GÖMLEK YAKA ÇEŞİTLERİ

İnternette araştırmaya kalksanız onlarca değişik gömlek yakası tipi, her biri için değişik bir sürü ad çıkar karşınıza. Ansiklopedik bir yazı yazmak, gömlek literatürünü buraya dökmek gibi bir gayem yok. Kendime göre özetleyeyim, dinlediğim değişik adlandırmalardan bahsedeyim, her biri hakkındaki fikirlerimi yazayım; siz kendi gömleğiniz için tercih yaparken gereğini yaparsınız artık

Düz yaka

100 gömleğin 99’unda gördüğünüz yaka tipi. Birileri sağından solundan bir ad uydurarak alengirli bir hava katmış, ama esasta hepsi aynı yaka. Vanilyalı dondurma gibi, sade yaka işte… Yandaki fotoğrafta gördüğünüz yaka uzunluğu ile yaka sarihliğinin değişik kombinasyonlarından oluşan onlarca değişik yaka adı karşınıza çıkabilir: Geniş yaka, sarih yaka, dar yaka, İtalyan yaka, Fransız yaka, banal yaka, vb.; İngilizce olarak spread, cutaway, point, straight, vb. Bir de bunların çok geniş,

Mühendis notu: Yaka açıklığı iki yaka ucunun birbirine olan uzaklığı olarak tanımlanmakla birlikte; yaka açıklığı, yaka uzunluğuna göre değişiklik göstereceği için “iki yaka arasındaki açı” demek daha doğru aslında. Ancak gömlek ölçüsü alırken için açıölçer, T cetveli filan kullanmak abes olacağı için biz yine “uzaklık” ile devam edelim…

Teknik bilgileri keserek yazıya devam edeyim. Piyasada yaka sarihliği gayet fazla olan yakalar da mevcut yaka uçları neredeyse omuz hizasında, iki yaka neredeyse birbirine dokunacak kadar yakın olanlar da. Tamamen zevk sorunu, ben kendi adıma yaka sarihliği geniş olan tipleri sarih yaka kullanıyorum Hatta, son diktirmiş olduğum gömleğin yaka miktarlarını vereyim; Yaka sarihliği: 11,5 cm, Yaka uzunluğu: 7,5 cm.

Elbette kullandığınız kravat ve biçimi de seçiminiz için ehemmiyetli. Benim gibi oranla kalın tok bir bağlama biçimi kullanıyorsanız sarih yakaları, ince kravatları ve ince düğümleri seçim ediyorsanız da birbirine yakın yakaları kullanmanızı öneririm.

Alta beş değişik yaka modeli koydum misal olarak; bizzat 1. ve 2. sıradakilere eş yakaları seçim ettiğimi ve takım elbise içine sadece bu tip düz yakaları kullandığımı belirterek bitireyim.

Yuvarlak yaka

İngilizcede “round collar” ya da “club collar” olarak geçiyor. Ben Türkiye’de caddedeki insanlar arasında kullananı henüz görmedim. Algıda seçicilik belki, satıldığı bir yere de tesadüfmedim. Daha Öncekinden daha çok kullanılırmış, yine moda olmuş. Erkek modası ile alakalı mecmualarda ve internet sitelerinde sıkça karşıma çıktığı için burada yer vermek istedim. Bana pek çekici gelmiyor sarihçesi, seçim edeceğimi sanmıyorum; ama modayı takip kullanmak isteyene kati lafım olmaz.

Düğmeli yaka

Takım elbise ve kravatla kullanıma uygun bulmadığım, gayet spor bir yaka stili. Denim pantolon ile giydiğim spor gömleklerde ya da blazer ceket içine yakası sarih olarak kullandığım gömleklerde seçim ediyorum. Bayağıda oldukça yumuşak yakalarda kullanılıyor, ancak son zamanlarda yukarıyada bahsettiğim düz yakalarda da estetik emelli olarak düğme kullanıldığına da tesadüfüyorum. Düğmeler yandaki misaldeki gibi yakanın üzerinde olabildiği gibi, yaka var derseniz, yumuşak yakaların birisi kalk gidelim, diğeri halt etme otur demesin; ikisi de efendi efendi yerinde dursun diye herhalde…

Şeritli yaka

Düğmeli yakaların bir de iki yakayı şerit ile birbirine bağlayan çeşidi var, İngilizcede “tab collar” olarak geçiyor Memlekette pek karşılaştığım bir yaka çeşidi değil; belki değişik adları vardır, ben “şeritli yaka” olarak kullandım. Bu yakaların netlikle kravat ile beraber kullanılması gerekiyor. Genelde yumuşak yakalarda kullanıldığından bizzat seçim etmiyorum. Belki uzaktan bakıldığında “ümüğü bunalmış” gibi bir algı yarattığını düşünüyorum.

İğneli yaka

Yukarıdaki şerit ile kravatın altından bağlanan yakalara benzer olarak, yaka üzerindeki deliklerden ve gene kravatın altından geçirilen metal bir çubuk ile benzer bir biçim yakalanıyor (İngilizcede “pin collar” olarak kullanılıyor). Burada gömlek yakaları daha sert ve kısa oluyor genelde. Alttan geçen metal iğne (ya da çubuk), hem yakaları birleştirerek gizlediği, bununla beraber kravat düğümünü yukarı doğru itmiş olduğu için kravatı fazlaca ön plana çıkaran bir yaka modeli bulunduğunu söyleyebilirim. Pipo içmek gibi çok nevi şahsına münhasır bir biçim; şahsen hiç kullanmadım, fakat kullanana saygı duyarım.

Kontrast yaka

Takdir edersiniz ki, İngilizcesi “contrast collar”  Genel olarak koyu mavi üzerine beyaz çizgili gömleğin üzerine beyaz yaka olarak karşımıza çıkıyor. Bundan 20 sene filan önce pek modaydı, gene yavaştan göz kırpar oldu. Daha önceki gömlek deseni seçimi ile ilgili yazımda, takım kıyafet içine giyindiğim gömlekleri mümkün olduğunca sade tercih ettiğimi belirtmiştim; bu tercihim ile paralel olarak benim için çok karmaşa görünen bu gömlek/yaka türünü kullanmıyorum. Ancak takım elbise ve kravat ile güzel bir halde eşleştirilerek kullanıldığını görürsem de şapka çıkarmaktan geri kalmam.

Ata yaka

Mustafa Kemal Atatürk tarafından sıklıkla kullanıldığı için “Ata yaka” denmiş, İngilizcede “wing collar” olarak geçiyor. Yalnızca smokin ve frak ile kullanmak gerek (Frak için göğüs kısmında kalıp benzer biçimde sert bir plaka bulunan biraz daha farklı bir gömlek türü kullanılıyor ancak yakası yine ata yaka). Atatürk’ün bazı fotoğraflarında bu tip yakaları kravat ile kullandığını da görebilirsiniz, ancak ben ata yaka gömlekleri yalnızca papyon ile kullanıyorum. Beyaz haricinde başka bir rengine rastlamadım, aslına bakarsanız smokin ve frak ile başka bir renk gömlek düşünemiyorum.