Boyama Hatalarının Belirlenmesi ve Düzeltme ile İlgili Reçete Yazma
Aşağıdaki durumlarda hataları düzeltme prosesi hazırlanmaktadır.
- Hatalı boyamalarda (abraj, lekeler vb.)
- Pas lekesi, yağ lekesi vb. durumlarda
- Boyama sonunda istenen renge göre açık veya koyu renk olması durumunda
- Boyama sonunda istenen renkten farklı renk olması durumunda
- Hatalı boyamalar için boya sökümü yapılır. Bu işlemden sonra elde edilen zemin rengine laboratuvarda istenen renge göre renk çalışması yapılır ve boyama işlemi yeni reçeteye göre tekrarlanır.
Kostik lekesi: Pamuklu materyallerin boyanmasında sodyum hidroksitin kumaşın yüzeyine doğrudan temas ettiği bölgelerin daha koyu boyanmasına sebep olur. Sodyum hidroksit, banyoya dozajlanarak ilave edilmelidir. Bu hata düzeltilemez. Materyal lacivert veya siyah gibi koyu renklere boyanır.
Kostik lekeleri
Ağartma veya bazik işlemler esnasında sodyum hidroksitin kumaş yüzeyine doğrudan temas ettiği noktaların boyama adımında daha koyu renklere boyanmasına neden olur. Bu hataya maruz kalan ürünler koyu renklere boyanır.
Yetersiz hidrofilite: Ön terbiye işlemleri esnasında hidrofob verici maddeler yeterince uzaklaştırılamamışsa düzgünsüz boyamaya sebebiyet verir. Bunu önlemek için pamuklu materyalin doğru ıslatıcı ile tüm yüzeyinin düzgün bir şekilde ıslandıktan sonra diğer kimyasal maddelerin verilmesi gerekir. Hatayı düzeltmek için öncelikle renk sökümü yapılır. Kumaş yüzeyinde homojen hidrofilite oluşturmak için alkali kaynatma uygulanır. Daha sonra hazırlanan boyama prosesi ile hata giderilir.
Düzgünsüz boyama
Yağ lekesi: İplik, dokuma veya örme esnasında oluşabilecek yağ lekelerinin giderilmemesidir. Ham kontrol aşamasında materyaldeki hatalar dikkatli incelenmeli veya yağ sökme işlem şartlarına uyulması gerekir. Boyamadan hemen sonra tespit edildiğinde yağ sökme işlemi ile uzaklaştırılır.
Yağ lekesi
Pas lekesi: Materyalin işlem göreceği makinedeki mevcut pas lekelerinden kaynaklanabilir. Makinedeki temizliğin iyi bir şekilde yapılması gerekir. Oksalik asit ile muamelesiyle bu hata giderilir.
Pas lekesi
Boyama sonunda renk koyu çıkmış ise ilave durulamalar yapılabilir. Ancak renk istenen duruma gelmez ise boyama sökümü yapılır ve hazırlanan yeni reçete ile boyama tekrarlanır.
Boyama sonunda renk açık çıkmış ise istenen renge göre yeni reçete· çalışılır ve boyama işlemi yapılır. Aşağıdaki örneği incelediğimizde hatalı renk istenen renge göre açık çıkmıştır.
Açık renk
Rengin farklı çıkması standart reçetedeki boyar maddelerin kumaşa istenen şekilde bağlanmamasından kaynaklanır. Bu hatanın düzeltilmesi için istenen renge göre yeni reçete çalışılır ve boyama işlemi yapılır. Aşağıdaki örnekte görüldüğü gibi standart reçetedeki boyar maddeler kırmızı ve mavidir. Hatalı renk incelendiğinde mavi boyar madde ilavesine gerek duyulmaktadır.
Farklı renk
Tahmin yöntemi ile reçete yazılabilir. Burada rengi çok iyi görebilme, elimizdeki boyar maddeleri tanıma ve mesleki tecrübe büyük önem taşır. Spekrofotometri yöntemi ile reçete oluşturulabilir.
Boya Banyosunun Hazırlanması
Boya banyosu düzeltme yapılacak materyale ilave edilecek boyar maddenin miktarına göre hazırlanır. Düzeltme için genelde aşağıdaki yöntemler uygulanır:
- Düzeltme reçetesindeki boyar madde miktarı az ise bu durumda aynı banyoya boyar madde yavaş yavaş ilave edilir. Yüksek sıcaklıklarda boyama yapılıyorsa sıcaklık bir miktar düşürüldükten sonra boyar madde ilavesi yapılır.
- Düzeltme reçetesindeki boyar madde miktarı fazla ise boyama esnasında boyar maddenin önemli bir kısmı materyale çekmemiştir. Burada ilave edilecek boyar madde normal boyamadaki miktara yakındır. Mevcut banyo boşaltılarak boya banyosu yeniden hazırlanır. Düzeltme reçetesine göre boyar madde ve kimyasal madde ilaveleri yapılarak boyama işlemi gerçekleştirilir.
- Abrajlı boyamadan sonra renk sökümü yapılır. Yeni oluşturulan boyama prosesine göre boya banyosu yeniden hazırlanır.
Nüanslama
Boyacılıkta nüanslama boyama esnasında istenen rengi tutturmak için boya banyosuna çok az miktarda boyar madde ilavesi yaparak boyamadır. Nüanslamada kullanılan boyar madde, boyamada kullanılan boyar maddelerden farklı olabilir. Nüanslama boyar maddesi mevcut banyoya ilave edilir.