Koruyucu Teknik Tekstiller; PROTECH ürünleri insanların kötü çevre şartları ile zararlı maddelere karşı korumak ve bunlardan kaynaklanacak riski minimize etmek maksadıyla kullanılmaktadır. Farklı riskli ortamlarda görev yapan askerler, güvenlik personeli, itfaiyeciler, otomobil yarışçıları, ağır sanayi işçileri ve tıbbi personel dış etkilerden korunmak maksadıyla “koruyucu elbiseler” giymektedir.
İnsan hayatının korunması için kullanılan koruyucu tekstiller kıyafetlerde, bariyer yapılar ve bileşik malzemelerin takviye unsurların içinde bulunan farklı ürünlerden meydana gelmektedir. Özünde tüm koruyucu tekstiller kimyasal maddeler, yüksek sıcaklık ve alev, biyolojik maddeler, radyoaktif ve ultraviyole gibi zararlı ışınlar, aşırı soğuk ve sıcak gibi çevre ve hava şartlarına maruz kalma, yüksek ve düşük basınca ve gerilime maruz kalma gibi belirli dış etkenlerin yıpratıcı etkilerine karşı giyen kişilere belirli bir süre için kısmi koruma sağlayabilmektedir. Bu tekstiller ayrıca balistik koruma, bıçak darbelerine karşı koruma, kamuflaj, yüksek voltajdan korunma gibi amaçlar için de kullanılmaktadır. Koruyucu giysiler genel anlamda sekiz grupta sınıflandırılmaktadır. Bunlar:
Yanmaz Lifler: İnsan hayatındaki riskleri ortadan kaldırmak için pek çok ürün mevcuttur. Yanmaz kumaşlar, 1964 yılında gerçekleşen otomobil yarışında yanarak ölen pilotların (Fireball Roberts, Eddie Sachs, Dave MacDonald) etkisiyle tasarlanmaya başlandı. O zamanlardan itibaren otomotiv, sağlık, gemi, savunma gibi pek çok sanayide kullanılmaktadır. Kumaşa bu özelliğini kazandıran ise asbest yada diğer adıyla amyant mineralidir.
Termal Koruma Giysileri: Giyen kişiye yüksek ısıya, açık aleve, eriyik metallerden kaynaklanan sıçramalara, aşırı soğuklara ve radyasyona karşı korumak için kullanılmaktadır. Bunlar, yüksek ısıya ve aleve maruz kalmaya karşı koruyan ya da aşırı sıcak/soğuk çevre şartlarına karşı yalıtım sağlayan ürünleri içermektedir. Bunlar, petrokimya ve elektrik işçileri tarafından giyilen üniformalardan, dökümhane gibi yüksek sıcaklıklarda faaliyet gösteren tesislerde çalışan işçilerin giydiği elbiseye kadar uzanan bir çeşitliliğe sahiptir. Bu kıyafetler tek katlı olduğu gibi, çok katlı da olabilir.
İtfaiye elbiselerinde yanmayan kumaşlar kullanilmaktadir
Nükleer, Biyolojik ve Kimyasallara (NBC) Karşı Koruma Giysileri: Bu giysiler genellikle askeri amaçla kullanılmaktadır. Çoğu zaman doğal veya sentetik elyaftan dokunmuştur. Ayrıca, çok katlı yapılar olup karbon elyaf ve köpük ile kıyafetlerin yapısal özelliklerinin gücünün arttırılması sağlanmıştır.
Kimyasallara Karşı Koruyucu Giysiler: İnsanlara zararlı kimyasal maddelere karşı giyen kişiye koruma sağlar. Dünyada üzerine çok farklı özellikleri bulunan yüzbinden fazla toksik madde bulunması ve bunların meydana getirdiği riskin gittikçe artması kimyasallara karşı koruyucu giysi ve ekipmanın kullanımına olan ilgiyi artırmıştır.
Mekaniksel Koruma Giysileri: Yüksek mukavemetli tekstil liflerinden yapılan bu giysiler yırtılma, aşınma, kesilme ve metal sıçramaları gibi etkenlere karşı korunma sağlar.
Elektrikten Koruyucu Giysiler: Elektromanyetik ve elektrostatik kaynaklı etkilerden insanları korumak için giyilmektedir. Bilhassa yüksek voltaja sahip elektrik tesisatı ile çalışan insanlar, güç tutuşan, sağlam ve nispeten konforlu koruma giysilerini seçmektedir.
Temiz Oda Giysileri: Çevreyi insandan kaynaklanan kirliliklerden korumak maksadıyla kullanılmaktadır. İnsan vücudu ve kıyafetindeki deri hücreleri, toz, saç, iyonlar, kozmetikler, parfüm gibi kalıntıların ortama karışmasını engellemektedir. Çalışma ortamının kirlenmesini önleyen bu tip giysiler havacılık, uzay sanayi, optik, ilaç, yiyecek ve otomotiv sanayinde kullanılmaktadır.
Radyasyona Karşı Koruyucu Giysiler: Zararlı radyoaktif ışınlar ile çalışanlar, kanser ve röntgen merkezlerinde çalışanlar ile aşırı radyasyon etkisine maruz kalan diğer ortamlarda çalışan insanlar tarafından kullanılmaktadır.
Resim-5: Radyasyona Karşı Koruyucu Giysiler
Yüksek Görünürlüğe Sahip Giysiler: Giyen kişilerin diğer kişiler tarafından görünmesini sağlayan bu kıyafetler üç gruba ayrılmaktadır. Bunlar;
- Işık etkisi altında parlayan yansıtıcı (reflektive) malzemeler,
- Işığı emip enerji depolayan ve karanlık ortamda yeşil sarı renk saçan ‘’fotoluminesant’’ malzemeler,
- Gün boyu görünürlüğü artıran renkli ‘’floresans’’ malzemeler.
PROTECH ürünlerin özellikleri, giyen kişinin çalıştığı sanayinin ihtiyaçları ile beklentilerine göre değişmektedir, farklılık arz etmektedir. Aşırı sıcaklığa dayanan ve mukavemeti yüksek performanslı lifler çeşitli apreler ile üretilmektedir. PROTECH kategorisinde bulunan,
- Balistik koruyucu ve kamuflaj elbiselerinin yapımında aramid (Kevlar, Twaron), poliester, poliamid ve yüksek mukavemetli polietilen (Dyneema) lifleri,
- Alev ile yüksek sıcaklıktan koruyan giysilerinin yapımında karbon, aramid, polibenzimidazol (PBI), polieter eter keton (PEEK) gibi performansı yüksek lifler,
- Nükleer, biyolojik, kimyasal gibi zararlı maddelerden koruyucu elbise ve çadırlarda ise genellikle aktif karbon tercih edilmektedir.
Çalışma ortamlarında, kişilerin maruz kaldığı negatif şartlara karşı sağlığını ve güvenliğini korumasına yardım edecek koruyucu elbise giyilmesini şart koşan uluslar arası ve ulusal düzenlemeler bulunmaktadır. İnsan hayatının riske girmesi nedeniyle tehlikeli alanlar da çalışan insanların koruyucu elbise kullanılması yönündeki bilinci gittikçe yükselmektedir. Ayrıca, dünya üzerinde yaşanan çatışmalar ve savaş riskinin daima var olması, koruyucu elbise kullanımını zorunlu kılan alan ve iş kollarının gelişmesi v.b. faktörlerden ötürü PROTECH ürünlere ilgi artmaktadır.