Çanta Yapımında Kullanılan Malzemeler
Günümüzde kullanım alanları göz önünde bulundurularak çok çeşitli malzemelerden çanta üretimi yapılmaktadır. Çantaların dayanıklılık süresini artırabilmek için kullanılan malzemelerin yapısal özelliklerini iyi bilmek gereklidir.
Çanta Yapımında Kullanılan Araçlar
- Ayarlı zımba(Çarklı zımba): Deri yüzeyine istenilen büyüklükte delik açmakta kullanılan, bir araçtır. Çanta, kemer, ayakkabı gibi giyim aksesuar çalışmalarında kullanıldığı gibi ev aksesuar yüzey süslemelerinde de kullanılır.
- Deri kesim bıçağı: Deri kesim işleminde kullanılan, metal bir yay ve çelik bıçaktan meydana gelen bir bıçak çeşididir. Bıçağın yaylı bölümünün sivri ucu deri çizim ve yüzey süslemelerinde kullanılır.
- Deri tıraş bıçağı: Kösele gibi kalın derilerin kesim ve tıraşlama (inceltme) işlemlerinde kullanılır. Bir ucu yuvarlak, diğer ucu keskin çelik olan bıçak tek parçadan oluşur.
- Maket bıçağı: İnce deri, kâğıt, karton gibi kalınlığı az olan malzemelerin kesiminde kullanılır. Keskin ucu köreldiğinde uç kırılarak bıçak yenilenir. Çeşitli boyları bulunur.
- Metal cetvel (Çelik cetvel): Deriyi düzgün kesmeye, uzunluk ölçmeye ve doğru çizgileri çizmeye yarayan çelik metalden yapılmış araçtır.
- Basa bas Klipsin geçirilme işleminden sonra klipsi sıkıştırmaya yarayan bir alettir.
Yuvarlak demir (muşta): Yapıştırıcı sürülen derilere yapıştırıcının deriye daha iyi emilmesini sağlamak için kullanılan metalden yapılmış bir araçtır.- Çekiç: Bir sap ile dövme işlemini yapacak bölümden oluşan, çivi çakmak ve Şekil vermek gibi işlerde kullanılan bir araçtı
- Pergel: Birer ucundan birbirine eklenmiş iki metal çubuktan meydana gelen, yay ve çember çiziminde kullanılan bir çizim aracıdır.
- Mermer/Kesim plastiği :Üzerinde deri kesim, tıraşlama, dövme ve deri kıvırma işlemleri yapılan araçtır.
- Fermejüp,: kapsül basma aleti ve uçları Deri yüzeyine çarklı zımba ile açılan deliklere yerleştirilen ve birbirine geçerek tutturuldukları kenarı kapamaya yarayan erkek ve dişi iki parçadan oluşan metal ya da plastik tutturucuyu sıkıştırmaya yarayan araçtır.
- Deri dikiş iğneleri: Deri ve kürk dikiminde kullanılan, bir ucu keskin diğer ucu delikli olan çelik alettir.
- Biz: Derinin üzerinde delikler açarak iğnenin deriden daha rahat geçmesini sağlar
- Deri tıraş makinesi: Derilerin kalın ve ters yüzeylerini inceltmek amacıyla kullanılır.
- Zımpara makinesi: Çanta ve kemer gibi aksesuarların kenar kısımlarının daha düzgün ve net olabilmesi için kullanılır
- Kopya kâğıdı: Önceden hazırlanmış olan desen altına kopya kâğıdı aracılığı ile desenin deri yüzeyine geçirilmesinde kullanılır
- Sünger: Köseleyi ıslatmada ve boyamada kullanılır
- Baskı kalıpları: Sıcak ya da soğuk olarak kösele üzerine desen çıkartmak için kullanılır
- Deri dikiş makinesi: Çanta parçalarını birleştirmede ya da desen yapmak için kullanılır
- Fırça: Kösele parçalarını boyamada kullanılır
- Yakma makinesi: Deri yüzeyine çizilen desenleri belirginleştirmede kullanılan, metal bir ucu ısıtarak kızdırma işlevini yapan bir araçtır.
Çanta Yapımında Kullanılan Gereçler
Çantanın sağlamlığı artırmak ve temizleme yöntemlerini doğru uygulamak için; çanta yapımında kullanılan gereçleri iyi tanımak uygulamada kullanırken kolaylık sağlayacaktır.
- Mukavva veya karton: Çanta kalıbını çıkartmak için kullanılır
- Kösele Kösele: ( Sabunlu kösele de denir) büyükbaş hayvan derilerinin sepilenmesinden sonra belirli oranda yağlanmış ve yüz tarafı perdahlanmış olan tabii renkte, yumuŞak tutumlu, elastiki bir malzemedir. Tabii renkli ve boyanmış kösele çeşitleri mevcuttur.
