Tekstilde Kullanılan Sentetik Lifler

Sentetik lifler sentez yoluyla üretilen polimerlerden kimyasal lif çekim yöntemleri kullanılarak elde edilen liflerdir.

Sentetik liflerin molekülleri doğada bulunmamaktadır. Önceleri doğal liflerin yerini tutması ve doğal liflerin ihtiyacı karşılamaması durumunda kullanılmak üzere üretilen sentetik lifler, daha sonraları tüketicinin farklı taleplerine yanıt vermek üzere çeşitli özellikleri geliştirilerek üretilmeye başlanmıştır. Sentetik lifler birbirlerine benzer özellikler gösterirler. Sentetik lifler kimyasal yapılarına göre beş grupta incelenir. Bunlar:

Poliester lifleri: (erilen, trevira),
Poliamid lifleri: (naylon6, naylon 6.6,naylon 11),
Polivinil lifleri: (Akrilik, modakrilik, polivinilklorür, polivinilidenklorür, polivinilalkol, polistiren),
Poliolefin lifleri: (Polietilen lifleri, polipropilen lifleri, politetrafluoroetilen lifleri [teflon])
Poliüretan lifleridir.

Sentetik lifler üç farklı yöntemle üretilir. Bunlar: yaş eğirme, kuru eğirme ve yumuşak eğirme yöntemleridir.

Poliamid Lifleri (Naylon PA)

Poliamid lifi dünyada üretilen ilk sentetik liftir.

Poliamid lifleri için naylon sözcüğü genel bir ad olarak kullanılmaktadır. Naylon lifi ilk olarak kadın çoraplarının üretiminde kullanılmıştır. Poliamid lifleri içinde en çok üretilen ve tüketilen iki tür vardır. Bunlar naylon 6.6 ve naylon 6’dır.

Naylon 6.6: Naylon 6.6’nın başlangıç maddeleri adipik asit ve heksametilen diamindir. Adipik asit ve heksametilen daiminde 6’şar karbon atomu bulunmaktadır.

Naylon 6.6 Lifinin Elde Edilmesi

Naylon 6.6 lifinin elde edilmesi için yapılacak ilk işlem bu iki maddenin uzun molekül zincirleri veya polimerler oluşturmasını sağlamaktır. Bu başlangıç maddeleri etil alkol içinde ısıtıldığında naylon 6.6 tuzu oluşur. Bu tuzun sudaki çözeltisi basınç altında buhar verilerek havasız bir ortamda 215-220 °C de tutulduğunda polimerleşme başlar. Polimerizasyon derecesi istenilen seviyeye ulaştığında % 1 oranında asetik asit eklenerek polimerizasyon durdurulur. Süt beyaz renkte olan ve katılaşan naylon 6.6 polimeri küçük parçalar şeklinde kesilerek, yumuşak eğirme yöntemine göre filament hâline getirilir. Bu filamentlere daha sonra bir germe-çekme işlemi uygulanır. Naylon 6.6 filamentleri mat olarak elde edilmek isteniyorsa naylon 6.6 tuzu halindeyken % 1 oranında TiO2 eklenir.

Naylon 6.6 Lifinin Kullanım Alanları

Naylon 6.6 lifleri giyim, iç mekânda kullanılan döşemelik kumaşlar ve endüstriyel tekstillergibi bir çok alanda kullanılır.
Giyim: Elbise, mayo, spor giysileri, kadın, erkek ve çocuk çorabı, iç giyim, ceket ve gömlek,
Ev tekstili: Yatak örtüsü, halı ve perdelik kumaşlar,
Endüstriyel alanlar: Çadır, uyku tulumu, balık ağı, şemsiyelik ve paraşüt kumaşlarında, otomobil lastiklerinde ve emniyet kemeri yapımında kullanılır.

Naylon 6: Poliamid lifleri içerisinde en çok üretilen ikinci türüdür. Naylon 6 lifleri 1940 yılında Almanya’da piyasaya Perlon L ticari adı ile üretilmiştir. Üretilen naylon 6.6 lifleri ve naylon 6 lifleri tüm naylon lif ihtiyacını karşılamaktadır.

