YUVARLAK ÖRME İPLİK SEVK SİSTEMLERİ

İplik Sevk Sistemleri

İplikler birtakım ön kontrollerden geçtikten sonra örgünün iplik ihtiyacına göre, çeşitli ayar durumlarına uygun şekilde, belirli bir sevk hızı ve gerilim ile örme iğnelerine iletirler. Bunun için yuvarlak örme makinelerinde kullanılan iplik sevk prensipleri şunlardır:

1. Negatif iplik sevki,
2. Pozitif iplik sevki,
3. Birleşik iplik sevki.

Cağlık

•  Örme işleminde kullanılan ipliklerin düzenli olarak bobinler hâlinde takıldığı ve üretimin devamlılığı için yedeklendiği taşıyıcı kısma verilen addır. Yuvarlak örme makinelerinde iki tip cağlık sistemi kullanılmaktadır.
  • Üst Çardak Eski tip makinelerde, makinenin üst kısmına dairesel bir şekilde yerleştirilmiş cağlık tipidir. Bobinlerin makine üst kısmına takılması nedeniyle sistem sayısı kısıtlı kalmış ve makineye ekstra yük teşkil etmektedir. Bunlardan dolayı günümüzde bu tipte üretilen yeni makine kalmamıştır.
  • Yan Çardak Makine çevresine ya da ayrı bir özel bölüme yerleştirilmiş cağlık tipidir. İplik bobinlerinin rahat değiştirilmesi, yer tasarrufunun sağlanması ve makine sistem sayısının artmasına olanak sağladığı için en çok kullanılan çardak tipi olmuştur. İpliklerin karışmadan, düzenli, tozlanmaması ve nem miktarının kontrolü sağlamak için son yıllarda etrafı cam veya PVC kaplanarak kullanılan cağlık tipleri tercih edilmektedir. Cağlıklara takılan bobinler hâlindeki iplikler, borular yardımıyla iplik sevk sistemlerinden geçirilerek örme işlemine dâhil edilir. İplik sevki, hava yardımı ile gerçekleştirilir. Genellikle hava sistemi üzerinde bulunan cağlıklar tercih edilmektedir.

• Negatif İplik Sevki

  • İpliklerin serbest olarak, yalnız gerginliğin kontrol altında tutulması ile uygulanan, örgünün şekline göre ve örme ayarlarına bağlı olarak aşağıdan örücü elemanların ipliği çekmesi yöntemidir. Desenli örgülerde her beslemenin farklı olduğu durumlarda ve özel hallerde kullanılabilir. Bu yöntemde ilmek düzgünsüzlükleri tam kontrol edilemez. Ringel ve jakarlı makinelerde uygulanır.

• Pozitif İplik Sevki

  • İpliklerin merkezi bir mekanizma ile hız ve sevk miktarlarının ayarlanarak, örme iğnelerine ihtiyacı kadar olan ipliğin üstten beslenerek sevk edilmesidir. Buna, şekle bağlı iplik sevki de denir. Bu prensipte ilmek boylarına gelen iplik eşitlenebilir. Doku kalitesi daha düzgün ve yüksek olur. Bantlı ve dişli iplik sevk prensipleri pozitif sevk prensibinin en belirgin örnekleridir.

• Birleşik İplik Sevki

  • İpliklerin gerginliklerinin, pozitif şekilde rezerve edilip, negatif şekilde çekilmesi veya hem gerginlik hem de sevklerin pozitif olarak yapılabildiği yeni yöntemler geliştirilmiştir. Böylece daha iyi bir iplik hız ve gerginlik kontrolünün sağlanması ile verimli bir çalışmanın ve kaliteli bir dokunun elde edilmesi sağlanmış olur. Yukarıda anlatılan iplik sevk sistemlerini gerçekleştiren sevk ediciler şunlardır;

• Bant Furnisörü

  • Çoğunlukla büyük çaplı yuvarlak örme makinelerinde kullanılan band furnisörleri özellikle her sistemdeki iplik miktarını sabit tutmak amacıyla kullanılırlar. Her sistemin üzerinden sonsuz band geçen bir role takılmıştır. Band hareketini bir alın dişlisi üzerinde bulunan kasnaktan alır. Kasnak çevresini büyültüp küçültmek suretiyle, band hızı değiştirilir ve sevk edilen iplik miktarı da değiştirilebilir. İpliklerin hepsi aynı hızla çalışır ve bu sistemde bobin üzerine direkt düğüm yoklayıcısıda yerleştirilmiştir. Elektrikli kopuk yoklayıcı üzerinden iplik, band furnisöre gelir ve iplik band ve role arasından dönen bandın hızına uygun olarak bobinden çekilir. Eğer bu sistemde iplik, role ile band arasında sevk ediliyorsa pozitif iplik sevk sistemi ile, aksi halde yani iplik band altından sevk altından sevk edilmiyorsa negatif olarak iplik sevkıyatı gerçekleştirilir.

• Yığmalı Furnisör

  • Daha çok jakarlı örme makinelerinde uygulanan iplik sevk sistemidir. Jakarlı örgülerde bahsedilen pozitif iplik sevkine uyan furnisörler kullanılmaz veya iptal edilir. Çünkü her sistemde iğnelerin farklı hareketleri, farklı iğne seçimi nedeni ile farklı miktarda iplik gerektirmektedir.Bobinlerden çıkan bozuklukları kapatmak ve iğnelere gerekli ipliği, değişmeyen gerginlik altında vermek için yığmalı furnisörler kullanılmaktadır. Furnisör üzerindeki iplik miktarı, iplik cinsine bağlı olarak 5 ile 20 metre arasında değişir.

• Dişli Furnisör

  • Tüm sistemlerde birbirinden bağımsız olarak bulunan konik dişli şeklindeki, dişli iplik sevk ediciler, merkezi ayarlama ile çalışarak, iğneye gidecek olan gerekli iplik miktarını ayarlarlar. Dişlilerden biri makine hızına uygun olarak dönerken, ikinci dişli ise diğeriyle kavrama durumundadır. Dişliler birbirini ne kadar çok kavrarsa, iğnelere o kadar fazla iplik sevki gerçekleşir.

•  Roleli Furnisör

  • Yüksek hızla dönen, yüzü parlatılmış konikten yapılmıştır. İplik katlar halinde konik çevresine sarılır ve buradan da iplik kılavuzuna gider. Yüksek bir iplik sevki için, üzerine hızla alınan iplik gerginliği yükselerek gerilim farkları giderilir ve farklı gerilimdeki ipliğin ilmek yapması önlenir.

• Mekikler (İplik Kılavuzları)

  • 

    Vanize Mekiği

    İplik kılavuzları, furnisörden gelen ipliği üzerindeki iplik kanal ve gözlerinden geçirerek hareket eden iğnelere düzenli olarak aktaran yardımcı örme elemanlarıdır. Yuvarlak örme makinelerinde her sisteme bir adet olmak üzere (sistem sayısı kadar) mekik bulunmaktadır. Mekikler; makine inceliği, dönüş yönü ve diğer özelliklerine göre farklı şekillerde imal edilmektedir.