Optik Beyazlatma İşlemi
Sentetik mamullere optik beyazlatma, çok yüksek derecelerde beyazlık gereken durumlarda uygulanır.
Optik beyazlatma;
- Ön terbiyede ağartma işlemlerinden sonra yapılabilir.
- Bitim işlemleri sırasında optik beyazlatma yapılabilir.
Bu işlemlerde kullanılan kimyasal maddeler mavi veya sarı nüansta optik beyazlatıcılardır. Kumaşa az miktarda aktarılan optik beyazlatıcılar ultraviole(UV) sahasındaki gözün göremediği 300-350 nm(nanometre) dalga boyundaki ışık ışınlarını absorbe eder ve yansıtırken görünür sahada yani 400-450 nm dalga boyunda yansıtırlar. İşte bu yoldan bir kumaştan, normal görünür sahadaki yansıyan ışık ışınlarının artmış olması bize o kumaşı daha beyaz olarak göstermektedir.
Optik beyazlatıcılar; polyester, polyamid ve poliakrilonitril mamullerin beyazlatılmasında kullanılabilir. Ancak, her kumaşa aynı optik beyazlatıcı kullanılamaz. Örneğin, polyestere dispersiyon tipi optik beyazlatıcılar kullanılır. Optik beyazlatıcıların mamullere aktarılması oldukça basittir. Optik beyazlatıcılar substantif boyar maddeler gibi kumaşa kolay bağlanır.
Optik beyazlatma yapılan makine
Çalışma yöntemi:
- Emdirme yöntemine göre çalışmada: 0.5-5 g/L,
- Çektirme yöntemine göre çalışmada: 0.01-0.3 g/L optik ağartıcı konsantrasyonları kullanılmaktadır.
- Daha fazla optik ağartıcı madde miktarları ile çalışmak ise kumaşta sararmalara neden olmaktadır. Yine optik beyazlatıcı maddeler de çevre dostu tekstil (ekotekstil) üretiminde istenmeyen maddelerdir.
Optik Beyazlatıcı Uygulamasında Önemli Noktalar
Optik beyazlatıcıların beyazlık dereceleri çok önemlidir. Her optik beyazlatıcının nüansı ambalajının üzerinde belirtilir. Piyasada mavi, kırmızı ve sarı nüanslı optik beyazlatıcılar mevcuttur. İşletmelerde en çok kullanılan mavi nüanslı optik beyazlatıcılardır.
Optik beyazlatıcıların flottedeki diğer kimyasallarla uyumlu olmasına dikkat edilmelidir.
Polyester optik beyazlatıcılarının ışık haslıkları iyidir.
Polyester optik beyazlatıcılarının yaş haslıkları cinsine göre değişir. Süblimasyon haslıkları ve mamulün optik beyazlatma işleminden sonra göreceği işlemlerin sıcaklığı göz önünde bulundurularak optik beyazlatıcı seçilmelidir.
Kataloglarda her bir optik beyazlatıcının emdirme mi yoksa çektirme yöntemiyle mi uygulanabileceği belirtilmektedir. En çok kullanılan çalışma şekli çektirme yöntemiyle yapılan optik beyazlatmalardır. Ayrıca kataloglarda belirtilen miktarlardan daha çok optik beyazlatıcı kullanılmamalıdır. Aksi takdirde mamulde sararmalar olur.
Ağartma Flottesinde Optik Beyazlatma
Ağartma flottesinde optik beyazlatma yöntemi yalnızca sodyumklorite dayanıklı optik beyazlatıcılar kullanılması halinde uygulanabilir. Optik beyazlatma işlemi genellikle HT şartlarında yapılır. 125-130 ºC’de ağartma ile optik beyazlatma aynı flottede birlikte yapılır. HT koşullarında yapılan ağartma ve optik beyazlatma işlemi sonunda elde edilen beyazlık etkisi, 95-100 ºC’de yapılana nazaran düşük olduğu için iki adımlı çalışma yöntemi daha avantajlıdır.
Bu yöntemde; Birinci adımda 95-98 ºC’ye kadar flotte ısıtılıp gerekli kimyasalların koyulmasıyla birlikte 30 dakika ağartma işlemi yapılır.
İkinci adımda 120-130 ºC’de 30-45 dakika optik beyazlatma işlemi yapılır. Bu yöntemde işlem adımlarının sırasıda değiştirilerek çalışılabilir. Yani önce birinci adımda 120-130 ºC’de HT koşullarında optik beyazlatma işlemi yapılır. Sonra ikinci adımda ise 95-98 ºC’de ağartma işlemi yapılabilir.
Çektirme yöntemine uygun ağartma flottesinde optik beyazlatma reçetesi:
F.O :1:10
%2 optik beyazlatıcı
2 g/L Sodyumklorit(%80’lik)
2.3 g/L tamponlayıcı tuz
1g/L dispergatör
2 ml/L formik asit(%85’lik)
1-2 g/L yıkama maddesi
1.adım : 95 ºC’de 30-60 dakika
2.adım : 130 ºC’de 30-45 dakika
Son durulama banyosuna yumuşatıcı ve antistatik madde konulabilir.
Optik Beyazlatma Yöntemleri
Çektirme Metoduna Göre Optik Beyazlatma:
Polyester mamullerin atmosfer basıncında (100 ºC’de) optik beyazlatılması
Polyester mamul 98-100 ºC’de atmosfer basıncında optik beyazlatma yapılmak isteniyorsa, flotteye uygun bir carrier ilave edilmelidir. Ancak carrierli çalışmanın zehirli olma, pis kokma, su buharıyla uçma, ışık haslığını düşürme gibi sakıncaları vardır.
Ancak, piyasada birçok polyester optik beyazlatıcısı ile 98-100 ºC’de carrier kullanmadan da günümüzde aplikasyon yapılabilir. Bu şekilde sağlanan beyazlık carrier kullanılarak sağlanana nazaran daha düşük kalmaktadır.
Kullanılan optik beyazlatıcı miktarı %0.1-0.3’tür. Flotteye 0.5-2 g/L dispergatör yıkama maddesi koyulması uygundur. Flotte pH’ının asetik asit ile 5 civarına ayarlanması en yaygın çalışma şekli olmakla beraber, çeşitli optik beyazlatıcı imalatçılarının kendi ürünleri için tavsiye ettikleri optimal pH değeri 3-7 arasında değişmektedir.
Optik beyazlatma ile sodyumklorit ağartması aynı banyoda yapılacaksa flotte pH’ı 3-4’e ayarlanır. Optik beyazlatmanın bitiminde mamulde carrier artıkları kalmaması için iyi bir sıcak ve soğuk durulama yapılmalıdır.
Polyester mamulleri çektirme metoduna göre optik beyazlatma uygulaması reçetesi:
- F.O :1/10-1/20
- %0.1-0.3 optik beyazlatıcı
- 0.5-2 g/L ıslatıcı-dispergatör
- X ml/L asetik asit(pH-5)