Naylon 6 Lifinin Elde Edilmesi

Naylonun başlangıç maddesi 6 karbonlu amino kaproik asittir.

Bu madde 260 °C de basınç altında ve katalizör olarak naylon 6.6 tuzu kullanılmak kaydıyla polimerleştirilir. Naylon 6 polimeri 220 °C’de eritilerek yumuşak eğirme yöntemi ile filament hâline getirilir. Bu filamentlere daha sonra mukavemetlerinin artması için bir germe-çekme işlemi uygulanır.

Naylon 6 Lifinin Kullanım Alanları

Naylon 6.6 lifleri ile kullanım alanları benzese de bazı özellikleri nedeniyle ayrıldığı noktalar vardır. Erime noktaları farklı olduğu için uygulanacak ütüleme sıcaklığı da farklıdır. Nem çekme özellikleri aynı olsa da naylon 6 lifi bazı boyalarda daha kolay boyandığından daha parlak ve canlı renkler elde edilebilir. Güneş ışığına karşı dayanıklılığı daha düşük olduğundan perde yapımında kullanılmaz. Naylon 6’nın tutumu, naylon 6.6’ya göre daha yumuşak olduğundan özellikle trikolarda ve tekstüre ipliklerin yapımında daha çok kullanılır.

Giyim: Elbise, kadın ve çocuk çorabı, iç giyim, gömlek.
Ev tekstili: Yatak örtüsü, halı yapımında.
Endüstriyel alanlar: Çadır, balık ağı ve otomobil lastiklerinde kullanılır. Poliester lifleri (PES) İngiltere’de Terylene ve Trevira, ABD’de Dacron, Almanya’da Diolen ve Türkiye’’de Perilen ticari adları ile üretilen poliester lifleri günümüzde en çok kullanılan sentetik lif konumundadır. Poliester lifi diğer liflerde de karıştırılarak kullanılabilir. Bir dialkol ile dikarboksilik asidin kondenzasyonu sonucunda elde edilen poliester kimyasal yapıları bakımından 3 grupta incelenir; PET (polietilen tereftalat) lifleri, PCDT lifleri ve Modifiye (yeni) poliester lifleri.

Poliester Liflerinin (PES) Elde Edilmesi

PET poliester lifleri iki yönteme göre elde edilir. Birincisinde başlangıç maddesi olarak etilen glikol ve dimetiltereftalat alınır. İkinci yöntemde ise başlangıç maddesi olarak etilen glikol ve tereftalik asit alınır.

Polimerleştirilen hammadde, polimerleştirme kazanında soğutularak alınır ve küçük parçalar hâlinde kesilerek üretilir. Polimerler, erime noktası olan 260 °C’de eritilerek yumuşak eğirme yöntemine ile filament hâline getirilir. Bu filamentlere daha sonra mukavemetlerinin artması için bir germe çekme işlemi uygulanır.

Poliester Liflerinin (PES) Fiziksel Özellikleri

Enine kesit ve boyuna görünüş: Poliester lifleri mikroskop altında düzgün bir çubuk şeklinde görülür. Enine kesiti ise yuvarlaktır.
Renk ve parlaklık: Poliester lifleri genelde beyaz olarak üretilir. Poliester lifi parlaktır, istenildiğinde yarı mat veya mat olarak da elde edilebilirler.
İncelik ve uzunluk: Poliester lifleri çeşitli uzunluklarda üretilebilir. Kullanım alanına bağlı olarak filament hâlde olabileceği gibi kesikli (stapel) şeklinde de olabilir.

