Kova Bitkisinin Yetiştiği Ortamlar
Resim 1.1: Kova bitkisi
Kova bitkisi, Juncaceae familyasının junjus cinsindendir.Halk arasında kovalık olarak da bilinen kova bitkisi otsu bitkilerdendir. Mavimtırak, yeşil renkli ve uzun ömürlüdür.
Kara hasırlık, kız sazı, samar, gındıra, kofa, hasırotu, kovalık gibi değişik adlarıyla da bilinen 30–70 cm boyunda, çok yıllık bitkidir. Kümeler halinde gelişen kova otları silindirik ve sivri uçlu, içi boş veya yumuşak süngerimsi özle kaplıdır. Bataklıklarda ve sulu yerlerde 800–1830 m’ler arasında yayılış gösterir.
Kova bitkisi su içinde, su kenarlarında, deniz kenarlarında yani daha ziyade sulu yerlerde yetişen bir bitkidir. En çok demet bağlamakta kullanılan kova bitkisi bitkisel örücülükte çerez sepetleri, şapka ve hasır yapımında kullanılır.
Kova Bitkisinin Toplama Zamanları
Kova bitkisi nisan-mayıs aylarında yani ilkbaharda bıçak yardımı ile diplerinden kesilir. Kesilenotlar demet haline getirilerek yine kendisiyle bağlanır. Demet haline getirilerek hasır örülecek yere getirilen otların, zaman geçmeden örülmesi gerekir. Otların kırılmadan örülmesi için kurumaması gerekir.
Resim 1.3:Kova bitkisi
Balıksırtı Hasır Örücülüğünde Kullanılan Teknikler
Balıksırtı Örme
Balıksırtı hasır örme işleminin ilk aşaması otları bağlamadır. Otlar bağlandıktan sonra örme işlemine geçilir.
Hasır örmek, kullanılan malzeme bakımından oldukça ekonomiktir. Çok az bir maliyet ile çeşitli ve zevkli ürünler elde edilebilir. Aşağıda belirtilen malzemeler hasır örebilmek için yeterlidir:
- Kova (kofa) bitkisi
- Sağlam pamuk ipi
- Bir adet kazık
- Bıçak
- Mezür
İstenilen sayıda kova bitkisi dalı alınır ve dalların dip kısımları bükülür. Bükülen kısım geriye doğru kıvrılarak ipe bağlanır. Demetler halinde yan yana bağlanan otların genişliği istenilen hasır genişliğine ulaştığında örme işlemine geçilir.
Resim 2.2: Otları bükme
Resim 2.3: Otları bağlama
Bir ip üzerine sırayla bağlanan ot demetleri, birbirinin altından ve üstünden geçirilir ve tekniğe uygun olarak hasır örme işlemi gerçekleştirilir.
Resim 2.4:Örmeye başlama
Kova bitkisi, 30 ile 70 cm arasında uzunluğa sahip olduğundan örme işlemi sırasında ot ekleme işlemi gerekir. Bu işlem örgünün arasına yeni otlar eklenerek gerçekleştirilir.
Resim 2.5:Ot ekleme
Balıksırtı Örgüde Bitirme İşlemleri
Kenar Örme
Örme işlemi tamamlanınca hasırın uç kısmında kalan ot uçlarına saç örgüsü işlemi yapılır. Bu işlem hem hasırın kenarının sökülmesini önler hem de hasır kenarının temiz görünümünü sağlar.
Resim 3.1 Kenar örme