Dokuma, tekstilde yüzey oluşturma tekniklerinden biridir. İki iplik sisteminin dik açıyla belirli kurallara göre bağlantı yapmasıyla oluşan kumaşlara dokuma denir.

Dokumada çözgü iplikleri birbirine paralel olarak belli bir sayıda ve yan yana bulunur. Dokumanın yapıldığı yöne doğru ilerlemesi gereken çözgü tabakası arasından atkı ipliğinin geçirilmesi ve bunun kumaşa dahil edilmesi sürekli olarak tekrarlanan temel işlemlerdir.

Dokuma Örgüsü

Çözgü ve atkı ipliklerinin yaptığı her farklı bağlantılar, bir dokuma örgüsü oluşturmaktadır. Bu bağlantılar bir düzen doğrultusunda gerçekleşince dokuma örgüleri ortaya çıkmıştır

dokuma örgü çeşitleri

Çözgünün Tanımı

Dokuma kumaşın uzunluğu boyunca kenara paralel olan ipliklere çözgü denir. Dokuma işleminin yapılabilmesi için çözgünün hazırlanması gerekir. Çözgü ipliklerinin, sabit gerilim altında, birbirlerine paralel olarak, bobinden sağılıp dokuma tezgâhında dokunabilecek şekilde levende sarılması işlemine çözgü hazırlama denir.

Çözgü hazırlamada yapılacak ilk iş çözgü uzunluğunun tespit edilmesidir. Bu uzunluk dokunacak kumaşın boyu, çekmeler ve kayıplar göz önüne alınarak hesaplanır. Daha sonra kumaşta kullanılacak çözgü iplik adedi ve renk raporu hazırlanmış olur.

Çözgü hazırlama işlemi çok sayıda ipliğin önceden belirlenmiş düzende, sayıda ve ende birbirine paralel şekilde levent üzerine sarılarak dokuma işlemi için hazırlanmasıdır. Bu işlem yapılırken ilk olarak bobinler cağlığa dizilir, buradan da alınan uçlar levende aktarılır.

Çözgü ipliklerini istenilen özelliklere göre levent denilen büyük makaralara sarılması işleminde kullanılan makinelere çözgü makineleri denir.
Kumaşın enine göre de çözgü iplik sayısı hesaplanır.

Atkının Tanımı

Dokuma kumaşta çözgü iplikleri arasından enine yönde kumaşın bir kenarından diğer kenarına geçen ipliklere atkı denir. Atkı iplikleri dokuma işleminin gerçeklemesinde aktiftir.

Örgü Raporunun Tanımı

Dokuma örgüsünün enine (atkı) ve boyuna (çözgü) yönde aynı biçimde tekrar eden en küçük birimine örgü raporu denir. Dokumayı oluşturan her örgü raporu belirli sayıda çözgü ve atkıdan oluşmaktadır.

Desen Kağıdının Tanımı ve Kullanımı

Kumaşı oluşturan atkı ve çözgü bağlantılarının gösterildiği kareli kâğıda desen kâğıdı denir. Desen kâğıdı üzerinde her sütun bir çözgü ipliğini, her satır da bir atkı ipliğini ifade eder. Kareli desen kâğıdı üzerinde çözgüler soldan sağa, atkılar ise aşağıdan yukarıya doğru numaralandırılır

Desen kâğıdı üzerinde her kare bir çözgü ipliği ile atkı ipliğinin kesişme noktasını simgeler. Bu noktada çözgü ve atkı ipliğinin iki konumu vardır. Biri; çözgünün üstte, atkının altta; diğeri ise çözgünün altta, atkının üstte olduğu konumdur.

Boş kare: Dokuma kumaş üzerinde atkı ipliğinin çözgü ipliği üzerinde olduğu noktalar, desen kâğıdında boş kare olarak adlandırılır. Desen kâğıdında bu kesişme noktası boş bırakılır. Desen kâğıdı üzerinde her boş nokta, atkı ipliğinin çözgü ipliği üzerinde olduğunu göstermektedir.
Dolu kare: Çözgü ipliğinin üstte, atkı ipliğinin altta olduğu noktalar desen kâğıdında dolu kare olarak adlandırılır. Desen kâğıdında bu kesişme noktası doldurulur. Desen kâğıdı üzerinde her dolu nokta çözgü ipliğinin atkı ipliği üzerinde olduğunu göstermektedir.

Dokuma Örgülerinin Sınıflandırılması

Dokuma örgüleri aşağıdaki başlıklar altında toplanır:

Ana örgüler: Tüm dokuma örgülerinin temelini oluşturan örgülerdir.
Türetilmiş örgüler: Ana örgülerden çeşitli yöntemlerle elde edilen örgülerdir.
Birleştirilmiş örgüler: Birden fazla dokuma örgüsünün bir araya getirilmesiyle oluşan örgülerdir.
Kuvvetlendirilmiş örgüler: Birden fazla çözgü veya atkı sistemi ile elde edilen örgülerdir.
Çok katlı örgüler: Birden fazla kumaş katı oluşturan örgülerdir.
Havlı örgüler: Havlu, kadife, halı dokumaları oluşturan örgülerdir.

DOKUMA KUMAŞ BİLGİ