Poliester Liflerinin (PES) Kimyasal Özellikleri

Mukavemet: Poliester liflerinin mukavemeti üretim şekline göre değişiklik gösterir. Filament hâlde bulunan poliester liflerinin mukavemeti 4-7 gr/denye, arasındadır.
Nem çekme özelliği: Poliester liflerinin nem çekme özelliği çok düşüktür. Bu oran normal şartlarda % 0.2-0.8 arasında değişmektedir. Poliester lifleri nemi bünyelerine çekmeden yüzeyde tutabildikleri için üretilen ürünlerin sıcak havalarda giyilebilmesi sağlanır.
Sürtünmeye karşı dayanıklılık: Poliester liflerinin sürtünmeye karşı dayanıklılığı çok iyidir. Tüylenme sorunu ile karşılaşılabilir.
Boyut değiştirmezlik: Sıcak fiksaj işlemi uygulanan poliester liflerinin boyut değiştirmezliği çok iyidir. Sıcak fiksaj uygulanmış poliester kumaşlar yüksek sıcaklıklarda çekebilir.
Esneklik ve yaylanma özelliği: Poliester liflerinin esneklik özelliği genelde iyi, yaylanma özelliği ise çok iyidir. Filament halindeki poliester liflerinin uzama oranı % 15-30, kesikli halde ise % 30-50 arasında değişmektedir.
Hacimsel yoğunluk: Poliester lifleri hafif bir lif olup, özgül ağırlığı 1.38 gr/cm³’tür.
Kimyasal maddelerden etkilenme: Poliester lifleri asitlere, kuru temizlemede kullanılan çözücülere ve ağartıcılara karşı dayanıklıdır. Kuvvetli alkaliler ise liflere zarar verir.
Çevresel faktörlere karşı dayanıklılık: Poliester liflerinin güneş ışığına karşı dayanıklılığı birçok sentetik liften daha iyidir. Uzun süre güneş ışığı liflere zarar verebilir. Perdelik kumaş olarak kullanılabilir. Bakteri, mantar, küf, güve ve diğer zararlı böcekler liflere zarar vermez.
Elektriklenme özelliği: Poliester liflerinin elektrik iletme özelliği çok düşük olduğundan statik elektrikle yüklenir.
Isıdan etkilenme özelliği: Poliester liflerinin erime noktası 250 °C’dir. Poliester ürünleri pek fazla buruşmadığından düşük ısılarda ütülemek gerekir. Ütüleme sıcaklığı 140 °C’dir.
Yanma özelliği: Poliester lifleri alevle karşılaştığında çekerek erir. Kimyasal bir koku ve siyah bir is bırakır. Külü ise krem renginde, boncuk şeklinde ve serttir.

Polyester Lifinin Kullanım Alanları

Poliester lifleri tekstilde oldukça geniş bir kullanım alanı bulmuştur. Tek başına kullanılacağı gibi diğer liflerle de karıştırılarak kullanılan poliester lifinden tafta, organze ve saten gibi çeşitli kumaşlar üretilir. En çok pamuk lifiyle karıştırılan poliester lifleri yün, akrilik, ipek, viskoz ve keten lifi ile de kullanılabilir.
Giyim: Takım elbise, iç giyim, gömlek ve dış giyimde mont, kaban, pardösü.
Ev tekstili: Yatak örtüsü, masa örtüsü, yastık, nevresim, perdelik kumaş ve halı yapımında,
Endüstriyel alanlar: Balık ağı, otomobil lastikleri, halat, dikiş ipliği ve yelken bezi yapımında kullanılır.

Polivinil Lifleri

Polivinil lifleri 4 ana grupta toplanır:

Poliakrilonitril Lifleri (PAN): poliakrilonitril lifleri, akrilik ve modakrilik olmak üzere iki gruba ayrılır.
Polivinil klorür lifleri: % 100 PVC lifleri, polivinil klorür kopolimerleri, modifiye edilmiş polivinil klorür lifleri,
Poliviniliden klorür lifleri,
Povinilalkol lifleri.

Akrilik Liflerin Elde Edilmesi

Akrilik lifler % 85 oranında akrilonitril polimerleri ile % 15 oranında birden fazla monomerin karıştırılması ile elde edilmiştir.

Sıvı akrilonitril çeşitli katalizörler kullanılarak polimerizasyon işleminden geçirilirler. Polimer içerisine katılan bir solvent ile eritilir ve % 25-40 oranında bir polimer çözelti elde edilir. Sıcak hava ile karşılaşılan liflerin üzerindeki çözücü buharlaştırılır ve filament biçimindeki lifler sertleştirilir. Akrilik lifleri yaş veya kuru çekim yöntemine göre elde edilir. Bu filamentlere daha sonra mukavemetlerinin artması için bir germe çekme işlemi uygulanır.

