Yollu Örgülerin Tanımı
İki veya daha fazla sayıda örgünün yan yana veya üst üste çizilerek belirli kurallara göre bir araya getirilmesiyle oluşan örgülere yollu örgüler denir. Yollu örgüler, enine yollu örgüler ve boyuna yollu örgüler olmak üzere iki grupta toplanır.
Enine Yollu Örgülü Kumaş Analizi
Kumaş yüzeyinde enine ve boyuna yollar oluşturan iki ve daha fazla örgü veya motiften oluşmuş kumaşlara yollu örgülü kumaş denir. Örgüler kumaş boyuna dizilmiş, yollar kumaş eninde oluşmuş ise enine yollu örgülü kumaş denir. Örgüler kumaş eninde dizilmiş, yollar kumaş boyunca oluşmuş ise boyuna yollu örgülü kumaş denir Yollu örgülü kumaş tasarımında örgülerin, dolu–boş, sağ-sol yollu, örgü çizim farklılıkları göz önüne alınarak çizilir.
Yollu örgüler bazen aşağıda olduğu gibi bir örgü, bir motif veya birden fazla örgü ve desenden oluşabilir. Yollu örgülü kumaş tasarımı örgüler tam,yarım hatta örgünün içerisinden iki üç atkısı alınıptamamen müşterinin istekleri ve kullanım amaçları göz önüne alınarak yapılır.
Yollu Örgülü Kumaşların Özellikleri, Kullanım Alanları
Özellikleri;
- Enine veya boyuna yollar oluştururlar.
- Enine yollu örgülü kumaşlarda enine yollar örgü özelliklerine göre kabarık yollar oluşturur.
- Boyuna yollu örgülü kumaşlarda boyuna yollar örgü özelliklerine göre kabarık yollar oluşturur.
- Desen çeşitliliği çoktur.
- Örgü raporu tam kullanılmak zorunda değildir.
- Enine yollu örgülü kumaş tasarımında çok miktarda değişik desen aynı tahar yapılmış çözgüde dokunabilir.
- Yollu örgülü kumaş tasarımında kumaşın her yerinde sıklıklar aynı olmayabilir.
Kullanım alanları;
- Takım elbiselik, pantolonluk, gömleklik, paltoluk, kadın dış giyimi, döşemelik, nevresimlik, pijamalık kumaş üretiminde kullanılır.
Enine Yollu Örgülü Kumaş Analizi Yapma
Enine yollu örgülü kumaş örgü rapor tekrarında veya gramaj alma aparatı ile kesilerek hassas terazide tartılır. Eğer raporda farklı sıklık ve farklı iplik kullanılmış ise gramaj alma aparatı kullanılmaz. Enine yollu örgüler tek çözgü ve taharla çok miktarda enine yollu örgülü kumaş dokumaya yarar.
Hassas terazide tartılan kumaş gramaj alma aparatında kesilmişse m2 =gramaj x 100 ve m tül=gramaj x mamul en ile çarpılarak m2 ve m tül ağırlıkları bulunur. Parça kumaştan m2 ve m tül ağırlıkları bulunacaksa kumaş rapor tekrarında kesilerek hassas terazide tartılır.
Kumaşta kullanın atkı iplikleri farklı numarada ve farklı cinste olabilir. Genellikle kumaş üzerinde farklı örgülerin her birinde farklı iplikler kullanılır. İplikler tek tek sökülüp uzunlukları ölçülerek tartılır, iplik numara hesap sisteminde hesaplanır.
Enine yollu örgülü kumaşın örgüsünü bulurken önce hangi örgüler kullanılmış ya tek tek çözülerek veya lup yardımıyla tespit edilir. Sonra hangi örgü kaç atkıda kullanılmış tespit edilir. Örgüler atkı sayısına göre çizilir. Ana raporda örgülerin raporları çok miktarda tekrarlıyorsa 5X gibi ifadelerle tekrarlar yazılır.
Yukarıdaki kumaşta 76 atkı ipliği bezayağı örgüsü, 24 atkı ipliği ise 6’lı saten örgüsü olarak dokunmuştur. Verilen kumaş numunesindeki 6’lı saten örgülü kumaş; tekstil literatüründe bilinen 6’lı saten olmaz kuralının dışında özel kurallarla dokunmuş fakat işletme ortamında 6’lı saten ismiyle üretilmiştir. Kumaşın örgüsü incelendiğinde atlama sayılarının iki farklı rakam kullanılarak uygulandığı görülecektir.
