ENJEKTE TABAN MONTAJI

Enjeksiyon Taban Montaj Tekniği

Ayakkabı üretiminin en önemli ve zorlu aşamalarından birisi olan taban yapıştırma işlemi sırasında birtakım hatalar olabilmekte ve buradaki hatalar ayakkabın kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu yapışma hatalarını önlemek, taban maliyetlerini düşürmek ve de yapıştırma işçiliklerini azaltmak için enjekte taban montajı sistemi geliştirilmiştir.

Bu yöntemde hazır taban kullanmadan, metal kalıp içersinde sayaya taban malzemesi enjekte edilerek taban oluşturulmaktadır. Böylelikle yapışma hatalarının önüne geçilebilmektedir. Ayrıca dışarıdan hazır taban satın alma, taban astarı ve yapıştırıcı masraflarından tasarruf edilmiş olmaktadır. Enjekte taban montajı sağlam bir taban yapıştırmanın yanı sıra tabanı ucuza mal etme imkânı sağlamaktadır. Ancak enjeksiyon makineleri ve kalıp maliyetleri için başlangıçta yüklü bir yatırım yapmak gerekmektedir. Bu yüzden bu sistem yüksek üretim kapasitesine sahip büyük işletmeler için uygun bir üretim şeklidir.

Bu sistemde taban astarı olarak kullanılan tekstil malzemeler Strobel diye bilinen dikiş makinesi yardımıyla sayaya dikilmektedir. Bir takım hazırlıktan sonra bu saya kalıba geçirilmektedir. Şekil 1.1’de kalıp sistemi görülmektedir.

Yukarıda görülen kalıp sistemi kapandıktan sonra kalıp içersine tabanı oluşturacak plastik ham maddesi enjekte edilmekte ve taban saya üzerinde oluşmaktadır. Böylelikle taban ayakkabı üzerinde imal edilerek ayrıca yapıştırma yapma gereği ortadan kalkmaktadır.

Bu sistemde tabanı PVC, termoplastik, PU, TPU gibi malzemelerden üretmek mümkündür. Ayrıca bu makinelerin üzerinde pek çok kalıbı birlikte bağlayıp üretim yapabilecek bir sistem mevcuttur. İstasyon diye isimlendirilen bu sistem ile 12, 24, 36 kalıbı aynı anda bağlayarak üretim yapmak mümkün olabilmektedir. Bu modülde anlatılan sistemde 12 çift kapasiteli çift renk, PU enjekte yapabilen bir makine kullanılmıştır.

Sayanın Montaja Hazırlanması

Enjekte taban yapılacak sayalara öncelikle taban astarı dikilmesi gerekmektedir. Yalnız bu işlemde önce saya içersine fort ve bombenin yerleştirilmiş olması zorunludur. Kesilip hazırlanmış tekstil taban astarları strobel diye bilinen bir dikiş makinesi yardımıyla sayaya dikilir. Resim 1.1’de strobel dikiş makinesi görülmektedir.

Resim 1.2’de ise strobel dikiş makinesi ile sayaya taban astarı dikilmektedir.

Resim 1.3’te taban astarı dikilmiş saya görülmektedir.

Taban astarı dikilmesi işleminden sonra saya montaya hazır hâle gelmiştir. Sayalar enjeksiyon makinesinin bulunduğu bölüme alınır. Enjeksiyon bölümünde öncelikle sayaların burun kısımlarına buhar verilerek bombenin aktive olması sağlanır. Resim 1.4’te sayanın burun kısmına buhar verilmesi görülmektedir.

Buhar verilen saya enjeksiyon makinesi üzerinde bağlı bulunan kalıba geçirilir. Resim 1.5’te sayanın kalıba geçirilmesi görülmektedir. Sayanın kalıba tam oturması ve kalıbın şeklini alması için çekiçle vurularak bu işlem kolaylaştırılabilir.

Enjeksiyon makinesinde kalıpların takılı olduğu kısımlar dairesel bir şekilde dönerek personelin önünde hareket etmektedir. Böylece personel ve alt kalıp sabit kalıp dönerek önlerine gelen üst kısımlara işlem yapmaktadır. Burada anlatılan örnekte çift renkli bir taban üretimi olacağından öncelikle saya takılmamış kör maça diye adlandırılan bir kalıp parçası yardımıyla tabanın siyah renkli alt kısmı oluşturulmaktadır. Resim 1.6’da tabanın alt kısmına şeklini veren kalıp parçası görülmektedir.