Akrilik Liflerinin Fiziksel Özellikleri

Enine kesit ve boyuna görünüş: Yaş eğirme yöntemine göre üretilen akrilik liflerinin enine kesiti yuvarlak veya fasulye şeklindedir. Kuru eğirme yöntemine göre elde edilen akrilik liflerinin enine kesiti yer fıstığı şeklindedir. Yuvarlak veya fasulye şeklinde enine kesite sahip olan akrilik liflerinin yaylanma yeteneği, yer fıstığı şeklinde enine kesite sahip olan akrilik liflerinin de yumuşaklığı ve parlaklığı iyidir. Akrilik liflerinin boyuna görünüşleri pürüzsüz, büklümlü ve çizgilidir.
İncelik ve uzunluk: Akrilik lifleri çeşitli uzunluklarda üretilebilir. Kullanım alanına bağlı olarak filament hâlde olabileceği gibi kesikli (stapel) şeklinde de olabilir. Kesikli (stapel) olarak kullanılacak liflerin daha hacimli olması için kıvrım kazandırılır.
Mukavemet: Akrilik liflerinin mukavemeti diğer sentetik lifler (naylon, poliester, olefin) kadar yüksek değildir. Daha çok pamuk yün lifi gibi doğal liflere yakındır. Akrilik liflerinin mukavemeti 2 – 3,6 gr/denye, arasındadır.
Nem çekme özelliği: Akrilik liflerinin nem çekme özelliği düşüktür. Bu oran normal şartlarda %1 – 2,6 arasında değişmektedir. Akrilik liflerinin nem çekme özelliği düşükse de, mikro liflerin yüzeylerinde su tutma özellikleri yüksektir.
Sürtünmeye karşı dayanıklılık: Akrilik liflerinin sürtünmeye karşı dayanıklılığı iyi değildir.
Boyut değiştirmezlik: Akrilik liflerinin boyut değiştirmezliği iyi değildir. Sıcak fiksaj işlemi uygulanan poliester liflerinin boyutlarında değişiklik olmaz. Buhar akrilik ürünlerinin boyutlarında değişikliğe neden olabilir.
Esneklik ve yaylanma özelliği: Akrilik liflerinin esneklik özelliği diğer sentetik liflere oranla daha düşüktür. Yaylanma özelliği ise lifin türüne göre iyiden çok iyiye doğru farklılıklar gösterir. Akrilik liflerinin uzama oranı % 20-36 arasında değişir. Akrilik lifi % 1 uzatıldığında % 95 esneyebilir. Hacimsel yoğunluk: Akrilik liflerinin özgül ağırlığı 1,14-1,19 gr/cm³ arasında değişmektedir.

Akrilik Liflerinin Kimyasal Özellikleri

Kimyasal maddelerden etkilenme: Akrilik lifleri nitrik asit dışında diğer asitlere karşı dayanıklıdır. Özellikle yoğun ve sıcak haldeki alkaliler life zarar verir. Kuru temizlemede kullanılan çözücüler lifin sertleşmesine yol açabilir. Klorlu ağartıcılar dışındaki ağartıcılara karşı dayanıklıdır.
Çevresel faktörlere karşı dayanıklılık: Akrilik liflerinin güneş ışığına karşı dayanıklılığı oldukça iyidir. Bakteri, mantar, küf, güve ve diğer zararlı böcekler liflere zarar vermez.
Elektriklenme özelliği: Akrilik liflerinin elektrik iletme özelliği az nem çektiği için düşüktür. Bu nedenle akrilik ürünlerde statik elektriklenme problemi ile karşılaşılır.
Isıdan etkilenme özelliği: Akrilik liflerinin belli bir erime noktası yoktur. Erime noktası 215-255 °C arasında değişir. Çok yüksek sıcaklıklar ürünlerin renginde değişikliğe neden olabilir. Ütüleme sıcaklığı 110 °C olmalıdır.
Yanma özelliği: Akrilik liflerinin alevle karşılaştığında eriyerek yanar. Alev çekildikten sonrada yanmaya devam eder. Kimyasal bir koku ve siyah bir is bırakır. Külü sert, siyah ve şekilsizdir.

