Eksantrikli ağızlık açma sistemleri küçük desenli kumaşlarda kullanılan ağızlık açma sistemlerinden bir tanesidir.
İçten ve dıştan eksantrikli olmak üzere ikiye ayrılır. Her iki ağızlık açma sistemiylede farklı ağızlık çeşitleri (üst, alt, geniş ağızlık) açılabilir, ayrıca pozitif ve negatif ağızlık açmakta mümkündür.
Eksantrikli ağızlık açma sistemlerinin avantajları; en hızlı ağızlık açma sistemleridir. Dezavantajları ise; tip değişimleri zordur, fazla desenli kumaşları dokumak mümkün değildir.
Eksantrikli Dokuma Makinelerinin Tanımı Kullanım Alanları ve Çalışma Prensibi
Eksantrikli ağızlık açma sistemlerinin tanımını yapacak olursak; bu sistemler bir mil üzerine yerleştirilmiş merkezi kaçık eksantriklerin (kamların) büyük ve küçük çapları geldiğinde çerçeveleri ara parçalar vasıtasıyla yukarı kaldırarak veya kaldırmayarak ağızlığı gerçekleştiren sistemlerdir.
Aşağıdaki resimde de en basit şekliyle görüldüğü gibi içten ağızlık açma sisteminde iki eksantrik iki çerçeve ayağına temasta, eksantriğin büyük çapı çerçeve ayağına baskı yapan çerçeve ağızlığın alt kısmını,eksantriğin küçük çapı temas eden çerçevede ağızlığın üst kısmını oluşturuyor. Bir sonraki ağızlık da tersi olarak bezayağını oluşturmuş olur.
Şekil1.1: İçten eksantrikle ağızlık açma sistemiyle iki eksantriğin iki çerçeveye hareket iletimi
Aşağıdaki resimde ise dıştan ağızlık açma ile her biri bir çerçeveye hareket veren 16 eksantrik görülmektedir.
Resim 1.1: Desene göre dizimi yapılmış eksantrikler
Eksantrikli ağızlık açma sistemleri günümüzde oldukça yaygın kullanım alanına sahiptir. Özellikle jetli atkı atmada ağızlık açma sistemleri de buna paralel olarak dakikada 1000 m ağızlığa atkı çekme noktasından, dakikada 1000 atkı atar hale gelinmiştir.
Resim 1.3: Eksantrikle ağızlık açma ile 1001 dev/dak görülmekt
Kullanım alanları günümüzde denim kumaşlara olan ilginin bütün dünyada çığ gibi artmasıyla eksantrikli sistemler en popüler günlerini yaşamaktadır. Denim kumaşlar (kot pantolon kumaşları) jeanslar( kot ) dünyada her kesimden insanın severek giydiği kolay yıkanan, dayanıklı çok koruma gerektirmeyen mukavemetli kumaşlar,her insanın aradığı bir nevi rahatlığın sembolü haline gelmiştir. İşyerinde mecburen takım giyen insanlar dahi hafta sonlarında denim kumaşlara yönelmektedir. Bu da eksantrikli ağızlık açma sisteminin daha uzun yıllar popüleritesini koruyacağı anlamına gelmektedir.
Tabii ki bir sebebide kumaş boyama teknolojisinin çok gelişmesi çok desenli kumaşların kumaş boyama yolu ile elde edilmesi ile çok desenli karışık kumaşlardan, beyaz ve basit ama hızlı dokunan sonradan istenilen renk ve desene boyanan kumaş sistemine geçilmiştir.
Çalışma sistemi bakımından diğer ağızlık açma sistemlerinden daha basit, daha etkin, daha hızlı ağızlık açma sistemi olduğundan kumaş üreten firmaların işine gelmektedir. Ayrıca son atkı atma sistemleri olan hava ve su jetli sistemlerin hızına ayak uydurması bakımından makine üreten firmalarında tercih sebebi olmaktadır.
Bu mekanizmalar bakım ve maliyet yönünden pahalı değildir. Basit ve güçlü olduklarından kumaş hatalarına sebep olmazlar ve tezgâh hızını da sınırlamazlar. En büyük sorunları sınırlı desenleme olanaklarıdır. Ayrıca örgünün değiştirilmesi gerektiğinde eksantriklerin değiştirilmesi veya en azından yeniden düzenlenmesi gerektiğinden bu sistemlerin sık sık örgü değiştirilmesi gerekmeyen durumlarda kullanılmasını gerektirmektedir. Eksantrikli (kamlı) sistemlerle dokunabilen kumaşlarda eğer sık sık desen değişecekse armürlü tezgâhlarda dokumak uygun olacaktır. Dünyada dokunan kumaşların çoğu bu tip ağızlıklı sistemlerle üretilmektedir.
İçten eksantrikli sistemler makinenin içine monte edilir; ancak dıştan eksantrikli sistemler makinanın durumuna göre makinanın şasesinin sol yada sağ tarafına monte edilebilirler.Dıştan eksantrik sistemleri dokuma makinasının çalışma mekanizmalarına göre; makinanın aşağıdaki resimlerde görüldüğü gibi üstüne, altına,sağına ve soluna monte edilebilmektedir.
Resim 1.7: Makinanın sağ üstüne
İçten eksantrikli ağızlık açma sistemleri, makinelerin gövde içine monte edilir. Bu tezgâhlarda en fazla 6 ile 8 çerçeveye kadar çalışılırsa da genellikle 6 çerçeveyi geçmez.İçten eksantrik tezgahları da çerçeveyi yukarı kaldıran eksantriğin küçük çapıdır. Çerçeveyi aşağı indiren ise eksantriğin büyük çapıdır.
Dıştan eksantrikli dokuma makineleri, çerçeve sayısını arttırabilmek amacı ile eksantrikle ağızlık açmada eksantriklerin tezgâhın dışında çalıştırmak şekli düşünülmüştür. Her ne kadar içten eksantrikli tezgahlardan daha fazla çerçeveyi bu yolla çalıştırma imkanı doğsa da bu da sınırlıdır. İlk etapta 8-12 ayağa kadar çıkarılabilen eksantrik sayısı, yani hareket ettirilebilen çerçeve sayısı, artık günümüz teknolojisiyle 16 eksantrikle rahatlıkla çalışmaktadır. Tertibatı inceleyecek olursak dolap mili üzerine eksantrikler belli bir örgü için sıralanmaktadır. Eksantrikler röleler vasıtası ile ayaklarla irtibat halindedir. Ayaklar kendi ekseninde hareket etmektedir. Ayaklara uçtan tespit edilen bir çubuk, kollara bağlı olup cıvata vasıtası ile ağızlık ayarı yapmaktadır. Kollar dört köşe miller üzerine geçer. Bu dört köşe miller, tezgâh boyunca uzanan ve iki yatak içerisinde hareket edebilen çerçeve sayısı kadar olacaktır.
Resim 1.9: Yeni teknoloji eksantrikli sistem