Baskıda Kullanılan Direkt Boyar Maddeler
Selülozik elyafın boyanmasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Selülozik elyafa herhangi bir ön işlem gerektirmeden direk olarak bağlanabildikleri için direkt boyar madde adını almışlardır.
Direkt Boyar Maddelerin Özellikleri
Direkt boyar maddeler suda çözünen bileşikler olup selülozik elyafı nötral veya alkali ortamda tuz varlığında boyayan boyar maddelerdir. Selülozik elyafın boyanmasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Selülozik elyafa herhangi bir ön işlem gerektirmeden direkt olarak bağlanabildikleri için direkt boyar madde adını almışlardır. Elyafa hidrojen köprüleri ve van der waals kuvvetleriyle bağlanır. Geniş renk paletine sahiptir. Ucuz ve elyafa en az zarar veren bir boyar madde grubudur. Sıcakta, ılıkta ve soğukta elyafa fikse olabilen üç sınıf boyar madde grubu vardır.
Direkt Boyar Maddelerin Haslıkları
Boyar maddenin haslıkları çok iyi değildir. Özellikle ışık haslıkları çoğunlukla kötüdür. Yaş haslıkları ise orta derecelidir. Fakat özellikle ışık haslıkları geliştirilmiş özel direkt boyar maddeler vardır.
Direkt Boyar Maddelerin Kullanım Yerleri
Öncelikle selülozik elyaf ve rejenere selülozik elyafın baskısında kullanılır. Fakat haslıkları düşük olması nedeniyle yüksek haslık gerektiren materyallerin baskısında tercih edilmez.
Direkt Boyar Maddelerle Baskı
Direkt boyar maddeler direkt, aşındırma ve rezerve baskı yöntemlerinin üçüyle de uygulanabilirse de rezerve baskı uygulaması yaygın değildir. Direkt boyar maddelerin baskı patında bulunması gereken kimyasallar şunlardır:
- Kıvamlaştırıcı
- Üre
- Gliserin
- Tuz
- Baz
Kıvamlaştırıcı olarak sentetik kıvamlaştırıcılar ve alginat tercih edilir fakat bunun dışında kitre veya diğer bitkisel kıvamlaştırıcılar da kullanılabilir. Üre ve gliserin, yapısında nem tutuğu için fiksaj için gerekli nemi sağlar. Direkt boyar maddeler bazik ortamda ve tuz varlığında elyafa bağlanır. Baz olarak sodyum karbonat gibi zayıf bazlar kullanılsa da sodyum hidroksitte kullanılabilir. Tuz olarak sofra tuzu dediğimiz sodyum klorür veya glauber tuzu dediğimiz susuz sodyum sülfat kullanılır.
Baskı patı içerisinde tüm kimyasallarıyla birlikte hazırlanır ve direkt olarak kumaş üzerine basılır. Bir kurutma işlemine tabi tutulur ve ardından bir yıkama işlemine alınır. Kurutma işlemi bir buharlama işlemiyle kombine edilerek uygulanır.
Aşındırma Baskı Nedir
Aşındırma baskıda direkt boyar maddeler aşındırılacak boyar madde olarak kullanılır.Direkt boyar madde ile zeminlenmiş kumaş aşındırma patı ile baskı yapılır. Kolay aşındıkları için bu boyar maddeler tercih edilir. Fakat uzun buharlama süresi gerektiğinden yaş haslıkları düşük olur. Direkt boyar maddelerin aşındırması indirgen ya da yükseltgen maddelerle yapılabilir. İndirgen madde olarak sodyum ditiyonit yükseltgen madde olarak hidrojen peroksit ya da sodyum hipoklorit gösterilebilir.
Baskının Fiksajı
Direkt boyar maddelerin fiksajı doymuş buharda olur fakat boyar maddenin haslıkları buharın etkisiyle düşer. Direkt boyar maddelerin fiksajı için tuz konsantrasyonu önemlidir. Boyar madde fiksajı için gerek duyulan tuz, konsantrasyonlarına göre tuz ile fikse olabilenler, tuz olmadan fikse olabilenler hem tuz hem de yüksek sıcaklıkta fikse olabilenler olmak üzere üç sınıfa ayrılır. Tuz ile fikse olabilenler için mutlaka tuz kullanılmalıdır. Tuz olmadan da fikse olabilenler için yine de tuz kullanılır. Çünkü tuz fiksajı kolaylaştırır. Hem tuz hem de sıcaklık ile fikse olabilenler için tek başına tuz kullanımı yeterli değildir aynı zamanda fiksajı için sıcaklığında olması gerekir.
Baskı sonrası ard işlem olarak kumaş yüzeyinde kalan boyar maddenin uzaklaştırılması için yıkama işlemi yapılır. Bu yıkama işlemi kontinü yıkama makinesinde yapılan sıcak çalkalama kaynar sabunlama şeklindedir.
Işık Kabininde Renk Kontrolü
Işık kabini üzerinde gün ışığı, UV ışığı ve TL-84 ışığı bulunan bir kutudur. Bu kutu içerisinde subjektif olarak renk karşılaştırması yapılır. Gün ışığı her türlü rengin karşılaştırılmasında kullanılır ve genel bir değerlendirme ölçütüdür. UV ışığı ultraviole (mor ötesi) ışığın kısaltmasıdır. Fosforlu renklerin ve optik beyazlatma yapılmış kumaşların tespitinde kullanılır. TL-84 aydınlatma, indeksi yüksek mağaza ışığıdır. Müşteri isteği doğrultusunda kullanılan bir ölçüttür.