Akrilik Liflerinin Kullanım Alanları

Akrilik lifleri çeşitli giysilerde ve ev tekstili ürünlerinde tek başlarına veya karışım hâlde kullanılabilir. Tutumlarının yün lifine benzemesi, hafif olmaları ve bakımlarının yüne göre daha kolay olması nedeniyle akrilik lifleri piyasada aranır bir konuma gelmiştir. Akrilikliflerinden hacimli iplikler üretilerek özellikle örme yüzey üretimde ve örmecilik sektöründe yaygın olarak yararlanılır. Giyim: Kazak, elbise, çorap, el örgü iplikleri çocuk giysilerinde ve bazı spor giysilerinde (özellikle kayak) kullanılır. Akrilik liflerinden imitasyon kürk kumaşlar da üretilebilir.

Ev tekstili: Perdelik ve döşemelik kumaş, battaniye ve halı yapımında kullanılır.

Modakrilik Lifleri

Bileşiminde % 35-85 arasında akrilonitril içeren life modakrilik lifi denir.

Modakrilik liflerinde akrilonitrilin yanında komonomer olarak vinil krorür, viniliden klorür ve vinil disayinit bulunur. Lifler kuru veya yaş çekim yöntemine göre üretilir. Modakrilik liflerinin mukavemetleri ve sürtünmeye karşı dayanıklılıkları iyi değildir. Liflerin yaylanma yeteneği ve esneme özellikleri iyidir. Dökümlü bir liftir. Güneş ışığına karşı dayanıklılıkları çok iyidir. Kimyasal maddelere karşı ve aleve karşı dayanıklılığı iyidir. Modakrilik liflerinin nem çekme özelliği çok düşüktür % 0,4-3 arasında değişir. Sürtünmeden dolayı liflerde tüylenme problemi ile karşılaşılabilir. Modakrilik ürünleri 110 °C ve daha düşük sıcaklıklarda ütülenmelidir.

Diğer Polivinil Lifleri

Polivinilklorür lifleri: Bu lifler asetilen ve hidroklorik asitten elde edilen lifleri, vinilklorürün polimerleştirilmesi sonucunda üretilen liflerdir. Bu gruba giren üç lif vardır. % 100 PVC lifleri, polivinilklorür kopolimerleri, modifiye edilmiş polivinil klorür lifleri.
% 100 PVC lifleri: % 100 polivilklorüre plastikleştirici eklenmesiyle elde edilmektedir. Güç tutuşurluk, yanmazlık ve kimyasal maddelere karşı dayanıklılıkları nedeniyle, itfaiyeci elbiselerinde, çadır, balık ağları, dokusuz yüzeyler ve yelkenler gibi endüstriyel tekstil alanında kullanılmaktadır.
Vinilklorür kopolimerleri: Bu lifler güç tutuşurlukları, kimyasal maddelere karşı dayanıklılıklarının yüksek olması nedeniyle çeşitli filtreler ve ağ dokumaları gibi özel alanlarda kullanılır.
Modifiye polivinilklorür lifleri: Polivinil klorürün kimyasal yapısı değiştirilerek içindeki klor miktarı arttırılır. Bunun sonucunda bazı özelliklerinde değişimler olur. Güç tutuşurluk ve yanmazlık özellikleri nedeniyle çadır, muşamba, tente ve çeşitli filtrelerin üretimde kullanılır.
Polivinilidenklorür lifleri: Bileşiminde en az % 80 oranında viniliden klorür bulunan polimer maddeden çekilmiş lifler olarak tanımlanır. Güneş ışığına karşı dayanıklılıkları çok iyidir. Kolay yıkanır, temizlenir ve leke tutmaz. Bu özellikleri nedeniyle otomobil döşemelerinde ve dış mekânlarda kullanılacak döşemeliklerde kullanılır.
Polivinilalkol lifleri: Bu lifler yaş eğirme yöntemine göre elde edilir. Polivinil alkol liflerinden çeşitli filtrelerin, balık ağlarının ve spor giysilerin yapımında yararlanılır. Ayrıca pamuk, viskoz ve ipek lifleri ile karıştırılarak eşarp ve fular yapımında da kullanılmaktadır.

