ŞANTUKLU İPLİK ÜRETİM TEKNOLOJİSİ

Şantuklu iplikler değişik yöntemlerle üretilebilmektedir. Genel olarak, literatürde yer alan başlıca şantuklu iplik üretim yöntemleri aşağıda sıralanmıştır:

Şekil 2.12. Ring İplik Makinesinde Şantuk Oluşturma Mekanizması

1. Kesikli liflerden iplik eğirme sırasında değişik boyutlarda lif demetlerini karıştırarak şantuklu iplik üretimi. Örneğin, kamgarn tops bandı içine rastgele ştrayhgarn elyaf demetlerini karıştırarak eğirmek suretiyle şantuklu iplik elde edilebilmektedir.
2. Bilezikli eğirme makinesinde iki adet temel iplikle birlikte, bükümsüz bir fitilden, besleme silindirlerinin ani hareketleri ile periyodik olarak koparılan düz lif demetleri (şantukları oluşturur) beslenmekte (injeksiyon yöntemi) ve büküm uygulanarak iplik kararlı hale getirilmektedir. Böylece daha açık ve düzenli eğrilmiş şantuklu iplikler elde edilmektedir.
3. Kesikli liflerden iplik eğiren makinelerde yeni düzenlemeler yapılarak, üretim sırasında ana (esas) çekim oranının aralıklı olarak rastgele veya belli bir düzene göre değiştirilmesi sağlanarak şantuklu iplik üretilmektedir. Bunun yanında aynı yöntem fitil makinesine uygulanarak şantuklu fitil üretilmekte, sonra bu fitilden iplik makinesinde sabit çekim değeri ile şantuklu iplik üretimi yapılmaktadır.
4. İplik eğirme makinesinde çekim bölgesine ek bir malzeme beslenerek çok uzun şantuklar elde etmek mümkündür.
5. Son yıllardaki gelişmeler sonucu, açık uç rotor eğirme, sürtünmeyle eğirme (Dref) ve hava jetli tekstüre makinelerinde şantuklu iplik üretimi yapılabilmektedir. Bunun yanında şantuk üretim teknolojisinin diğer iplik eğirme sistemlerine uyarlanması beklenmektedir.
6. İçi boş iğli fantezi iplik makinelerinde bileşik şantuklu iplik üretimi yapılmaktadır.

Şekil 2.14. Açık Uç Rotor İplik Eğirme Makinesi ve Şantuk Oluşum Prensibi

Günümüzde, yukarıda sıralanan yöntemlerden en yaygın kullanılan ikisi, içi boş iğli fantezi iplik sistemi ve ring iplik eğirme sistemidir. İçi boş iğli fantezi iplik makineleri en baştan şantuklu iplik üretmeye uygun olarak tasarlanmaktadır. Son yıllarda, ring ve açık-uç rotor eğirme sistemleri de şantuk donanımına sahip olarak üretilmeye başlanmıştır. Bunun yanında, düz iplik üreten mevcut iplik eğirme makinelerine şantuk üretme yeteneği kazandırmak için, sonradan makineye uyarlanarak kurulumu yapılabilen şantuk donanımları üretilmektedir. Bu nedenle şantuk üretimi yapabilen iplik eğirme makinelerini “ek şantuk donanımlı” ve “bütünleşik şantuk donanımlı” olarak iki sınıfta değerlendirmek mümkündür.