Kumaşın analizini yaparken tekrar eden örgülerin tespit edilmesi sağlanır. Sonra desen çizilecek alan örgülere göre tespit edilir. Kaç tekrar edeceği hesaplanarak aşağıdaki örgü çiziminde olduğu gibi kumaşın örgüsü tahar ve armür planları çizilir.
Boyuna Yollu Örgülü Kumaş Analizi
Örgüler kumaş eninde dizilmiş, yollar kumaş boyunca oluşmuş ise boyuna yollu örgülü kumaş denir. Yollu örgülü kumaş tasarımında örgülerin dolu – boş, sağ- sol yollu, örgü çizim farklılıkları göz önüne alınarak çizilir. Boyuna yollu örgülü kumaşların kullanımı enine yollu örgülü kumaşlara göre daha yoğundur. Bunun nedeni giyim tasarımında kişinin kısa ve tıknaz yerine uzun boylu görülmesi içindir
Boyuna Yollu Örgülü Kumaş Analizi Yapma
Kumaşın çözgü yönünde renkli ipliklerle değil değişik örgü ve motiflerle boyuna yollar oluşturur. Bu yollar kumaşın özelliğine, müşteri isteklerine, kullanım alanına göre farklı kalınlıklarda olabilir.
Birinci örgü bazayağı 12 çözgüde, ikinci örgü 
çözgü, üçüncü örgü ise 
3 çözgüden oluşsun.
Boyuna yollu örgülü kumaş analizi diğer tek katlı kumaşlardan farklı değildir. Kumaşın teknik verileri ana örgülü kumaş analizinde olduğu gibi yapılır. Kumaşın örgüsünü daha basit ve seri yapmak için aşağıdaki yöntem uygulanır.
Kumaşta kullanılan kaç örgü varsa örgüler çıkarılarak desen kâğıdına yazılır. Her örgü kaç çözgü ipliğinde kullanılmış ise tespit edilir. Yukarıdaki boyuna yollu örgülü kumaşın örgüleri 30 çözgü bezayağı örgüsü, 20 çözgü 5’li saten örgüsü ile dokunmuştur.
Yukarıdaki yollu örgüde olduğu gibi bazen ana örgü raporu tam olarak kullanılmaz. Kullanılan çözgü göz önüne alınarak kumaşın örgüsü çizilir. Yollu örgülü kumaşlar bazen tek renkli bazen de her örgü için ayrı renkte iplik kullanılır. Boyuna yollu örgülü kumaşlarda bezayağı küçük raporlu dimi (atlamaları uzun olmayan ) örgülerde dişten geçen tel sayısı çoğunlukla 2 çözgüdür. Yanında kullanılan saten ve uzun atlamalı dimi örgüleri için dişten geçen tel sayısı 3,4 veya 5 çözgü teli olabilir. Onlarda 2 olursa kumaşın o kısmının dokusu zayıf olur. Bazı kumaşlarda yollar hem enine hem boyuna olabilir. Kumaş yüzeyinde enine ve boyuna yollar kumaşlar ekose kumaş tasarımında daha fazla kullanılır. Bazen de kumaşın belli kısımlarına motif şeklinde örgüler yerleştirilerek kumaş desenleri oluşturulur.
Kumaş analizinin daha düzenli ve eksiksiz yapılabilmesi için okullarda kullanımı kolay, çizelgeli, aşağıdaki örnekte olduğu gibi kumaş analizi teslim formu hazırlamakta fayda vardır. Form üzerinde mamul en, 1 cm ATS, 1cm ÇTS, DGTS, numune eni, numune boyu, numune ağırlığı, çözgü ip no, atkı ip no, enden çekme, boydan çekme, TÇTS, TATS, tarak eni, tarak no,çözgü ağırlığı, atkı ağırlığı, ham kumaş ağırlığı, m tül ağırlığı, m2 ağırlığı, çözgü renk raporu, atkı renk raporu, örgü, tahar, armür planı çizmek için desen kâğıdı olmalıdır.