KUMAŞ BOYAMA İŞLEMİ

Boyama tekstil malzemesi olan gevşek lif, iplik ve kumaşa renk verme işlemi veya boya ile giysiyi biçimlendirmedir. Boyama işlemi esas olarak iki prensibe göre yapılmaktadır.

1. Çektirme Yöntemi
2. Emdirme Yöntemi

Boya Tipleri Nelerdir?

Binlerce yıldır boyama insanların giysilerini süsleme, veya kumaşların diğer kullanımı için kullanılıyor ve birincil kaynak olarak tabii boyalar hayvan ve bitkilerden çıkartılıyordu. Son 150 yıl içinde insan renk yelpazesini genişletmek ve boyaların yıkanmaya ve genel kullanıma karşı daha dayanıklı olması için yapay boyaları üretti. Farklı lif tipleri için farklı boya sınıfları kullanıldı ve kumaş ve giysi üretmek için farklı tekstil üretim aşamaları kullanıldı.

Akrilik lifler ana boyalar ile boyandı, naylon ve protein lifler ise yün ve ipekliler gibi asit boyasıyla boyandı, polyester ipliği dağılma boyayla boyandı. Pamuk tekne boyası içeren bir seri boya ile boyandı.

Levent boyama makinesi

Kumaş Boyama Türleri

Yaygın şekilde kullanılan boyama türlerinden birisi paket boyama yöntemidir. Bu sistemde ham iplik, delikli bir silindir üzerine sarılır ve bir yuvarlak boyama makinesi içine dikey dingil üzerinde yerleştirilir. Boya çözümü, dahildeki paketin dışından iç kısma ve içeriden dışarıya basınç altında birbiri ardı sıra zorlanır. Bilgisayarlar, gittikçe artan boyama işleminde büyük bir hız ve doğrulukta renkleri formüle etmek ve uyuşturmak amacıyla kullanılır.

Kumaş Boyamada Çektirme Yöntemi Nedir?

Tekstil materyalinin boyama için gerekli boyar madde, boyama yardımcı maddeleri ve kimyasal maddeleri içeren banyoda uzunca bir süre muamelesi esasına dayanan kesikli boya yöntemidir. Çektirme yönteminde materyal uzun flotte oranında uzun bir süre muamele edilmektedir.

Çektirme işlemine göre boyamalar overflow boyama makinesi ile yapılır.

Tam flottede yapılan halat şeklinde boyama yapılan bölümdür. Çektirme yöntemine göre aplikasyonda tekstil terbiye maddesinin tekstil elyafına substantiflik veya afinite olması istenir. Çünkü uzunca bir süre tekstil elyafı flotte içinde kalır ve arada denge oluşur.

Çektirme yönteminin iki önemli özelliği vardır;

• Uzun bir süre muamele edilmesi
• Uzun flotte oranı.

Çekme Hızı;

• Elyafı cinsine
• Boyar maddenin difüzyon hızına
• Flotte oranına
• Boyama koşullarına.

Çektirme Yönteminin Avantajları

1. İşlem süresi ve temperatür istenildiği gibi ayarlanabilir
2. İşleme sık sık müdahale edilerek rengini tutturmak daha kolaydır.
3. Kadife gibi havlu yüzeylerin tatmin edici bir şekilde boyanması mümkündür.
4. Baş son farkı kanat farkı gibi boyama hataları meydana gelmez.

Çektirme Yönteminin Dezavantajları

1. Kalıcı kırık izi oluşma tehlikesi olan kumaşlarda kullanılmaz.
2. Üretim hız düşüktür. İşlem süresi uzundur.
3. Uzun flotte oranı nedeniyle su, atık su, kimyasal madde, boyar madde, yardımcı madde tüketimi ısıtma soğutma enerji giderleri bakımından maliyetlidir.

Kumaş Boyamada Emdirme Yöntemi Nedir?

Emdirme yönteminde açık en halinde bulunan kumaş kısa flotte oranındaki çözelti veya dispersiyon halinde bulunan boyama banyosundan geçirilir ve sonra lastik kaplı merdaneler arasından geçirilir.

Kumaş emdirilmesi banyosuna yaş halde sokulmaktadır.  Bu durum ile  önceden başka yaş işlem görmüş kumaşın ara kurutmasından tasarruf sağlanır. Fakat bununla beraber önemli olan flotte oranının hassas ayarlanması gerekmektedir.

Bu yöntemin iki önemli özelliği vardır.

1. Kısa flotte oranı
2. Kısa muamele süresi

Bilindiği gibi bu iki özellik çektirme yönteminin tam tersidir. Emdirme yönteminde kumaşın fulardtan geçişi için çok uzun süreye gerek yoktur. Alkali ilavesinden hemen sonra fazla bekletmeden banyoya almalıyız. Eğer alınmaz ise hidrolize neden olur.   Fakat çok kısa geçişlerde de boyanın kumaşa aplikesi yeterince olmayabilir.

Ayrıca silindirlerin ve kumaşın kuru olmasına dikkat edilmelidir. Yoksa kumaşta abraja neden olur.

Emdirme Yönteminin Avantajları

• Uzun partilerin ekonomik bir şekilde boyanması
• Aynı tonda boyanması istenen uzun metraj istemlerine uygunluğu
• Enerji giderlerinin düşüklüğü
• Flotte oranının kısıtlığı su kullanımı ve artık suyun düşük olması
• İşlem tekrar edilebilirliğinin çektirme yöntemine göre daha yüksek olması
• Kalıcı kırık izi olan kumaşlar için uygun olması
• Uygulama kolaylığı

Emdirme Yönteminin Dezavantajları

• Yatırım giderlerinin yüksek olması
• Sıkma merdanelerinin konstrüksiyon olarak hassas olması ve devamlı kontrol edilmesi gerekmektedir.
• Baş son farkı, kanat farkı gibi boyama düzgünsüzlükleri meydana gelmektedir.