İŞLEMELİ ÜRÜNLERİN BAKIM & ONARIMI

İşlemeli ürünlerin uzun süre dayanabilmesi ve özelliklerinin kaybolmaması için temizliğinin ve bakımının düzenli olarak yapılması gerekir. Ayrıca işleme sırasında, sonrasında veya kullanıldıkça oluşabilecek hasarların onarımı da işlemenin çok fazla zarar görmemesi açısından zamanında yapılmalıdır. Kumaşların ham maddelerine göre bakımı ve temizliği de farklılıklar göstermektedir. İşlemelerin bakımı ve temizliği yapılırken iki unsura dikkat edilmelidir. Bunlar;

1.  İşlemelerin kumaş özelliğine göre bakımı ve temizliği
2.  İşlemelerde kullanılan iplik özelliğine göre bakımı ve temizliğidir.

Kumaş Özelliğine Göre İşlemelerin Bakımı ve Temizliği

İşlemelerde kullanılan kumaşlar ham maddelerine göre 3 gruba ayrılır:

1.  Bitkisel liflerden oluşan kumaşlar: Bu tür kumaşlar pamuklu, keten vb. kumaşlardır. Ilık suda yıkanmalıdır. Selülozik bir lif olduğundan çabuk buruşur. Elde ılık suyla kimyasal madde kullanılmadan sabun tozu ile yıkanmalıdır. Ütüleme esnasında ise ütünün ısısı kumaş cinsine göre ayarlanmalıdır.
2.  Hayvansal liflerden oluşan kumaşlar: Yün, ipek, kıl vb. hayvansal esaslı liflerden yapılmış kumaşlardır. Bu tür kumaşlar elde, ılık su ile çitilemeden ve sabun tozu ile yıkanmalıdır. Ütüleme esnasında ise ütünün ısısı kumaş cinsine göre ayarlanmalıdır. Hayvansal esaslı kumaşlar en fazla 30 derece sıcaklıkta yıkanmalıdır. Daha yüksek sıcaklıkta yıkanırsa buruşur ve kumaş özelliği bozulabilir. Dokumada bir kayma oluşmaması için elle yıkama şarttır. Kurutma makinelerinde kurutulmamalıdır. Bez üzerine serilerek ütülenmeye uygun nemliliğe kavuşana kadar kurutulmalıdır.
3.  Kimyasal liflerden oluşan kumaşlar: Elde ılık su ile kimyasal maddeler kullanılmadan sabun tozuyla yıkanmalıdır. Ütüleme esnasında ise ütünün ısısı, kumaş cinsine göre ayarlanmalıdır.

Havalandırma

İşlemeler, belli aralıklarla bulundukları yerden çıkarılmalı ve havalandırılmalıdır. Uzun süre kapalı yerde kalan işlemelerde haşereler oluşabilir ve nemli yerlerde küflenebilir. Özellikle pamuklu kumaşlar, küf mantarlarından çok çabuk etkilenmektedir. Nakışlı eşyalar, sürekli güneş gören yerlerde uzun süre bırakılmamalıdır. Güneş, iplik renklerini soldurur ve sim, sırma gibi madensel maddeleri karartır. Bu nedenle fazla güneş görmeyen gölge yerlerde havalandırılmalıdır.

Sararmış İşlemelerin Temizliği

İşlemeler, ütülenirken sararırsa oksijenli su veya sabunlu su ile silinerek temizlenebilir. Ayrıca kuru temizleme de yapılabilmektedir. İpek, oksijene karşı hassas olduğundan temizliğinde oksijen kullanılmamalıdır.

İşlemelerde Kullanılan İplik Özelliğine Göre Bakımı ve Temizliği

Sararmış danteller

İşlemelerde kullanılan iplikler tekniğe, kullanılan kumaşa ve kullanım alanına göre belirlenmiştir. İşlemelerde kullanılmış olan iplikleri 4 ana grupta toplayabiliriz:

1.  İpek iplik
2.  Pamuk iplik
3.  Yün iplik
4.  Sim ve tel iplik

İpek İplik: İpek doğada bulunan en ince liftir, kıvrımsız ve düzdür. İpek iplikler kendi aralarında iki gruba ayrılmaktadır. Bunlar; ibrişim ve çamaşır ipeğidir.

•  İbrişim: İpekten yapılan, ince, az bükümlü, parlak ve sağlam bir ipliktir. Çeşitli renklerde bulunmaktadır.
•  Çamaşır ipeği: İpekten yapılan, az bükümlü ve yumuşak bir ipliktir. Çileler halinde çeşitli renkleri bulunmaktadır.

