçümü yapılacak işe uygun ölçü aletleri kullanılmalıdır.
6. Ölçümü yapılacak parçanın kenar çapaklarının temizlenmiş olması gerekmektedir.
7. Ölçü aleti, hassasiyetle kullanılmalıdır.
8. Hatasız ölçü için ölçü aletinin yıpranmamış olması gerekir.
9. Kalınlık, derinlik ve genişlik ölçümlerini yaparken kumpas kullanmak gerekir

Kemerin her parçası için ayrı ayrı yapılan ölçümler ölçü formuna aktarılır. Ölçülendirme yanlış yapılır ya da tabloya yanlış aktarılırsa, üründe hata ya da istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir. Modül içindeki diğer faaliyetlerin uygulanması aşamasında bu tablodan yararlanılacaktır. Diğer faaliyetlerdeki hataları düzeltmek, ölçü tablosundaki kadar kolay olmamaktadır. Bazen hata düzeltilemez ve kemer iptal edilebilir. Bu da üretim maliyetini artırır.

Ölçümün maliyetteki etkisini aza indirmek için, özellikle kemer üretiminde, standart ölçülerde kalıplar oluşturulur ve kesim çoğunlukla şerit kesme makinelerinde yapılır. Bu bıçak kalıplarla kesim anında, deliklerin de açılabildiği aksamlar mevcuttur. Bıçak kalıplar, hatasız kesim ve üretim imkânı sağlamakla birlikte zamandan da tasarruf sağlar. Ancak bıçak üretimi, maliyeti artırdığı için, seri üretimde kullanılmaktadır.

Modele Göre Ölçü Formu

Kemer parçaları	Boy	En
Gövde	105 cm	3.7 cm
Uçluk	15 cm	3.7 cm
Tokalık	10 cm	3.7 cm
Köprü	10 cm	1 cm
Dil yuvası	2 cm	1.5 cm
Toka	4 cm	4 cm
Fire payı	0.2 cm	0.2 cm
Delikler arası mesafe	2.5-3 cm	Yerine göre değişiklik göstermektedir