Poliolefin Lifleri

Poliolefin lifleri ilk olarak İtalya ve Almanya’da üretilmiştir. ABD’de üretimi ise 1960 yılında başlamıştır. Poliolefin lifleri, doymamış hidrokarbonların polimerleşmesi ile elde edilen liflerdir. Poliolefin lifleri polietilen lifleri, polipropilen lifleri, politetrafluoroetilen lifleri (teflon) olmak üzere üç grupta incelenir.

Polipropilen Liflerinin Elde Edilmesi

Bir petrol ürünü olan propilenin uygun katalizörler ile 25-30 atmosfer basıncı altında 100 °C’de polimerizasyonu ile elde edilmektedir. Polipropilen lifleri günümüzde yumuşak çekim veya düzesiz çekim yöntemine (film yarma tekniği) göre elde edilir.

Polipropilen Liflerinin Fiziksel Özellikleri

Enine kesit ve boyuna görünüş: Polipropilen liflerinin enine kesitleri genelde yuvarlak boyuna görünüşleri ise silindiriktir. Lif yüzeyi pürüzsüz görünür.
Renk ve parlaklık: Polipropilen lifleri renksiz olarak üretilir. Üretim sırasında polimer sıvısı boyanarak istenilen renkte lif elde edilebilir.
İncelik ve Uzunluk: Polipropilen liflerinin çeşitli uzunluklarda üretilebilir. Kullanım alanına bağlı olarak filament halde olabileceği gibi kesikli (stapel) şekilde de olabilir.
Mukavemet: Polipropilen liflerinin mukavemeti yüksektir. Polipropilen liflerinin mukavemeti 3-5 gr/denye arasındadır.
Nem çekme özelliği: Polipropilen lifleri bünyelerine hiç nem çekmez. Nem çekmediği için su ile bulaşan lekelerden etkilenmez. Polimer çözeltisi renklendirildiği zaman boyanabilir.

Polipropilen Liflerinin Kimyasal Özellikleri

Sürtünmeye karşı dayanıklılık: Polipropilen liflerinin sürtünmeye karşı dayanıklılığı çok iyidir.
Boyut değiştirmezlik: Polipropilen liflerinin boyut değiştirmezliği mükemmeldir. 120 °C’nin üzerindeki sıcaklıklarda ürünler büzüşür.
Esneklik ve yaylanma özelliği: Polipropilen liflerinin esneklik özelliği çok iyidir, yaylanma özelliği ise iyi değildir.
Hacimsel yoğunluk: Polipropilen liflerinin özgül ağırlığı çok düşük olup 0,92 gr/cm³’tür. Bu lifin sudan da hafif olduğunu gösterir.
Kimyasal maddelerden etkilenme: Polipropilen liflerinin asitlere ve alkalilere karşı dayanıklılığı iyidir. Kuru temizlemede kullanılan çözücüler life zarar verebilir. Bu yüzden yıkama yapılması daha iyidir ve önerilir.
Çevresel faktörlere karşı dayanıklılık: Polipropilen lifleri uzun süre güneş ışığı etkisi altında kalırsa lif zarar görür. Bakteri, mantar, küf, güve ve diğer zararlı böcekler liflere zarar vermez.
Elektriklenme özelliği: Polipropilen liflerinin elektrik iletme özelliği düşüktür. Nem çekmedikleri için ürünlerde statik elektriklenme problemi ile karşılaşılır. Bitim işlemleri ile bu problem giderilebilir.
Isıdan etkilenme özelliği: Polipropilen liflerinin erime noktası 170 °C civarındadır.
Yanma özelliği: Polipropilen lifleri alevle karşılaştığında yanarak erir. Alev çekildikten sonrada lifler kendi kendini söndürür. Kimyasal bir koku veya parafin kokusu çıkar. Siyah bir is bırakır. Külü oldukça serttir.

Polipropilen Liflerinin Kullanım Alanları

Polipropilen lifleri çeşitli giysilerde, döşemelik kumaş, halı ve endüstriyel alanda oldukça geniş bir kullanım alanına sahiptir. Tek başlarına veya diğer liflerle karıştırılarak kullanılabilir.

