KLORSUZ BEYAZLATMA HASLIK TESTİ

Klorsuz Beyazlatma Testin Amacı

Boyalı ve baskılı tekstil mamullerinde klorlu beyazlatmaya karşı gösterdiği renk değişimini görmektir. Klorsuz beyazlatma haslığı testi, kumaş cinsine göre müşterinin belirttiği standarda göre test edilecek numune multifiber denilen refakat bezi dikildikten yıkama makinesi ve şartlara göre yapılır.

Teste Uygun Büyüklükte Parça Kesme

• Test edilecek olan kumaş cetvel ve makas yardımı ile işaretlenmeden 100 mm x 40 mm boyutunda numune kesilir.
• Çok renkli kumaşlarda veya baskılarda desenin her farklı rengi ayrı ayrı test edilmektedir.
• Numune tekli refakat kumaşı ile test edilecekse numune refakat kumaşları arasına yerleştirilir ve multifibre kumaş bir kısa kenardan kesilir.
• İplik test edilecekse kullanılan refakat kumaşlarının ağırlığının yarısı kadar iplik tartılır. Multifiber ile test yapılacaksa tartılan iplik 100 x 40 mm boyutundaki multifiber ve polyten kumaş arasına yerleştirilir ve dörtkenar dikilir. Tekli refakat kumaşları ile test yapılacaksa tartılan iplik iki refakat kumaşının arasına yerleştirilir ve dörtkenar dikilir.
• 100 mm x 40 mm boyutunda multifiber veya 1. ve 2. tekli refakat kumaşları Tablo 3.1’e göre hazırlanır.

• Numune multifiber ile test edilecekse numune ve multifiberin yün elyaf içeren kısa kenarından birbirine dikilir.
• Numune tekli refakat kumaşı ile test edilecekse numune refakat kumaşları arasına yerleştirilir ve üç kumaş bir kısa kenardan kesilir.
• İplik test edilecekse kullanılan refakat kumaşlarının ağırlığının yarısı kadar iplik tartılır. Multifiber ile test yapılacaksa tartılan iplik 100 x 4 mm boyutundaki multifiber ve polyten kumaş arasına yerleştirilir ve dörtkenar dikilir. Tekli refakat kumaşları ile test yapılacaksa tartılan iplik iki refakat kumaşının arasına yerleştirilir ve dörtkenar dikilir.

Kullanılan Yıkama Maddeleri

Yıkama için kullanılan maddeler şunlardır:

• ECE deterjan
• AATCC standart deterjan
• Sodyum perborat
• Serbest klor (sodyum hipoklorit çözeltisinden)
• Sodiyum karbonat (Na2 CO3 )

Yıkama Çözeltisi:

• Destile su test sıcaklığına (Tablo 2) ısıtılır. Bu sudan 1 litre ölçülür ve içine 4 g ECE deterjanı veya AATCC standard deterjan WOB ile miktarları Tablo 2’de verilen sodyum perborat ve klor ilave edilerek çözülür.
• Çözeltilerin pH değeri 20 oC’de sodyum karbonat ile ayarlanır.
• Su banyosu, bilyelerle beraber tüpler makineye takılı olarak Tablo 2’de belirtilen test sıcaklığına kadar ısıtılır, termometre ile kontrol edilir.
• Yıkama çözeltisini test sıcaklığına getirilir.
• Test çözeltisi Tablo 2’de belirtildiği üzere önceden ısıtılmış tüpe konulur ve numune tüpe yerleştirilir.
• Makine bu sıcaklıkta Tablo 2’de belirtilen sürede çalıştırılır.
• Tüpler boşaltılır ve numune çıkartılır.
• 4 litrelik kabı yarısına kadar destile su ile doldurulur ve numuneleri kabın içine yerleştirilir. Kap akan musluk suyunun altına yerleştirilir ve 10 dakika bırakılır. Hiçbir numune dışarı taşmamalıdır.
• Numuneler fazla suyu almak için sıkılır.
• Numune ve multifiber yalnızca dikiş yerlerinden temas edecek şekilde kurutma için kurutma teline yerleştirilir ve 60 C’yi geçmeyecek ortamda kurutulur.

Yıkama Makineleri

Yıkama haslığı testi Tablo 3.2’de belirtildiği gibi beş değişik koşulda gerçekleşir:

Yıkama makineleri döner şaftlı su banyolarından oluşur. Şaft, yaklaşık 550 ml ± 50 ml kapasitedeki cam veya paslanmaz çelik bir kabı ( 75 mm ± 5 mm çapında ve 125 mm ± 10 mm yüksekliğinde ) tutabilmeli ve kabın tabanı şaft merkezinden 45 mm ± 10 mm uzakta olmalıdır. Şaft ve kaptan oluşan sistem standartlara uygun frekans ile dönmelidir. Su banyosunun sıcaklığı, deney çözeltisi için belirtilen sıcaklığı ± 2 ˚C’de tutabilmek için termostatik olarak kontrol edilmelidir.

Resim 2.2: Yıkama makinesi

Testin Değerlendirilmesi

Test sonucunda testin değerlendirilmesi renk değişimi ışık kabininde D65 gri skala ISO 105-A02 ile belirlenir.

Işık Kabininde D65 Gün Işığında İnceleme

Tekrarlanabilen şartlar altında gölge ve renk farklılıklarının incelenebilmesi için deney numuneleri, değerlendirme kabinine alınır ve görsel olarak renk farklılıkları incelenir. Burada amaç gün ışığını verebilen bir aydınlatma altında numuneyi kontrol edip değerlendirmektir.

Işık kabini

Doğal ışığa karşı en iyi alternatiftir. Tekrarlanabilen şartlar altında standart lambalar ile boyahane ve laboratuvarlarda gölge ve renk farklılıklarının değerlendirilmesi için standart renk inceleme koşulları sağlar.

Gri Skala

Klorsuz beyazlatma haslığı testi için iki çeşit gri skala kullanılmaktadır. Bir tanesi 5 ölçeklidir. En düşük haslık değeri 1, en yüksek haslık değeri ise 5’tir. Diğer gri skala ise 9 ölçeklidir. Bu skalada da en düşük ve en yüksek haslık değerleri 5 ölçekli skalada olduğu gibidir. Ancak her bir değer arasında ara değerler bulunmaktadır. Bu nedenle daha hassas ölçümler yapılabilmektedir. 9 ölçekli gri skalada haslık değerleri aşağıdaki şekildedir:

Deneye tabi tutulmuş ve tutulmamış numuneler arasındaki renk farkına, gri skalada karşılık gelen değer haslık derecesi olarak kabul edilir. 5, 4 gibi dereceler verilebildiği gibi renk farkı birbirini takip eden değerler arasında kalıyor ise 4-5, 2-3 gibi değerlendirme derecesi de verilir. Bu değerlendirme için “solma skalası” kullanılır.

Değerlendirmeyi İkinci Kişiye Gösterme

Değerlendirmenin doğruluğu açısından deney numunesi gri skalada ikinci bir kişi tarafından değerlendirilir ve sonuçlar kargılaştırılır. Farklı sonuçların elde edildiği durumlarda ortalama değer sonuç olarak kabul edilir.