- Metal aksesuarlar: Sağlam ve kullanışlı olması nedeniyle çanta yapımında metal aksesuarlara sıkça rastlamak mümkündür. Klipsler, tokalar, halkalar, çıtçıtlar (fermejüp) ve birçok süsleme malzemesinde metal aksesuarlar tercih edilmektedir. Metal aksesuarlar seçilirken dayanıklı olacak Şekilde kaplanmış ve fonksiyonlarına uygun büyüklükte olmalarına dikkat edilmelidir. Ayrıca çanta yapımında kullanılan tüm gereçler alım ve kullanım aşamasında kontrol edilmeli ve daha sonra kullanılmalıdır.
- Tokalar Nikel, gümüş, tahta, plastik, kemik, sedef gibi malzemelerden yapılan tek dilli, çift dilli, kare, üçgen, yuvarlak Şekilli çeşitleri olan bir gereçtir.
- Bağlantı halkaları Kare, yuvarlak, D Şeklinde, üçgen ve dikdörtgen Şekilleri mevcut olan bir gereçtir.
- Perçin Düz rondalı bakır perçin, emniyet rondelalı kertikli çivi, mercimek başlı çatallı perçin ve mercimek başlı boru tipi perçin gibi çeşitleri bulunan çanta gereçlerindendir.
- Deri dikiş iplikleri, sırımlar Deri çalışmalarında parça birleştirmelerde, deri yüzey süslemelerinde ve dikişlerde kullanılan, pamuk, merserize, koton, floş, keten, güderi, meşin ve köseleden yapılan malzemelerdir.
- Boyalar Her çeşit yüzeye renk vermek ve dış etkilerden korumak amacıyla kullanılır. Deri boyası, kumaş boyası, ayakkabı boyaları, anilinli boyalar, akrilik, kuru kalem, guaj boya gibi birçok çeşidi vardır.
- Parlatıcılar (lef lef) Deri yüzeyi boyandıktan sonra boyayı korumak ve parlatmak amacıyla kullanılır.
- Yapıştırıcı Deri ürünlerini yapıştırma işleminde kullanılan, plastik görünümlü, Şeffaf, kirli sarı renkte bir maddedir. Tiner ve benzin içine kauçuk ve az oranda diasetik selülozun eritilmesiyle elde edilir.
Model Tespit Etme
Çanta modeli seçerken öncelikle yaş, vücut özelliği, mevsim, günün moda anlayışı, kullanım yeri göz önünde bulundurulmalı, estetik kurallara da dikkat edilmelidir. Çantalar, vitrinler, dergiler incelenerek veya daha önceden yapılmış olan modellerden yararlanılarak model tasarımı yapılabilir. Model tespit edildikten sonra tasarıma uygun malzeme ve aksesuar seçilir. Modele uygun olarak ölçüler belirlenir ve gerekirse kalıp hazırlanır. Çantalar genel olarak aşağıdaki kısımlardan meydana gelir:
- Çantanın ön ve arka yüzleri
- Çantaya hacim sağlayan kısım ( büzgü, körük vb.)
- Çantanın ağız kısmı (kapağı)
- Çanta sapları
- Çantanın süslemeleri
Kalıp Hazırlama
Çanta yapımında en önemli aşamalardan birisi de kalıp hazırlamadır. Düzgün bir çanta elde etmek için kalıbın iyi hazırlanması gereklidir. Kalıp hazırlamaya başlamadan önce model iyi analiz edilmeli, özellikle asimetrik modellerde model özelliği göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca mutlaka düzgün çizimler elde edilmelidir. Kalıplar hazır hâle geldikten sonra köseleye uygulamadan önce kâğıttan örnek model (mulaj) çalışılarak sonuç görülebilir ve kalıp üzerinde gerekli düzeltmeler yapılarak çanta hazırlamaya geçilebilir.
Kalıp Hazırlamanın Yararları
- Çantanın modele ve ölçülerine uygun çalışılmasını sağlar.
- Zamandan tasarruf sağlar.
- Malzeme ekonomik kullanılır.
- Pratiklik kazandırır.
Kalıp Çıkartma Teknikleri
Çanta kalıbı elde edebilmek için çeşitli teknikler kullanılmaktadır
- Hazır model üzerinden ölçerek kalıp hazırlama: ilk aşamada çanta parçalarının boyutları belirlenir, isteğe göre büyütme küçültme yapılabilir. Hazırlanan kalıbı köseleye uygulamadan önce mulaj hazırlanır, daha sonra kalıplar kartona veya mukavvaya çizilerek kullanıma hazır hâle getirilir.
- Hazır kalıplardan yararlanarak kalıp çıkarma: Hazır kalıplar alınarak köseleye uygulanır. İstenirse kalıp aslına uygun olarak küçültülüp büyütülebilir.
- Tasarım yapılan modelden kalıp çıkarma: Herhangi modelden esinlenerek hayal gücü kullanılarak oluşturulan modellerde öncelikle çanta mulajının hazırlanması ve denenmesi aşamasından sonra mukavvaya aktararak kalıp elde edilmesi gerekir.
Mulaj Hazırlama
Mulaj hazırlama, çantaya verilecek form, biçim, hacim ve oranların belirlenmesi yönünden önemlidir. Mulaj çalışmaları kişiye Şekillendirme, ölçü, oran, el ve göz arasındaki işbirliğini kurarak el becerisi kazandırır.