Örme Kumaşlarda Kumaş Enini Etkileyen Faktörler
Kumaş enini etkileyen faktörler aşağıda açıklanacaktır.
Makine Çapı veya Makine Çalışma Genişliği
Yuvarlak örme makinelerinde silindir iğnelerinin oluşturduğu dairenin çapıdır. Silindir dairede herhangi bir iğnenin onun tam karşısına gelen iğneye olan uzaklığıdır. Makine çapı örülebilecek maksimum kumaş enini belirler. Makine çapı yükseldikçe daha geniş kumaş elde etmek mümkündür.
Düz örme makinelerinde ise çalışma genişliği kumaş enini belirlemektedir. Eğer makine çalışma genişliği 2,50 metre ise bu makinede bu ölçünün daha üzerinde örgü elde etmek mümkün değildir.
Yuvarlak örme makinelerinde makine çapı
Yuvarlak örme makinesinde çapları aynı olan makineden az farkla çeşitli enlerde kumaş üretmek mümkündür, bu şekilde kumaş üretimi şunlara bağlıdır:
- Örgü deseni
- Kumaş gramajı, ilmek boy ayarı, ilmek sıklığı
- İplik numarası, iplik cinsi
- Terbiye işlemleri
Makine İnceliği ve Toplam İğne Sayısı
Makine inceliği (E) ve makinede toplam iğne sayısı örme kumaşın enini etkilemektedir. Düz ve yuvarlak örme makinelerinde makine inceliği kumaş üzerinde cm’ye düşen ilmek çubuk sayısını belirlemektedir. Örneğin aynı çalışma genişliğinde fakat farklı incelikteki iki makinede üretilen kumaşın üzerinde ölçüm yapıldığında cm’ye düşen may sayısı farklı olacaktır. Daha ince makinede örülen kumaşın eni diğer kumaştan geniş olur. Toplam iğne sayısı düz örme makinelerinde çalışan iğne sayısı baz alındığından kumaş enini etkilerken yuvarlak örme makinelerinde düz örme makinesindeki kadar etkilememektedir.
Tek ve çift plaka yuvarlak örme makinelerinde makine çapı
Örgü Tipi ve Desen Yapısı
Yuvarlak ve düz örme makinelerinde örgünün sıklığı veya gevşekliği, desenlerin yapısı kumaş enini etkilemektedir. Aynı özelliklerdeki iki makinede birinde sıkı diğerinde de gevşek örgü örüldüğünde gevşek örülen kumaşın eni daha geniş olacaktır. Ayrıca bazı desenler kumaşın toplanmasına ya da açılmasına neden olmaktadır. Özellikle yığmalı örgüler kumaşı daha çok toplar ve enine etki eder.
İlmek Çubuğu Sıklığı
İlmek çubuk sıklığı; 1 cm’deki ilmek sayısına denir. İlmek sayısı değişimi çok önemlidir, makine inceliği ile doğru orantılıdır, incelik artarsa iğne sayısı artar, iğne sayısı artarsa ilmek (çubuk) sayısı artar, eğer incelik azalırsa ilmek (çubuk) sayısı da azalır. Aynı makinede sıklık ayarı ile oynanarak üretilen iki farklı kumaşın ilmek çubuk sıklığı da farklı olacaktır. Diğer özellikler aynı olduğu zaman kumaşların çubuk sıklığı az olanı diğerinden daha geniş olur.
Düz örme makinesinde çalışma eni
İplik Cinsi ve Numarası
Her iplik cinsi makinede çalışmak için uygun değildir, makinenin inceliğine iğnenin inceliğine uygun iplik numarası seçimi yapmak gerekir. İplik kalınlığı arttıkça kumaş eni de belli oranda artar. Bunun sebebi kumaşın dokusundandır çünkü ipliğin kalınlığı makine inceliği ile orantılıdır. Kalın iplik daha düşük faynlı makinelerde örüldüğü için örgü daha gevşek olacaktır ve kumaş enine de etki edecektir.