Tanımı; Yeterli basınca sahip jet formundaki bir hava akımı oluşturularak atkı ipliğinin bu hava akımı ile hız kazandırılarak ağızlıktan geçirilmesi işlemine hava jetli atkı atma denir. Hava jetiyle atkı atmada atkı atımı yüksek basınçlı havanın ana ve yardımcı jetler tarafından püskürtülmesi ve atkının bu hava akımıyla taşınması sonucu gerçekleşir.
Hava Jetli Atkı Atma Sisteminin Özellikleri
Hava jetli sistemde taşıyıcı bir kütle yoktur, atkı taşıma tamamen basınçlı hava akımıyla olmaktadır. Hava jetli sistemlerde atkı ipliğinin taşıyıcı kütleye verilmesi gibi bir durum olmadığından diğer sistemlere göre daha hızlı çalışabilmektedir. Taşıyıcı kütle olmadığından vuruş ve frenleme gibi mekanik parçalar da bulunmaz bu nedenle daha az gürültülüdür. Hava jetli sistemde atkıyı daha uzak mesafelere düzenli atabilmek için yardımcı jetler kullanılmalıdır.
Yardımcı jetlerin kullanılması mekikçik kılavuzları gibi az da olsa çözgü ipliklerine zarar verebilmektedir. Hava jetli sistemde basınçlı havanın dağılmaması için içi oyuk özel profil taraklar kullanılır. Hava jetli istemler tezgah enine göre değişmekle birlikte günümüzde 170 cm ende maksimum 1100 atkı/dk hızlarına kadar çıkabilmektedir
Hava Jetli Atkı Atma Sistemi Kullanım Alanı
Hava jetli dokuma makinelerinde üretim hızı çok yüksektir. Ancak hava jeti ile ağızlık içinde taşınan atkı ipliğinde dağılma ve karışma gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu durum özellikle iplik cinsi ve yapısı olarak sınırlamalar getirmektedir.
Örneğin, fantazi atkı ipliklerini hava jetli dokuma makinelerinde kullanmak oldukça problemlidir. Bu nedenle hava jetli atkı atma sistemleri aynı cins ipliklerle dokunan kumaşlarda tercih edilir. Bunun yanında havlu dokumalarda ve sıralı ağızlıklı çok fazlı sistemlerde kullanılmaktadır.Hava jetli dokuma makineleri santimetrede 2-100 atkı sıklığı aralığında; poplin, denim, kord tipi kumaşlar, üst giyim için yünlü kumaşlar, düz filament veya tekstüre filament ipliklerden astarlık ve üst giyimlik kumaşlar gibi özellikle fantazi ipliklerin kullanılmadığı kumaşların dokunmasında çok verimli olmaktadır.
Hava jetli dokuma tezgahı
Hava Jetli Atkı Atma Sisteminin Ana Elemanları ve Çalışma Prensibi
Ana Elemanlar
Ana Jet: İçinden çıkan basınçlı hava ile atkıyı karşıya yönlendiren elemandır. Akı atma işleminde anafonksiyonu ana jet yerine getirir. Günümüzde üretilen hava jetli makinelerde ana jetler sabit ve hareketli olmak üzere arka arkaya çift olarak çalışmaktadır. Sabit ana jetler atkı akümülatöründen aldığı atkıyı hareketli ana jete besler. Hareketli ana jet basınçlı hava ile ağızlığa atar. Hareketli ana jetler tefe ile birlikte hareket eder. Böylece ağızlığın farklı pozisyonlarında atkı atımı sağlanabilmektedir.
Yardımcı Jetler: Geniş enli dokuma makinelerinde ise ana jetin verdiği ilk hız atkı ipliğinin istenen şekilde ağızlıktan sevk edilmesine yeterli olmaz. Bu nedenle atkı ipliğinin ağızlık içinde taşınmasına yardımcı olmak için tezgah eni boyunca belirli aralıklarla yardımcı jetler yerleştirilmiştir.
Profil Tarak: Hava jetli sistemde basınçlı havanın dağılmaması için tarak yapısı farklıdır. Tarak püskürtülen havaya kılavuzluk yapacak şekilde oyuk olarak üretilmiştir.
Atkı Besleyiciler: Hava jetli sistemde kullanılan atkı akümülatörleri sisteme uygun olarak yüksek hızlarda sarım ve besleme yapmaktadır. Bu nedenle yüksek çekimden dolayı iplik balonlaşmasını önlemek için önlerinde balon kırıcı bulunur.
Hava jetli dokuma makinesi
Hava Jetli Atkı Atma Sistemi Çalışma Prensibi
Atkı ipliği sabit duran atkı bobinlerinden sağılarak atkı akümülatörlerine (atkı besleyicilere) gelir. Atkı regülatörlerinde gerginlik kontrolü de yapılarak atkı ipliği tarak enine göre belirlenen bir uzunlukta rezerve sarım bölümüne ipliğin büküm yönüne göre belirlenen bir dönüşle sarılır. Atkı ipliğinin regülatörün çıkış gözünden sevki elektronik bir pim ile kontrol edilmektedir. Buradan çıkan atkı ipliği kılavuzlar ve atkı kontrol ünitelerinden geçerek ana hava jet düzesine verilir. Ana hava jeti düzesi basınçlı hava ile atkı ipliğine ilk hızını kazandırır ve ağızlık içinde hareket ettirir.
Hava akımının dağılmaması için tarak yapısı diğer sistemlerden farklı olarak içi oyuk şekildedir. Dokuma tarağının tüm uzunluğu boyunca dizilen yardımcı jetler, ana memenin atkıyı dokuma tarağı kılavuzu aracılığıyla üflemesine yardımcı olurlar. Düz bir iplik yolu elde edebilmek için, yardımcı jetlerin tarak kılavuz kanalına göre konumları büyük bir öneme sahiptir.