Elde Türk İşi Tanımı

Türk işi her zaman kıvanç duyacağımız milli bir işimizdir. Pesent, mürver, muşabak, dolgu, sarma, gözeme, balıksırtı, hasır iğne tekniklerinin hepsinin bir arada ya da birkaçının birlikte kullanıldığı bir işleme tekniğidir. Türk işlemelerinden, kendine özgü çeşitli iğne tekniklerinden oluşan, kumaşa desen çizilerek geçirme tekniği uygulanan milli işlemelerdendir.

Desen Çiziminde Kullanılan Araç Gereçler

Desen çiziminde kullanılan araçlar şunlardır: Desen, Kalem açacağı, Cetvel, Beyaz karton
Desen çiziminde kullanılan gereçler şunlardır: Parşömen kâğıdı, Kalem, Silgi, Bant

Türk İşinin Özellikleri

Kumaş ve İplik Özelliği, Türk işi tekniği, ipliği sayılabilen ve sayılamayan her türlü kumaş üzerine uygulanabilmektedir. Sayılarak pesent iğneleri kullanılacaksa çeşitli ketenler, yerli dokumalar, ödemiş ipeği, jorjet, grepdemur, viskon, yün tela gibi kumaşlar üzerine işlenir.
Çizerek pesent iğneleri tafta, şifon, saten kadife gibi ipliği sayılamayan kumaşlar üzerine de yapılabilmektedir. İşlemelerde kumaş ve ürün özelliğine göre iplik seçimi yapılır. Çamaşır ipeği, muline, orlon, yün, koton ve rafya iplikler kullanılır. Türk işinde renkli ipliklerin yanına bol miktarda sim ve sırmaya da yer verilmektedir.

Türk Nakışı Desen Özelliği: Türk işlemelerini incelediğimiz zaman desen için genellikle tabiattan faydalandığını görürüz. Türk kadını çevresinde gördüğü, beğendiği hemen hemen her şeyi kendine göre stilize etmiş ve renklendirmiştir.
16. yüzyılda geometrik şekillere rastlanır. Bu yüzyıldan sonra geometrik şekiller işlemeler üzerinde pek nadir görülür. En fazla görülen desenler çiçek, yaprak, ağaç ve meyvedir. Bunlardan başka çadır, şadırvan, köşk, saray ağaçlar, kuyu, çıkrık işlemelerde yer almıştır.
Desenlerde, selvi, çam, çınar, söğüt ağaçlarının yeri önemlidir. Selviler genellikle tek tek veya üçlü gruplar şeklinde yerleştirilir. Meyvelerden nar, üzüm, karpuz, armut işlemelere konu olmuştur.
Çiçeklerden gül, lale, karanfil, narçiçeği, yasemin, şeftali çiçeği sümbül motifleri görülmektedir. “C” ve “S” kıvrımlı dallar göze çarpmaktadır.
Çiçek ve yaprakların Türk işi motiflerinde, çizgilerin ince, zarif ve kıvrak olması, çiçek ve yaprakların etrafının bir kavisle çevrilmesi, yaprakların içine küçük çiçek motiflerinin yerleştirilmesi ayrıntıdan kaçınılarak esas hatların kuvvetli olması Türk işi tekniğinin en büyük desen özelliğidir.

Türk Nakışı Renk Özelliği: Türk işlemelerinde renk, desen kadar önemlidir. Renk ve desene bakarak bir işlemenin hangi asırda işlendiği anlaşılabilmektedir.

Lal (kırmızı), gök mavisi, beyaz ve siyah, hardal rengi, yağ yeşili genellikle 16. yüzyılda kullanılmıştır.
Gök mavisi, lal, beyaz ve siyah, mavi, krem, kahverengi, kiremit rengi 17. yüzyılda kullanılmıştır.
Pembe, turuncu, zeytin yeşili, koyu yeşil 18. yüzyılda kullanılmıştır.
Camgöbeği, mor, kiremit rengi, kızıl kahverengi 19. yüzyıl işlemelerinin renk özellikleridir.

Türk işlemelerinde daima pastel renkler kullanılmış, koyu renkler ancak çerçeve ve damarlara uygulanmıştır. Birbirine yakışan renkler yan yana getirilerek desenlerin içi doldurulmuştur. Sim ve sırma bu işlemelerde çok miktarda kullanılmıştır.

Desen için Faydalanılan Kaynaklar

Eski işlemelerden,
Çizilmiş desenlerden
Müzelerden,
Koleksiyonlardan,
Doğadan,
Desen kitaplarından faydalanılır.

Türk İşi Nakışının Uygulandığı Yerler: Eskiden Türk işi örtü, yağlık, çevre, mendil, elbise gibi eşyalar üzerine uygulanmıştır. Günümüzde ise çeşitli örtüler, giyim süslemeleri, bohça, yatak örtüleri, yastıklar, abajur, kitap ve albüm kapağı, giyim aksesuarları, fular, gazetelik, kutu, seccade, çanta, kese, pano gibi ürünlere uygulanmaktadır.

Türk İşinde Kullanılan Kumaşlar ve Özellikleri

Resim 2.4: Pul çeşitleri

Çeşitli ketenler
Yerli dokumalar
Saten
Kadife
Ödemiş ipeği
Tafta
Yün tela

Türk İşinde Kullanılan Yardımcı Malzeme Çeşitleri ve Özellikleri

Pul: Madeni veya sentetik maddeden üretilen, çeşitli boy ve ölçüleri olan renkli süs tanesidir.
Boncuk: Cam, taş, sedef, tahta, plastik vb. maddelerden yapılan; ortası delik, çoğu yuvarlak ve renkli süs taneleridir.