Tekstil mamulleri baskı öncesinde bir takım ön terbiye işlemlerinden geçirilerek baskıya hazır hâle getirilmelidir. Bunun asıl amacı dokuma işlemleri esnasında kumaşa verilen haşıl gibi su itici maddelerin uzaklaştırılarak mamulün su çekme özelliğinin ve yapılacak baskının özelliklerine göre beyazlığının ve parlaklığının artırılmasıdır.
Ön terbiye işlemleri mamulün cinsine göre değişiklik gösterir. Dijital baskı yaygın olarak pamuklu ve poliamid mamullere uygulandığından bu mamullerin ön terbiye işlemlerine değinilecektir.
Ön terbiye işlemleri işletmelerde kasar dairelerinde yapılır. Entegre tesislerde boyahanelerin kasar tesislerinde ön terbiye işlemleri yapıldıktan sonra baskı yapılacak kumaş, baskı dairesine getirilir. Entegre olmayan işletmeler ise ön terbiye işlemlerini dışarıda yaptırdıktan sonra kumaşa baskı yaparlar.
Pamuklu mamullerin doğasında var olan yabancı maddeler hakkında daha önce bilgi almıştınız. ( Bk. Bitkisel Lifler) Tüm pamuklu mamullere aşağıdaki ön terbiye işlemleri uygulanır:
- Haşıl sökme
- Bazik işlemler
- Ağartma (Beyazlatma)
- Merserizasyon
Ön terbiye işlemlerinden önce kumaş yüzeyinde bulunan tüylerin düzgünsüzlüğü ve fazla tüyler, baskı işleminin düzgünsüz olmasına neden olduğundan kumaşın makaslama ve yakma işlemlerinden geçirilerek yüzey düzgünlüğünün sağlanması gerekir.
Rotasyon baskı makinesi
Yapılacak baskının özelliğine ve desenin renklerine göre ön terbiye işlemleri değişiklik gösterir. Açık renklerde baskı yapılacak ise ya da beyaz kumaş üzerine baskı yapılması isteniyorsa beyazlatma işlemi önemlidir. Baskı yapılacak kumaşın tam beyaz olması istenmiyorsa bazik işlemler veya şeker kasarı yeterli olabilir. Merserizasyon işlemi ise özellikle parlak olması istenen kumaşlara uygulanır. Merserizasyon işlemi baskı öncesi yapılabildiği gibi baskı sonrasında da yapılabilir.
Sentetik mamullerin üretimi esnasında üzerinde olabilecek yabancı maddeler hakkında da daha önce bilgi almıştınız. ( Bk. Kimyasal Lifler) Sentetik mamullere aşağıdaki ön terbiye işlemleri uygulanır:
Sentetik mamullerde de açık renklerde baskı yapılacak ise ya da beyaz kumaş üzerine baskı yapılması isteniyorsa beyazlatma işlemi önemlidir.
Parça baskı yapılışı
Metraj ya da parça olarak yapılacak dijital baskı öncesinde kumaşın ön terbiye işlemlerinden geçirilmesi şarttır. Kumaştan kaynaklanan baskı hatalarının en aza indirgenmesi ve baskı kalitesinin arttırılması açısından baskı öncesi yapılacak ön terbiye işlemleri önemlidir.
Parça olarak yapılacak dijital baskıda kumaş ön terbiye işlemlerinden geçirildikten sonra kesilerek baskı yapılacak parça/ parçalar baskıya gönderilir. Mamul dikildikten sonra da dijital baskı makinesinde basılabilir. Ancak işletmeler genellikle kesilmiş parça üzerine baskı yapılmasını tercih etmektedirler.
Yıkama İşlemi
Dijital baskı öncesinde sentetik kumaşlar yıkama işlemine tabi tutulur. Sentetik kumaşların depolama esnasında yüzeyine yapışmış olabilecek kirlerden ve tozlardan temizlenmesi için baskı öncesinde yıkanması gerekir. Ayrıca sentetik mamulün üzerinde yağ veya metal kirleri, pas lekeleri olabilir. Bu lekelerin de baskı öncesinde yıkama ile uzaklaştırılması gerekir.
Yıkamada Kullanılan Yöntemler
Yıkama işlemi işletmelerde çektirme yöntemi ile çalışan makinelerde yapılır. Emdirme usulü yıkama işlemi maliyetin yüksek olmasından dolayı tercih edilmez. Çektirme usulü çalışan makinelerde yıkama işlemi yapılabilir. Bu makinelerde yıkama yapılabildiği gibi boyama işlemleri de yapılabildiğinden makinede yıkama işlemine geçilmeden önce temizliğinden emin olunması gerekir.
Sanayi tipi yıkama makinesi
Yıkama Reçetesi
Poliamid kumaşın baskı işlemine geçmeden önce üzerindeki kir ve tozlardan arınması için yıkama işlemi yapılmalıdır. Aşağıda verilen reçeteye göre yıkama işlemi yapılabilir:
Poliamid kumaşı yıkama reçetesi:
Sabun % 0,5- 1
Soda % 1-2
Nötrleştirme için:
Asetik asit % 0,3- 0,5
Kumaşa yağ bulaşmış ise sabun olarak yağ çözücü özellikte sabun kullanılması önerilir. 60- 70 °C’de 20 dakika yıkama işlemi yapılır. Yıkama esnasında kullanılan sodayı kumaş üzerinden uzaklaştırmak için yıkama sonrasında Asetik asit gibi zayıf bir asit ile nötralizasyon işleminin yapılması gerekir. Sıcak ve soğuk durulamalar yapılarak yıkama işlemi tamamlanır.
Kurutma
Baskı yapılmadan önce yıkanmış kumaşın kurutulması gerekir. Kurutma işlemi kuru ısı veren makinelerde yapılabilir. Bunun için en uygun kurutma makineleri ramözlerdir. Ramözde kurutma yapılabildiği gibi aynı zamanda ramözün girişindeki mandallar ve iğneler yardımıyla en boy ayarı da yapılabilmektedir.
Ramoz makinesi