KUMAŞ BASKI ÇEŞİTLERİ

Baskı,aslında bölgesel tek renklendirme veya bölgesel bir renk aşındırmasıdır. Boyamacılıkta kumaşın her tarafının bir renge boyanmasına karşılık,basmacılıkta kumaşın belli yerleri boyanır. Tekstil Baskısı kavramından bir veya çok renkli desenlemeye olanak sağlayan, sınırlı yerleri boyama anlaşılır.

Materyal durumuna göre baskılar

• Fitil veya tops (Vigüre baskı) baskısı
• İplik (iplik ve çözgü) baskısı
• Dokuma ve örme kumaş baskısı
• Halı baskısı, şeklinde olabilir.
• Bitmiş tekstil ürünü baskısı

Baskı yöntemi

1. Çözünmüş boyarmaddenin lif içerisine nüfuz etmesi,
2. Boyarmaddelerin kalıcı olarak liflere bağlanması ve
3. Boyarmaddelerin liflere fikse olması adımlarını kapsar.

Boyarmadde baskıda yerel olarak sınırlandırılmakta ve tekstil yüzeylerinin belirli yerlerine aktarılmaktadır.

TEMEL BASKI PRENSİPLERİ
Direkt Baskı	Aşındırma Baskı	Rezerve Baskı	Transfer Baskı	Ink-Jet Baskı	Özel Baskılar
	Beyaz Aşındırma	Beyaz Rezerve	Kontinü Kumaş	Drop-on Demand	Flok Baskı
	Renkli Aşındırma	Renkli Rezerve	Parça Kumaş	Kontinü	Gofre Baskı
		Ön Baskı R.			Batik Baskı
		Son Baskı R.			Krep Baskı
		Üst Baskı R.			Devore Baskı

Baskı çeşitleri ve açıkalamaları

Direkt Baskı Tekniği

Direkt baskı ekseriya beyaz ağartılmış kumaşların bölgesel olarak renklendirilmesi suretiyle sağlanır. Açık renk boyalı kumaşlara da baskı işlemi uygulanabilir. Bazen zemin rengi ile baskı rengi birbirinin komponenteri olabilir. Örneğin sarı renkli bir zemin üzerine mavi renkli bir baskı uygulanması ile yeşil renkte bir baskı elde edilir.

Aşındırma Baskı Tekniği

Önceden boyanmış bir zemine aşındırma baskı yapıldığında baskı patı içindeki indirgen madde baskılı bölgelerde zemin boyarmaddesini bozundurur. Beyaz aşındırma patı ile renkli zeminde beyaz görünümlü efektler (desenler) oluşur. Aşındırmaya dayanıklı yani aşındırma patı içindeki indirgen maddenin etkisine dayanıklı, indirgenmeyen boyarmaddeler içeren renkli aşındırma baskı patları renkli aşındırmaların elde edilmesine imkan verirler.

Aşındırma ve rezerve baskıların bir kombinasyonu da vardır ve buna aşındırılma-rezerve baskı denir. Henüz geliştirilmemiş veya fikse edilmemiş bir zemin (fon) boyasının aşındırılması ve bunun yerine renkli bir baskının yerleştirilmesi, sonra fiksaj sırasında, aşındırılmış kısımların (desenlerde)rezerve edilmesi yöntemin esasıdır.

Transfer Baskı Tekniği

Transfer baskı yöntemi, uygun bir kağıt üzerine basılmış uçucu (süblime olabilen) dispers boyarmaddenin, kağıt ile materyalin birbirlerine teması halinde 180-220°C arasında değişen sıcaklıklarda ve baskı altında tutulmasıyla kumaşa geçmesi olarak tanımlanabilir.

Transfer, genelde sıcak pres veya kontinü kalandır ile sağlanan baskı yardımıyla gerçekleşir. Kağıt üzerindeki baskılı yerlerde bulunan boyarmaddenin materyale aktarılması yani transfer için gerekli süre ortalama 30 saniye olarak belirlenmiştir.

