TEKSTİLDE METOLAMA İŞLEMİ

Numaralamanın (Metolama) Tanımı ve Amacı

Kesilen giysi parçalarının dikim işleminde ve ara işlemlerde (baskı, nakış veya fasona gönderilmesi) karışmasını engellemek, iş akışını ve işlem doğruluğunu sağlamak için, çeşitli yöntemlerle numaralanmasıdır.

Aynı numaraları taşıyan beden parçaları bir araya getirilerek, parça karışmasından doğabilecek düzensizlikler ve renk farklılıkları engellenmiş olur.

Etiket makinesinin üzerinde bulunan numaratör vasıtasıyla kâğıt etikete sipariş numarası, beden numarası, renk numarası ile devam eden bir numaralamayla etiketlenen parça adedini gösterecek şekilde baskı yapılır.

Numaralamada Dikkat Edilecek Noktalar

• Etiket yapıştırma işleminde kumaş katlarının bir kenarına ağırlık koyulmalıdır veya kıskaçla tutturulmalıdır.
• Üst üste konmuş katlar numaralanırken, katlar tutturulmuş tarafa doğru açılır. En son kat da numaralandıktan sonra uçlar bir defada veya yığını sallayarak geri yerleştirilir.  
• Etiketlerin yapışma özellikleri, etiket giysi üzerinden çıkarıldıktan sonra leke bırakmayacak ve üretim esnasında düşmeyecek şekilde olmalıdır.
• Etiketleme işlemi genellikle giysi parçalarının arka yüzüne yapılmalıdır. Bu sayede bir lekelenme durumunda leke alt yüzeyde kalacaktır.
• Etiket giysi parçasının kenara yakın bir kısmına, dikişe denk gelmeyecek şekilde yapıştırılmalıdır.

Numaralama İşleminin Yapılması Gereken Durumlar

• Kumaş topları arasında renk farkı varsa
• Bir kumaş topunda, top baş-son renk farklılığı varsa
• Kesim işleminden sonra dikiş işleminden önce yapılması gereken ön işlemlerde beden parçalarının karışmaması için yapılır. Örneğin baskı, nakış gibi ara işlemlerde pastallar zorunlu olarak karıştığından etiketleme (metolama) işlemi şarttır.
• Pastaldaki kat sayısını kontrol etmek amacıyla yapılabilir.
• Kesimi yapılmış kumaş, astar ve telanın dikiminde ait olduğu yerleri bulmak için parçalar tek tek etiketlenir.

Etiketle Numaralama Yöntemleri

Etiketle numaralama işleminde değişik yöntemler uygulanmaktadır. Bu yöntemler genel olarak şunlardır:

• Etiketi yapıştırarak numaralandırma
• Etiketi dikme ile numaralandırma
• Etiketi iliştirerek numaralandırma
• Otomatik kontrollü olarak numaralandırma

Numaralama (Meto) Makineleri

Soğuk Yapışan Etiket Numaralama Makineleri

Bu makinenin etiketi önceden kesilmiş ve tek parça silikonlu kâğıt üzerine metreler hâlinde peş peşe dizilmiştir. Bu tip makineler elde kullanılan seyyar makineler olup tek sıra veya çift sıralı numaratörlerle donatılmıştır.

Etiket ebatları ortalama 32×19 mm civarında olup makinenin üzerindeki numaratörler çeşitlidir. Her numaratör 15 sayı hanesini kapsar.

Çalışma prensibi, makinenin kollarını makastaki gibi sıktığımızda üzerindeki etiket kumaşa yapışır. Makine üzerinde bulunan ayarlanmış numaralar, makine bünyesindeki ıstampadan aldığı mürekkeple etikete istenen numarayı basar. Basılmış etiketi makinenin ağzında bulunan plastik tutturucu ruloya getirir, silikonlu kâğıdı etiketten ayırır. Böylece altı yapışkan etiket yapıştırılmaya hazırdır. Bu tip makineler ucuz ve kullanışlıdır.

Sakıncaları, etiketin yapışkanı kalıcı olup kumaşta iz bırakabilir. Ayrıca tüylü kumaşlarda etiketi kumaştan ayırmak istediğimizde yapıştırıcı, tüyleri koparabilir.

Sıcak Yapışkan Etiket Numaralama Makineleri

Bu makineler sabit olup masa üzerinde bulunur. Etiketler normal boy olup kenarları tırtıllı uzun ruloya sarılmış, alt kısmı sıcaktan eriyen bir yapıştırıcı ile sıvanmıştır.

Çalışma prensibi: Etiket rulosu makineye yerleştirilir. Düğmeye basıldığında yanan lamba makinenin çalıştığını gösterir. Numaratörler basılacak numaralara göre önceden ayarlanır.

Etiket basma üç şekilde yapılır:

1. Ayak pedalı ile
2. Parmakla basmak suretiyle
3. Kumaşı makineye verirken pim düğmesi (mikroşalter) ile

Kumaş, elle veya ayakla çalıştırılan makinenin altına verilir. Makinenin termostatlı üst baskı kafası numaralı etiketin üzerine basar ve etiketin altındaki yapışkan maddeyi eritip altına konan kumaşa yapıştırır.

Sıcak yapışkan etiket numaralama makinelerinde dikkat edilecek noktalar  

• Kumaş cinsine göre etiket seçilmeli ve termostat sıcaklık ayarı yapılmalıdır.
• Etiket rulolarının serin yerde saklanması gerekir, aksi hâlde etiketler birbirine yapışır.
• Etiket yapışma derecesi, kumaşı tutacak ve kolaylıkla kumaşta iz bırakmadan koparılacak ayarda olmalıdır.

Etiketi Dikişle Tutturan Etiket Makinesi

Bu makinenin çalışma şekli sıcak yapışkan etiket basma makinesinin aynısıdır. Ancak termostat ve baskı kafası yerine makinenin ağzında numarası basılmış ve yapışkan malzemesi olmayan etiket vardır. Bu etiketi kumaşa dikmek için tek iplikle çalışan ve dikiş makinesi özelliği taşıyan cihaz monte edilmiştir. Bu cihaz kesilen basılmış etiketi dikmektedir.

Numaralama İşlemleri

Etiketler kumaşa dikişle veya soğuk–sıcak yapışkanlarla tutturulabilir. Etiket, çıkarıldıktan sonra üzerinde iz kalmaya meyilli kumaşlar da kullanılmaz.

Isı ile yapıştırılan etiketler, erime derecesi yapıştırma ısısından düşük olan sentetik kumaşlara uygulanmamalıdır. Isıyla yapıştırılan etiketin yapışkanı; işlem boyunca giyside kalacak kadar güçlü, ancak giysi yüzeyini zedelemeden, iz bırakmadan ve çabuk çıkacak kadar kaliteli olmalıdır.