Bu üst kalıp parçası alt kalıp sisteminin içine girdikten sonra kalıp kapanır ve kalıp içersine siyah renkli PU ham maddesi enjekte edilir. Resim 1.7’de kalıbın kapanmış hâli Resim 1.8’de ise PU ham maddesinin kalıp içine enjekte edildiği kısım görülmektedir.

PU ham madde kalıp içersinde şekil almasını tamamlayınca kalıp açılır ve siyah renkli alt kısım ortaya çıkar. Resim 1.9’da tabanın alt kısmının basılmış hâli görülmektedir.

Artık sıra, sayanın takıldığı kalıp ile oluşturulan tabanın alt kısmının birleştirilmesi işlemine sıra gelmiştir. Bu işlem kahverengi renkli PU malzeme yardımı ile yapılacaktır. Öncelikle sayanın takılı olduğu üst kalıp alt kalıbın içine yerleştirilip kalıp kapatılır. Resim 1.10’da üst kalıbın alt kalıbın içine geçmiş ve kalıbın kapanmış hâli görülmektedir.

Kalıp kapandıktan sonra içersine kahverengi PU malzeme enjekte edilir. Bu malzeme altta bulunan daha önce basılmış siyah taban ile sayanın etrafına dolarak tabanı oluşturur. Resim 1.11’de kalıbın içine kahverengi PU malzemenin enjekte edildiği kısım görülmektedir.

PU malzeme kalıp içinde şeklini aldıktan sonra kalıp açılır ve enjekte taban basma işlemi sonuçlanmış olur. Resim 1.12’de tabanı bitmiş ayakkabının kalıp içinden çıkması görülmektedir.

Bu işlemden sonra ayakkabı enjeksiyon makinesinden çıkarılarak soğuk şoklama işleminin yapılacağı makineye konur. Bu makinede -20°C sıcaklıktan geçirilen ayakkabıların taban işlemi bitmiş olur. Resim 1.13’te soğuk şoklamadan çıkan ayakkabılar görülmektedir.

ENJEKTE TABAN FİNİSAJ İŞLEMLERİ

Enjeksiyon Taban Ayakkabıların Temizleme İşlemleri

Enjeksiyon makinesinden çıktıktan sonra soğuk şoklamaya alınan ayakkabıların giyime hazır olması için birtakım temizleme işlemlerine ve bütün ayakkabılarda uygulanan finisaj işlemlerine tabii tutulması gereklidir. Bu işlemlerden birinci öncelikli olan taban çevresinde oluşmuş olan plastik çapakların alınmasıdır. Sıcak bir şekilde kalıp içerisine enjekte edilen plastik ham maddeler ister istemez kalıp dışına taşmaya çalışacaklar ve de taştıkları yerlerde sertleşerek çapaklar oluşturacaktır. Bu çapakların temizlenmesi bir zorunluluktur, bu işlem için özel bir makineden yararlanılır. Bu makine yardımı ile taban kenarlarındaki fazlalıklar alınır. Resim 2.1’de bu çapakların alınması işlemi görülmektedir.

Çapakları alınan ayakkabılar finisaj bandına gönderilir. Burada öncelikle ayakkabı üzerindeki iplik vs. fazlalıkların yakılması için alevle yakma işlemi yapılır. Bu işlemin dikkatlice yapılması gereklidir aksi takdirde ayakkabı yanarak zarar görebilir.

Enjeksiyon Taban Ayakkabıların Son İşlemleri

Enjeksiyon taban ayakkabının müşteriye ulaştırılmaya hazır hâle getirilmesindeki son işlemlerdir. Ayakkabıya mostra koyma, boyama ve bağcık takma işlemlerini kapsar. Alevle yakma işleminden sonra ayakkabı içerisine mostra konulur. Resim 2.3’te ayakkabı içerisine mostra konulması görülmektedir.

Mostrası takılan ayakkabılara saya derisinin cinsine göre boya, cila veya nubuk canlandırıcı pistole yardımıyla uygulanır. Resim 2.4’te siyah ayakkabılara pistole ile boya atılması görülmektedir.

Boyanan ayakkabılar kuruduktan sonra bağcıkları takılır. Resim 2.5’te bağcıkları takılmış ayakkabılar görülmektedir.

Bağcık takma işleminden sonra ayakkabılara etiket, kullanma kılavuzu vb. takılıp ambalaj için kutulara konulur. Böylelikle ayakkabı müşteriye sunulmaya hazır hâle gelmiş olur.