Giyim: İç giyim, çorap, çocuk giysilerinde, çeşitli ipliklerin yapımında, özellikle lifin nem çekmemesi nedeniyle ve sürtünmeye karşı dayanıklı oluşlarından spor giysilerinde kullanılır.
Ev tekstili: Polipropilen lifleri, battaniye, halı ve halat yapımında jüt ve benzeri liflerin yerini almaktadır. Polipropilen lifleri özellikle halı ve döşemelik kumaş yapımında kullanılmaktadır. Battaniye yapımında yün lifleri ile karıştırılarak kullanılır.
Endüstriyel tekstil: Çeşitli filtre kâğıdı, balık ağ ve kayış yapımında kullanılmaktadır. Polipropilen liflerinden yat döşemeleri ve otomotiv sektöründe de yararlanılmaktadır.

Diğer Poliolefin Lifleri

Polietilen lifleri: Polietilen lifleri etilen gazının polimerizasyonu sonucu elde edilir. Yumuşak eğirme yöntemine göre elde edilir. Liflerin birçok özelliği polipropilen lifine benzemektedir. Polietilen liflerinin erime noktası ve uzama yeteneği polipropilen lifinden daha düşüktür. Bu lif tekstil sektöründe çok büyük bir öneme sahip değildir. Plastik ve ambalaj sanayinde daha etkin olarak kullanılmaktadır. Polietilen lifleri kimyasal maddelere karşı koruyucu kumaş, ip, yelken bezi, ağ, halat, filtre, otomobil ve uçak döşemelerinde kullanılmaktadır.

Politetrafluoroetilen lifleri (teflon):Tetrafluoroetilen gazının yüksek basınç altında su beraberliğinde polimerleşmesi ile elde edilir. Yanmaya ve kimyasal reaktiflere karşı koruyucu kumaşların yapımında, ambalaj malzemesi, filtre bezleri, taşıyıcı bantlar, kaplama maddeleri ve tıbbi malzemelerin yapımında kullanılır. Uzay giysilerinde de kullanılmaktadır.

Elastomer Lifleri: Poliuretan, glikol ile diizosiyanat bileşiklerinin reaksiyonundan elde edilir. Bu lif ilk olarak Almanya’da üretilmiştir. İlk üretilen bu lifler sert tutumlu olduğundan tekstilde kullanım alanı yaygınlaşmamıştır. Esneklikleri çok yüksek olan poliuretan lifleri elastomer lif grubuna girer.

Spandex Lifleri: Yapısında % 85 oranında poliuretan polimerleri bulunan sentetik liflere spandex adı verilir. Spandex lifleri 1958 yılında ABD’de üretilmiş ve 1959 yılında piyasaya sürülmüştür. Spandex liflerinin enine kesitleri yuvarlak ve yer fıstığı şeklinde, yüzeyleri genelde pürüzsüzdür.

Spandex lifleri 0.7-1 gr/denye gibi çok düşük bir mukavemete sahiptir. Spandex liflerinin en önemli özelliği kopma anındaki uzama yüzdesinin % 400-700 arasında olmasıdır. Liflerin nem çekme yeteneği % 1-1,4 oranındadır. Spandex liflerininkimyasal maddelere karşı dayanıklılığı iyidir. Bakteri ve mikroorganizmalar life zarar vermez. Güneş ışığına karşı dayanıklıdır.

Spandex lifleri alevle karşılaştığında kimyasal bir koku çıkararak yanar ve siyah, yumuşak bir kül bırakır. Liflerin erime noktası 230-270 °C arasında değişmektedir. Spandex lifleri başka liflerle birlikte kullanılır. Bu liflerin üzeri bazen pamuk, viskoz ve naylon lifleri ile kaplanabilir. Esnekliği iyi olan mayo, iç çamaşırı, çorap konçları, çorap, dizlik, çeşitli dans ve spor giysilerinde kullanılmaktadır. Cerrahi bant ve korse yapımında da kullanılır. Çeşitli kumaşlarda ve trikolarda spandex liflerinden yararlanılır.

SENTETİK LİFLER VE KULLANIM ALANLARI