Mürekkep( Ink-Jet) Baskı Tekniği

Baskısı düşünülen orijinal bir numunenin hızlı bir şekilde üretime geçilmesi için alışılagelmiş baskı yöntemindeki birçok çalışma ve numune hazırlama masrafları belirgin bir şekilde azalmaktadır.

Baskı zamanını kısaltır ve endüstrinin arzuladığı hızlı hareket kabiliyeti ve daha az ara kademe şartlarını yerine getirir. Ink-jet teknolojisinde( Drop on Demand ) ve sürekli (Kontünü) Ink-jet yöntem kullanılır. Dijital baskı tekniklerinin mutlaka eski baskı tekniklerinin yerini alması gerekmektedir.

Tekstil fabrikalarında dijital tekniğin en uygun gelişim alanı yoğun olarak Ink-jet baskıya yönelmiştir. Direkt bir metot olması ve transfer ortamı gerektirmemesi nedeni ile diğer dijital tekniklere göre daha avantajlıdır.

Ink-jet baskının çok çeşitli tipleri mevcuttur. Bugün halı baskıcılığında kullanılan kaba ( 20 dpi, 1 inç başına düşen mürekkep nokta sayısı), ventil kumandalı sistemden, film baskı desenlerinin tam orijinal numune kopyalarının yapılmasında kullanılan fotoğraf gibi(300 dpi 32 nokta büyüklükte ) baskı yapan sürekli teknolojiye kadar tipler mevcuttur.

Özel Baskı Çeşitleri

Batik baskı

Bir başka rezerve mekanik rezerve baskı tipi ile kumaşın belirli alanlarının kaplanması (genellikle vaksla) ve daha sonra kumaşın boyanması ile elde edilen “Batik” stili “Afrika baskısı” olarak bilinir Bu bir mekanik rezervedir. Modern Afrika baskısı stili Afrika topluluğunun popüler seçimidir ve diğer kıtalara farklı tekstilleri yaygın biçimde ihraç etmişlerdir. Bu nedenle, “Afrika baskısı” farklı tipte basılmış kumaşlar için ortak terim olmuştur.

Tarihsel ve coğrafi kaynaklarının tartışılması mümkündür. En eski Afrika baskısı stillerinin birçoğu kravat baskısı veya kolay bir mekanik rezerve prosesi olan Bandana tekniği kökenlidir.

Genelde model ergimiş vaksın bulunduğu değişik boyutlarda deliklerin bulunduğu küçük kaplardan kumaşa aktarılır yani ergimiş vaks bu deliklerden kumaşın gerekli bölümlerine dökülür. Tek taraf bitirildiği zaman kumaş tekrar açık tutulur ve ters yüzüne desen çizilir. Bu durumda kumaş boyama için hazırdır,ilk renk genelde indigodur

Boyarmadde reçeteleri geleneksel reçetelerdir ve çok özel bileşikleri içerir. Boyamadan sonra vaks kumaştan uzaklaştırılır ve bu mekanik işlemler veya kaynar su içindeki işlemlerle yapılır.Tipik Batik baskının karakteristik özelliği desenin ayrılmış kısımlarından düzensiz şekilde akmasıdır. Bu boyarmadde banyosunun penetrasyon(nüfuz etme) durumuna bağlıdır.

Krep stili baskı

Bu stil kumaştaki görünümün sıra ile düz ve kıvrılmış yol olarak değiştirilmesi sonucu elde edilir. Bu etki uygun şişirme maddeleri ile kumaşın sınırlı alanlarının muamele ederek küçültülmesi ile ortaya çıkar. Örneğin, eğer pamuklu kumaş kuvvetli sud kostik çözeltisi ile yol şeklinde basılırsa bu basılan alanlar çeker ve bu nedenle basılmamış alanların kıvrılmasına neden olur. Pamuklu kumaşta bu stile uygun tipik baskı patı aşağıdaki gibidir:

• 750 g sud kostik çözeltisi
• 50ºBé 250 g kristal zamk kıvamlaştırıcısı 1:2
• Toplam 1000 g

Kumaş kıvrımlaştırma patı ile basıldıktan sonra gerilimsiz ortamda kıvrılır. Daha sonra materyal durulanır,asetik asit ile nötralize edilir,tekrar sıcak ve soğuk su ile durulanır ve son olarak gerilimsiz olarak kurutulur. Renkli ve beyaz krep etkisi alkali baskı patına seçilmiş yani alkaliye dayanıklı boyarmaddelerin ilave edilmesiyle elde edilebilir.

