KUMAŞ BOYAMA HATALARI

Boyama prosesleri sonucunda sıklıkla görülen bazı düzgünsüzlükler ve hatalar aşağıda belirtilmiştir. Bu düzgünsüzlükler;

• Yanlış boyama işlemlerinden,
• Boyama ya da fiksaj cihazında eşit olmayan koşullardan,
• Kumaşın boyanmadan önce doğru hazırlanmamasından,
• Materyalin kendine ait düzgünsüzlüklerinden kaynaklanabilir.

Boyama işleminden kaynaklanan hatalara örnekler şunlardır;

1.  Düzgünsüz boyama, abraj
2.  Ton farkı
3.  Baş-son farklılığı (topbaşı-top sonu)
4.  Kanat farkı, kenar-orta-kenar farklılığı,
5.  Çizgili boyama,
6.  Çift yüz efekti,
7.  Donukluk, tozlanma,
8.  Bulutluluk, 
9.  Sürtünmeyle renk atması,
10.  Bronzlaşma,
11.  Halat izleri,
12.  Yetersiz örtme,
13.  Boya akması, boya kusması, renk akması,
14.  Zarar görmüş noktalar,
15.  Karışım boyamada kirlenme,
16.  Katalatik solma,
17.  Muareleşme,
18.  Su izleri, su lekesi (hata) şeklinde oluşabilir

Düzgünsüz Boyama, Abraj Nedir?

Üzerinde rengin eşit olarak dağıtılmadığı ve açık-koyulu ve/veya değişik olarak renkli bölgeler görülebilen, boyanmış ya da basılmış tekstil materyalidir.

Abraj Hatasının Giderilmesi:  Desenin karakterine ve abrajın derecesine bağlı olarak 7 m’ nin altında gelmişimse parça, 7 m’ nin üstü 2-A kalitedir.

Düzgünsüzlük Nedir?

• Materyalin daha önce gördüğü işlemlerden,
• Flottenin yetersiz hareketinden,
• Materyalin düzgün yerleştirilmemiş olmasından,
• Boyama cihazındaki bozukluktan
• Boyama reçetesinin uyumsuzluğundan,
• Boyar maddenin iyi çözülmemiş olmasından,
• Materyalde parti farklılıklarının olmasından kaynaklanabilir.

Düzgünsüz Hatasının Önlenmesi: Düzgünsüz boyamalar, maliyet ve elyafın zarar görme faktörleri gözönüne alınarak, ya renk sökülerek tekrar boyanır ya da siyah, lacivert veya hatalı rengin koyu tonu gibi renklerde boyanır.

Ton Farkı Hatası Nedir?

Boyanmış kumaşın renginin, örnek rengi tutmamasıdır.

Hatanın sebepleri:

• Renk tutturma deneyinde hassas davranılmaması,
• Reçete hesaplamalarında dikkatsizlik,
• Boyar madde standardındaki farklılık (örneğin deneme %100 boyar madde ile boyama yapılmış, ancak parti boyamada %150’lik boyar madde kullanılmışsa),
• İşlem koşullarının deneme koşulları ile aynı olmaması,
• Karşılaştırmanın standart ışıkla yapılmaması gibi faktörlerden kaynaklanır. İnsan gözü %4 farklılığı fark edemez. Ancak boyamada %4’ün üstüne nuans farkları kolayca fark edilir.
• Çok bileşenli karışımlarda liflerin farklı yapıları ve dolayısıyla boyar madde alımının da farklı olması nedeniyle liflerin renk tonunun tutmadığı durumlar, tamamlanmamış boyar madde nüfuzu gibi olaylarda da renk tonu farklılığı oluşacaktır.

Hatanın Giderilmesi: Kumaş üzerindeki görünümüne göre ve kullanım yerine göre kuvvetli ışıkta çok az görülebilenler Temize verilebilir. Diğer durumlarda 1A veya 2A Kaliteye verilir. Bölgesel ve kısa metrajlılar Parçaya ayrılırlar.

Baş-Son Renk Farklılığı (Top Başı-Top Sonu), Uçtan Uca Renk Değişimi

Boyamanın pad- steam gibi emdirme metoduyla aktarıldığı durumlarda, kumaş uzunluğu boyunca derece derece görülen renk değişmesidir. Bu, boyar maddenin affiniteli olmasından kaynaklanır. Boyar maddenin life affinitesine bağlı olarak, değişmenin derecesi farklıdır. Bu nedenle empregne metodunda life affinitesi az olan boyar maddelerle çalışılır. Aksi halde, emdirme teknesindeki boyarmadde konsantrasyonu giderek düşer ve sonra geçen kumaş kısımlarıdaha açık boyanır. pigmentlerin elyafa hiç affinitesi olmadığı için , baş son farkı durumu sözkonusu değildir.

