TEKSTİL LİFLERİNİN MİKROSKOPTA İNCELENMESİ

Mikroskopta Boyuna Görünümün İncelenmesi

Liflerin uzunlamasına görünümlerinin incelenebilmesi için uygun bir preparat hazırlanması gerekir. Bunun için alkolle iyice temizlenmiş olan lam’a, gliserin (veya başka bir bağlayıcı) damlatılır ve üzerine yeteri kadar lif konulur. Bu hazırlanmış liflerin üzerine lamel kapatılır. Preparata konan gliserin lam üzerine aşağıdan gelen ışığın lifler arasında muntazam bir şekilde yayılmasını sağlar.

Lameli kapatma sırasında, hava kabarcıkları meydana gelmemesi için lamel lam üzerine yatay olarak bırakılmalıdır. Aksi halde lam ile lamel arasında kalan hava kabarcıkları görünümün iyi belirlenmesine engel olur. Bunu önlemek için lamel iki tarafından tutulur, bir kenarı sıvı damlasının yanında, lam ile açı oluşturacak tarzda lam’a değmesi sağlanır. Lamelin lam’a değen kenarını sıvı kapayınca, karşı taraf yavaşça bırakılır. Bu suretle lam ile lamel arasına bir tabaka halinde girmiş olur. Görüntünün net görülmesi için lameli düzgün yerleştirmek gerekir.

Lama konulan sıvı damlası ne çok nede az olmamalıdır. Bu şekilde hazırlanan preparatla liflerin mikroskop altında uzunluğuna görünüşleri elde edilebilir.

Mikroskopta Enine Görünümün İncelenmesi

Bütün lifleri boyuna görünüşleri ile tanımamız her zaman mümkün değildir. Bu nedenle bazen liflerin enine kesitlerini almak gerekir. Bunun için çeşitli araç ve gereçlerden faydalanılır. Enine kesit almak için, daha iyi sonuç almak için, lifler önce elle mümkün olduğu kadar paralel hale getirilir.

•  Kesit Alma Yöntemleri

  • Enine kesit alma da bazı yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemlerden başlıcaları, en basitinden gelişmişine doğru: Mantar, metal plaka, el mikrotomu, kızaklı ve döner mikrotom, ultra mikrotomdur. Enine kesit almada en önemli husus, liflerin önceden çok iyi paralel duruma getirilmiş olmalarıdır. Çünkü karışık ve düğümlenmiş liflerden alınan kesit, enine kesit olmaz. Liflerin enine kesitleri aşağıdaki yöntemlerle elde edilir.

  •  Mantar ile Yenine Kesit Alma

    • Mantarla enine kesit alma metodunda, uygun bir şişe mantarına (çok sert veya çok yumuşak olmayan) Şekil 3.3’de görüldüğü gibi, önce paralel hale getirilmiş lif demeti iplik yardımıyla toplanır ve daha sonra iğne ile mantarın içinden geçmesi sağlanır. Burada küçük mikrotom yardımıyla mantar içinden geçmiş lif demeti mikrotom tarafından sıkıştırılır ve mantar jilet aracılığı ile 1 mm kalınlığında bir kesit kesilir. Daha sonra buradan alınan kesit cımbızla lam üzerine yerleştirilir ve üzerine 1 damla gliserin damlatılarak lamel kapatılır. Bu şekilde hazırlanan preparat mikroskoba yerleştirilerek, mikroskopta lifin enine kesiti incelenir.

• Metal Plaka ile Yenine Kesit Alma

  • Metal plaka, üzerinde 0,5 mm / 0,25mm çapında delikleri bulunan yaklaşık 0,5mm kalınlığında olan paslanmaz ve sert bir metalden yapılmış, lam’a benzeyen boyutlara sahip plakadır. Şekil3.4’te görüldüğü gibi, ince ve sağlam bir iplikten geçirilmiş olan lifler, ipliğin iki ucubirlikte çekilerek deliğe geçirilir. Liflerin deliği kapatacak miktar da olması gereklidir. Liflerin deliği iki tarafında kalan kısımları, plaka yüzeyinden keskin bir jiletle, plaka yüzeyinden bir defada kesilir. Kesit bu şekilde veya üzerine bağlayıcı bir sıvı konup, lamelle kapatılarak, mikroskopta incelenir. Bu metot, enine kesitli fazla girintili çıkıntılı kimyasal lifle kaba ve karışık hayvansal liflerin enine kesitinde gayet iyi sonuç veren, pratik ve hızlı bir metottur.

