İPLİKTE NUMARA KONTROLÜ

Denye Kontrolün Amacı

Sentetik ipliğin en önemli özelliklerinden biri ipliğin numara (gramaj) kontrolüdür. İplikler farklı çaplarda olduğundan ayırt edilebilmeleri için uzunluk ve ağırlıklarından yararlanılır. Birim ağırlıktaki iplik uzunluğu veya bir uzunluktaki iplik ağırlığı “iplik numarası” olarak tanımlanır.

Her makineden belirli periyotlarda numune alınarak filament iplikte numara kontrolü yapılır.

Numara kontrolünün faydaları

• İpliğin kalınlığı ve inceliği hakkında bilgi verir.
• İpliğin kumaş üzerindeki örtücülüğü hakkında bilgi verir.
• İplik alım satımlarında karşılaşılan en önemli sayısal değerdir.
• Kumaş tasarımında yol gösterir.

İplikte Numara Kontrolü Yapma

• Numara çıkrığı:

Cihaz, standart uzunlukta numune iplik sarımında kullanılır (Resim 1.1). Cihazın her bir turu 1 metredir. Numara çıkrığı iplik numarası belirlenen uzunlukta çile oluşturmada kullanılır. Sentetik ipliklerde numara kontrolü 10 – 600 Decitex arası iplikler için uygulanır. Elektronik kontrollü ve motorludur. Çıkrık; 300 devir/dk. hızla dönebilir, çevresi 100 mm 6 kanallı ve 8 kanallıdır. 0 – 99 9999 devir arasında ayarlanabilen sayaçtan oluşur. İşlem sırasına göre aşağıdaki resimde ipliğin çıkrığa sarımı gösterilmiştir. Teste başlamadan önce numune iplikler, numara kontrolü için standart klima şartlarında 20 ºC± 2 sıcaklık ve % 65 ±2 nispi rutubette en az 6 saat bekletilerek kondisyonlanmalıdır.

Çıkrık çapı 1 metredir. Katlanabilir kol yardımı ile oluşturulan çile, kolaylıkla numara çıkrığından çıkabilir. Numara çıkrığında 10 adet ipliği aynı anda sarmayı sağlayan iplik standı bulunmaktadır. Ancak filament iplik bobinleri uzun metrajda sarılı olduğu için iplik standına sığmadığından araba üzerindeki bobinlerden iplikler alınır. Teste başlamadan numune alınacak bobinler emici jet kullanılarak en az 200 metre emdirilerek temizlenir. Çıkrık üzerinde belirli bir gerginlikte olması için sentetik iplik, tansiyondan geçirilir.

Bobin arabası, çıkrığın yaklaşık 2 metre önüne paralel olarak durdurulur. Her iplik kılavuzdan geçirilir. Çıkrığın şalteri açılır sonra start düğmesine basılarak çalıştırılır. 100 metre sarılınca çıkrık otomatik olarak durur. Şalter kapatılır. İplikler, bağlı olduğu yerden düzgün şekilde kesilip ayrı ayrı çileler hâline getirilir. Hassas terazide tartıp sonuçlar forma kaydedilir. Hassas terazide tartım sırasında okunan değerler ipliğin 100 metredeki değeri olduğundan pratikte çıkan sonuç 100 ile çarpılarak ipliğin numarası “decitex” olarak hesaplanır.

• Formülü:            Decitex = Tartılan Ağırlık x 100
• Verilenler:         İpliğin ağırlığı:1,8212 g        İpliğin uzunluğu: 100 m
• İstenen değer:  İpliğin numarası: ?               Decitex: 100*1,8212:182,1 dtex olur.

İşlem bittikten sonra stop tuşuna basılır +/- tuşu ile sayaç sıfırlanır. Hazırlanan numunenin çıkrık üzerinden çıkarılması için hareketli kol dönüş yönünde çevrilerek sarımın rahatça çıkması sağlanır. Sarılmış olan numune çıkrık üzerinden çıkarıldıktan sonra hareketli kol tekrar yerine getirilir.

• Hassas terazi

Tartım öncesi terazinin arka tarafında bulunan su terazisi kontrol edilir. Terazideki hava kabarcığının ortada olduğundan emin olunur. Tam ortada değilse terazinin sağ ve sol ayaklarında bulunan düğmelerle hava kabarcığı ortalanır. Terazi “ON” tuşuna basılarak çalıştırılır. Ekranda önce kesik çizgiler (——) sonra 0.0000 g görüldüğünde terazi tartıma hazırdır. Tartımı yapılacak numune, terazi üzerine yerleştirilir ve ekran üzerinde sol alt tarafta bulunan 0 (sıfır) işareti kaybolduğunda tartım sonucu yazılır. Kullanım sonrası terazi, ekranda “OFF” ibaresi görününceye kadar “OFF” tuşuna basılarak kapatılır.