• Uçtan uca renk değişimi; toptaki kumaş uzunluğu boyunca renk tonlarındaki değişimlerdir. Bir uçtaki ton, diğer uçtakinden farklıdır. Uçtan uca ton değişikliği genelde fark edilemeyen bir olaydır. 
• Renk değerindeki ya da şiddetindeki fark, başla son arasında o kadar küçüktür ki zıt uçlar yan yana getirilmedikçe anlaşılamaz. 
• Kumaşın bir ucundan diğerine rengin kumaş boyunca sürekli olarak değişmesi ya da topbaşı ile top ucu arasında kumaş boyunca bir renk değişikliği olması; ancak iki uç bir raya getirildiğinde çarpıcı şekilde fark edilir.
• Konfeksiyonda baş- son farkının aynı giysinin parçaları olarak bir araya gelmesi rahatsız edici olur. Bu nedenle, aynı kattan çıkarılan parçalar birbiriyle eşleştirilir.

Hatanın önlenmesi: İşlem esnasında sıcaklık varyasyonları minumum seviyede tutulmalı. Kumaşta sıcaklık varyasyonları olmalıdır.
Hatanın Giderilmesi: Kumaş üzerindeki görünümüne göre ve kullanım yerine göre kuvvetli ışıkta çok az görülebilenler Temize verilebilir. Diğer durumlarda 1-A veya 2-A Kaliteye verilir. Bölgesel ve kısa metrajlılar parçaya ayrılırlar.

Kanat Farkı, Kenar-Orta Kenar Farklılığı

Hatanın tanımı: Kumaşın kenarından kenarına renkteki farklılıklardır.
Hatanın sebepleri: Üç durumda ortaya çıkar;

1. Emdirme yönteminde kenar-(ya da kenar orta) farkı, sıkma silindirlerindeki kavislenmenin neden olduğu hatadır. Kavislenme nedeniyle sıkma silindirinin kenar bölmelerinde daha az sıkma olduğunda, mamulün orta ve kenar kısımlarında kalan flotte miktarı dolayısıyla boyarmadde miktarı fazladır. Bu da, daha koyu boyanmasının nedenini ve boyama farklılığının oluşturur.
2. Çoğu kez jigger boyama işleminde kenarlar ile kumaşın ortalarına doğru ısı farklılığından veya kumaşın silindirler üzerinde düzgünsüz sarılmasından, boyanmış bir kumaşın kenarlarından ortaya doğru gidildikçe artan ton farklılıkları meydana gelir.
3. Kumaş levendi boyamada sargı sıklığına ve sarım genişliğine dikkat edilmediği durumlarda kenarların farklı boyanma hatası oluşur. 

Çizgili Boyama (Bant Hatası)

• Çizgilik; renkte açığa ve koyuya doğru, yatay hatta oluşan, kumaş üzerinde düzenli, düzgünsüzlük hatasıdır.
• Dokuma kumaşta bir kenardan diğerine uzanan yatay ton farkı yaratan bant halinde çizgilerdir. Atkı bandı, atkı ipliğindeki boyutsal farklılıklardan veya atkı yada çözgü ipliklerinin gerilimindeki değişikliklerden oluşur. 
• Bu hata, boyama hatası olmayıp, dokuma veya örme kumaşta bir kenardan diğerine uzanan, yatay ton farkı yaratan, bant halinde ipliklerdir. Bu hataların aralığı ve sıklığı kumaştaki hata derecesini belirler.

Hatanın önlenmesi: Kontüni kasarda dikkatli olmak gerekir.

Çift Yüz Efekti

Hatanın Tanımı: Normalde istenmeyen, kumaşların boyanması sırasında kumaşın yüzünde ve tersinde oluşan rengin farklılaşması olayıdır.
Hatanın Sebebi:  Kurutmanın homojen yapılmaması durumunda oluşan migrasyon nedeniyle ortaya çıkar.
Hatanın Önlenmesi: Kumaşa % 4-5 rutubet verilmeli ve hava itici madde kullanılmalıdır.
Hatanın Giderilmesi:Kumaş yüzeyindeki görünüşüne göre hafif ise 1-A Kalite, kuvvetli ve devamlı ise 2-A Kalite olarak değerlendirilir.

KUMAŞ BOYAMA HATALARI