İpek iplik, en fazla 30 derece sıcaklıkta yıkanmalıdır. Daha yüksek sıcaklıkta yıkanırsa ipliklerin özellikleri bozulabilir ve renkleri solabilir. Ayrıca yıkamada sadece sabun tozu kullanılmalıdır ve suda iyice eritilmelidir. Toz sabun erimezse nakışların arasında kalarak renklerin bozulmasına sebep olur.

Pamuk İplik: Pamuk iplikler kendi aralarında gruplara ayrılmaktadır. Bunlar muline, pamukaki ve kotondur.

•  Muline: Çileler halinde satılan, az bükümlü, yumuşak ve pamuklu bir ipliktir. Çeşitli renkleri bulunmaktadır. Nakışta en çok tercih edilen ve kullanılan bir iplik türüdür.
•  Pamukaki: Pamuktan üretilmiştir. Az bükümlü ve yumuşaktır. Daha çok beyaz rengi kullanılmaktadır.
•  Koton: Pamuklu iki kat ipliğin bükülmesinden meydana gelmiştir. Piyasada kuka ve çile halinde bulunmaktadır. Kalın, orta, ince olmak üzere üç değişik şekilde üretilmektedir.

Pamuk iplikleri ılık sabunlu su ile ve elde yıkanmalıdır. Ağartıcılar kullanılmamalıdır, renkleri soldurabilir.

Yün İplik: Hayvansal liftir. Sert bir iplik türüdür. Hayvanların kıl veya yünlerinden elde edilir. Sıcak su ile yıkanmamalıdır. Temizlemede, sabun ve deterjan az ve dikkatli kullanılmalıdır. Çitileyerek veya makinede yıkanmamalıdır, keçeleşmeye neden olabilir.

Sim ve Tel İplik: İşlemelerde sıkça kullandığımız sim ve tel iplikler dört gruba ayrılmaktadır. Bunlar sim, sırma, ince şerit ve tel, harçlardır.

•  Sim, pamuk iplikleri üzerine çok ince altın, gümüş ve madensel tellerin sarılması ile elde edilir. İşlemelerde en çok kullanılan ve tercih edilen iplik türlerinden biridir. İşlemelere parlaklık ve canlılık kazandırır. Çeşitli renkleri bulunmaktadır. Makara ve bobinler halindedir.
•  Sırma, altın, gümüş ve madensel tellerin ince teller haline getirilmesidir.
•  İnce şerit tel, madensel tellerin makinelerden geçirilerek 1 mm genişliğinde yassı şeritler haline getirilmesi ile elde edilir.
•  Harçlar, sim ve sırmanın renkli ipliklerle karıştırılmasından meydana gelir. Çeşitli kalınlıklarda ve desenlerde yapılmış süsleme malzemesidir.

Bu tür ipliklerin temizliğinde kimyasal maddeler ve ağartıcılar kullanılmamalıdır. Elde, çitilemeden ılık su ile plastik kaplarda yıkanmalıdır. Madensel kaplarda meydana gelebilecek zararlı maddeler kumaşı ve nakışı bozabilir.

İşlemeli Mamul Onarımı

Onarım; yıpranan, yırtılan, sökülen ya da bir kaza sonucu görüntüsü bozulan işlemelerin ve kumaşlarının aslına uygun olarak yenilenmesi işlemidir. İşlemeli ürünlerin onarımı, süsleme ve zemin onarımı olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır.

Süsleme Onarımı: Onarım, süslemelerde kullanılan iğne teknikleri, iplikleri ve renkleri dikkate alınarak yapılmalıdır. İşlemeye yapılan onarım belli olamayacak şekilde özenilerek dikkatlice yapılmalıdır. Renk ve işleme tekniğine uygunluk ön planda olmak üzere onarımda kullanılacak iplik, işlemede kullanılan iplik ham maddesine göre seçilmelidir.

Kumaş Onarımı: Kumaş onarımı kumaşın dokuma tekniği doğrultusunda yapılmalıdır. Kumaşın kenarında uygun miktarda atkı ve çözgü ipliği varsa bunlardan yararlanmak en doğrusudur. Çünkü kumaşın kendi materyalinden onarım yapıldığında onarım göze çarpmaz, doğal olur. Kumaşın kendinden malzeme elde edilemiyorsa, ana malzemeye en yakın olan malzeme (atkı ve çözgü ipi) temin edilerek onarıma başlanmalıdır. Onarım, dokuma tekniğine göre iğne veya tığlar yardımı ile yapılmalıdır.