Devore stili baskı

Devore baskı stilinde , farklı lif karışımlarından üretilmiş bir kumaştaki liflerden birini basılan bölgelerde kimyasal bir madde ile çözerek görsel etkiler elde edilir. Bu stil kolay uygulanabilen, fakat işlemler sırasında özen gerektiren bir baskı stilidir. Çünkü lif karışımlarından biri tamamen veya kısmen parçalanır, bu da kumaşın konstrüksiyonunun zarar görme olasılığını arttırır.

Bu baskı stilinde deseni oluşturmak için kullanılan baskı patına yakılacak lif tipini parçalayan bir kimyasal madde ilave edilir. Bu pat tek başına kullanıldığı gibi boyarmaddeler ile birlikte kullanılarak da kumaş yüzeyindeki görüntüler zenginleştirir.

Selülozik kumaşlar için tipik devore baskı patı reçetesi aşağıdaki gibidir :

• 120 g sodyum bisülfit
• 270 g su 500 g akasya ağacı sakızı eteri
• 80 g gliserin
• 20 g Triagen SM
• 10 g baskı yağı
• Toplam 1000 g

Basılan ve 140ºC‟de kurutulan kumaş daha sonra 60 saniye süresince 200ºC‟deki sıcak havada işlem görür.

Poliester lifleri poliester lifi için uygun boyarmaddeler ile,selülozik lifler de selülozik lif için uygun boyarmaddeler ile boyanmış kumaşlar üzerine devore baskı patı ile baskı işlem yapılabilir. Böylece kumaşın, poliester ve selülozik liflerinin aynı veya farklı renklerle boyanmasıyla görsel etkiler zenginleştirilmiş olur.

Flok baskı

Flok farklı sentetik liflerin uygun makinalarda önceden belirtilen uzunlukta kesilmesiyle elde edilir. Flok, yün ve pamukta 0.3 mm kadardır. Flok boyanmış yada renksiz olabilir. Baskı işlemi için uygun materyal seçilir. Flok ile baskı yapılacak kumaş aynı cins malzemeden yapılmış olabilir. Kumaş üzerine yapıştırıcı sürülerek veya baskı yapılacak desen ile yapışkan aktarılarak baskı işlemi yapılır. Baskı işlemi düz film yada rotasyon şablon baskı makinalarında yapılabilmektedir.

Flokların genelde aşağıdaki şekilde çeşitleri bulunmaktadır.

• Pamuk Lifi Floklar: özellikle dağ keçisi derisi ve süet taklidinde kullanılmaktadır.
• Viskon Floklar: 0.3-0.5 mm lik floklar dağ keçisi derisi taklidinde ; 0.8,1.5 mm lik floklar kadife taklidinde; 2-4 mm lik floklar peluş taklidinde kullanılmaktadır. Bu floklar sürtünmeye karşı dayanıklı değildir.
• Triasetat Floklar: Çoğunlukla uzun elyaflı olan kürk taklidinde kullanılırlar.
• Poliamid Floklar: Yüksek kalite ve yüksek mukavemet istenen flokajda kullanılır. Tuşesi serttir. Poliamidin mat poliamid yarı mat poliamid floklar iyi bir iletkenlik ve çok düzgün bir tüy oluşturur. Deri benzeri yastıklarda, halı ve giyim eşyasında 2-4 mm lik poliamid flokları kullanılmaktadır. Çok uzun floklar kürk taklidinde kullanmaktadır.
• Poliakrilonitril Floku : Kürk taklidinde kullanılır.