• El Mikrotomuile Enine Kesit Alma

  • El mikrotomu, istenilen kalınlıkta kesit almaya imkân veren basit bir alettir. El mikrotomu ile kesit alabilmek için, mantar, mürver özü ve bir blok materyali üzerine blok edilen lifler, aletin özel yerine tespit edilir ve bir mikovida yardımı ile yukarı itilerek jilet veya özel keskin aletlerle kesilirler. Lifler mikovidanın hareketi kadzbfs ar yukarı itip ona göre istenilen kalınlıkta kesit alınabilir.

• Hardy Mikrotomu ile Enine Kesit

  • Alma Hardy mikrotomu, bir birinin içine geçen, iki metal plakadan ibarettir. Plakalardan birinde kesiti alınacak olan liflerin konumuna yarayan bir yarık bulunur, Kesit alabilmek için, yarığa iyice sıkıştırılmış olan lifler her taraftan keskin bir jiletle kesilir. İyi bir kesim yapılıp yapılmadığını anlamak için, lif demetinin kesim yeri kontrol edilir.

Bitkisel Liflerin Mikroskopta Boyuna ve Enine Görünümleri

Liflerin mikroskobik yapılarını incelenmesi, onlarının tanınmasında önemli bir yoldur. İplik, dokuma, örgü ve yüzeylerinin hangi lif veya liflerde yapıldığını anlamak için mikroskoptaki görünüşlerini inceleyerek kimyasal işleme gerek kalmadan mümkündür. Diğer yandan, mikronla ifade edilen kalınlıkta olan lifleri meydana getiren tabakalar ve bunlar yerleşim düzeni ancak mikroskopta incelenebilir.

Liflerin uzunluğuna ve enine kesit görünüşündeki tabakalarının farklılıkları veya benzerliklerini ancak mikroskopta incelenerek anlaşılabilir. Çoğu zaman benzer lifler için mikro kimya işlemleri gerekebilir.

Hayvansal Liflerin Boyuna Görünüm ve Enine Kesit Özellikleri

• Yün
  • Yüzey pulcuklarla kaplıdır. Yüzeyde pulcuklara göre enine izler bulunur. Düz bir silindir gibi görünür.
    • Yuvarlak ya da yuvarlağa yakın oval kesitlidir. Kaba yünlerin orta kısımlarında Medula adı verilen boşluk vardır.
• Moher
  • Yün gibi, ancak pullar daha seyrek ,
    • Geniş yuvarlak yer yer noktalı. Kenarlarda belirgin koyuluk
• Tavşan
  • Boyuna görünümü zincir şeklinde, medulalıdır.
    • Kalın medulası bulunan düzensiz elipsler halindedir.
• İpek
  • Pürüzsüz, şeffaf, düzgün yüzeylidir. Uzunlamasına belirgin çizgiler yoktur. Düğümler içerebilir.
    • Üçgen şeklindedir ve üçgenin uçları yuvarlatılmış gibidir. Boyut ve şekil olarak düzgün değildir.
• Deve
  • Boyuna kesit düz silindir şeklindedir. Noktalar görülür
    • Geniş yuvarlak, noktalı görünüme sahiptir.
• Kaşmir
  • Yün ve mohere benzer. İnce çubuklu pulcuklu görünümü vardır.
    • Yuvarlak, orta kısımları yoğun olmak üzere noktalıdır.
• Alpaka
  • Kesikli, uzun medula görünür
    • Yuvarlak, orta kısmında medula görünür. Diğer kısımlar noktalıdır.