Maliyetin Tanımı: Üretim veya hizmeti gerçekleştirmek için yapılması gereken harcama tutarına maliyet denir.
Maliyete Etki Eden Faktörler
Maliyete etki eden faktörler üç ana başlıkta toplanır:
- Malzeme maliyeti,
- İşçilik maliyeti,
- Genel imalat maliyeti,
Malzeme maliyeti; Üretimde kullanılan her türlü malzeme bu grup içinde değerlendirilmelidir. Kumaş üretiminin ham maddesi olan iplikle birlikte üretimde kullanılan makine yedek parçaları, makine bakımında kullanılan yağlar, dokuma makinesinin parçaları olan gücü telleri, tarak vs. malzeme maliyetini oluşturan unsurlardır. Malzeme farklı zaman ve fiyatlarda depoya girdiğinden aynı cinsten malzemenin işletmeye sevki 3 usulde yapılmaktadır.
- İlk giren ilk çıkar,
- Son giren ilk çıkar,
- Mevcudun ortalaması.
Malzeme fiyatlarının değişkenlik göstermesi maliyeti etkileyeceği için seçilen yöntem işletme tarafından belirlenmeli ve buna uygun hareket edilmelidir.
İşçilik maliyeti: İşçilere ödenen maaş, sigorta, işveren payı, tazminat, ikramiye, prim vs. bu gruba girer. Emek yoğun bir sektör olan tekstil sektöründe işçilik maliyeti değişik biçimlerde oluştuğundan işletme yönetimi en uygun ücret sisteminin seçimini yapmak durumundadır. Maliyete önemli etkisi olan işçilik giderlerinin iyi takip edilmesi gerekir.
Maliyet açısından işçilik:
- Direkt işçilik,
- Dolaylı işçilik olarak sınıflandırılabilir.
Direkt işçilik,işletme içerisinde üretimi yapılan dokuma kumaşın meydana gelebilmesi için işçilerin bizzat yer aldığı bölümlere ait işçiliktir. Tahar işçiliği, çözgü işçiliği, dokuma işçiliği gibi.
Dolaylı işçilik, dokuma işleminin gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan işlemleri kapsayan alanlarda faydalanılan işçiliktir. Makine bakım, taşıma, temizlik gibi. Bunun dışında fazla mesai, yolluk, ikramiye, prim, giyim yardımı vs. ödemeler de dolaylı işçilik kapsamında değerlendirilebilir.
Genel imalat maliyeti, Genel imalat giderleri,
- Amortisman,
- Sigorta pirimi,
- Elektrik, su ve yakıt masrafları,
- Diğer masraflar.
olarak sınıflandırılabilir
Amortisman: Amortisman duran varlıkların, aşınma, yıpranma veya eskime payını ifade etmektedir. İşletmeler, kullanmak üzere aldığı maddi duran varlıkları normal şartlarda bir yıldan daha uzun sürelerde kullanırlar. Bu nedenle, maddi duran varlıkların ekonomik ömrü boyunca gider yazılması gerekir. Böyle yapılarak maddi duran varlık kullanıldığı muhasebe dönemlerine dağıtılarak gider yazılmış olur ve muhasebenin dönemsellik kavramı yerine getirilir.
Sigorta pirimi: İşletmenin karşılaşabileceği kazalara karşı yaptırılan sigorta masraflarını kapsar. Elektrik, su ve yakıt giderleri İşletme içerisinde direkt olarak üretim araçlarında kullanılan enerji giderlerinin yanı sıra, işletme içi ve dışı kullanılan enerji de maliyet kapsamı içerisinde değerlendirilmelidir.
Diğer masraflar: Taşıma, haberleşme, ambalaj, yönetici maaşları, reklam gibi üretim dışı oluşan masraflardır.
Dokuma Kumaşlarda Maliyet Hesaplamaları
Dokuma kumaşların maliyet hesaplamaları iki şekilde yapılmaktadır:
- Ham kumaş maliyeti
- Mamul kumaş maliyeti
Ham Kumaş Maliyeti Hesaplama
Dokuma kumaşların ham maddesi olan atkı ve çözgü ipliğinin maliyetinin yanı sıra, dokuma makinesine hazırlık işlemleri (çözgü hazırlama, atkı hazırlama, tahar ) ve dokuma makinesinde üretim maliyetlerini içine alan hesaplamadır.
Mamul Kumaş Maliyeti Hesaplama
Ham kumaş maliyetine ilave olarak boya ve terbiye işlemlerinde harcanan malzeme ve genel imalat giderlerini içine alan hesaplamalardır. Bu işlem pratikte enden ve boydan çekme miktarlarının ilave edilmesi suretiyle hesaplanmaktadır.