Kumaşlardan kir uzaklaştırma işlemi farklı mekanizmalar yoluyla gerçekleşmektedir:
-
a) Deterjanın absorplanması ve suyun absorplanması:
- Yağlı kirin uzaklaştırılması
- Yıkama çözeltisi yardımıyla kir-elyaf arayüzünün penetrasyonu
- Kirlerin emülsifikasyonu ve çözündürülür hale getirilmesi.
-
b) Mekanik etki:
- Uzaklaştırılan kirin, hidrodinamik akış ile taşınıp götürülmesi
- Elyafın esnetilerek kirin lifler arasından zorla çıkartılması
- Yüzeydeki sürtünme (abrasyon) ile kirin fiziksel yolla uzaklaştırılması
- Apre maddesinin şişmesi ile elyaf içindeki boşlukları azaltması.
Kir itici kumaş
Kir Uzaklaştırma İşleminde Temel Faktörler
- Kirin doğası (Yağlı kir, hidrofilik, hidrofobik, sıvı, katı, vs.)
- Elyaf tipi (Elyaf tipi, hidrofilik, hidrofobik, düz veya pürüzlü elyaf yüzeyi)
- Tekstil materyali (Tekstil konstrüksiyonu. İplik; ştapel, filament. Kumaş; örme, dokuma, dokusuz yüzey)
- Ön terbiye işleminin etkisi (Kalan mumumsu maddeler, haşıllar veya diğer hidrofobik materyaller)
- Boyama ve baskı işleminin etkisi (Bağlayıcılar, hidrofobik yardımcı madde kalıntıları)
- Diğer apre maddelerinin etkisi (antistatik apre, buruşmazlık apresi, vs.)
- Yıkama koşulları (Deterjanlar, yıkama makinalarındaki hidrodinamik akış)
Katı ve Yağlı Kirin Uzaklaştırılma Mekanizması
Elyaf-Yağ-Su Arayüzü
Yağlı kirler, eğer elyafın ve yağın yüzeyindeki serbest enerji aşağıdaki denklemle ifade edilen şekilde ise uzaklaştırılacaktır:
R; elyaf ve yağ arasındaki iç enerjilerden kaynaklanan sonuç kuvvettir.
R > 0 ise, temas açısı 180°C olacaktır. Bu durumda aşağıdaki denklem geçerlidir:
- Elyaf-sıvı etkileşimlerinin her ikisi arasındaki fark, yıkama çözeltisi ile yağın arayüzündeki gerilimden daha büyük olmalıdır.
- Elyaf-yıkama sıvısı arasındaki arayüzün enerjisinin düşük olması istenmektedir. Kirin kendinden uzaklaşması için, «hidrofilik apre» tercih edilmektedir.
- Elyaf-yağ arayüzündeki enerjinin yüksek olması istenmektedir. Apre maddesi, oleofobik olmalıdır.
- Yağ –yıkama sıvısı arayüzündeki enerjinin düşük olması, yağlı kirin uzaklaştırılması ile sonuçlanacaktır.
Kir İticilik Kimyasalları
- Karboksi esaslı apre maddeleri (Stiren-maleik anhidrit kopolimerleri ve sodyum karboksimetil selüloz; Na-CMC)
- Hidroksi esaslı apre madeleri (Metil selüloz, etil selüloz, hidroksi etil selüloz, vs.)
- Etoksi esaslı apre maddeleri
- Fluor esaslı apre maddeleri