PAMUK,YÜN VE İPEK KUMAŞ ÇEŞİTLERİ

Kumaş, yapay veya doğal elyaflardan oluşan bir malzemedir. Kumaş, tekstil liflerinin düzgün bir yüzey ve değişmez kalınlıkta ince bir doku oluşturacak şekilde bir araya getirilmesiyle elde edilen her tür yapıya kumaş denir. Bu kumaşlar üretim tekniğine göre;dokuma, örme veya dokusuz yüzey (nonwoven) olabilir. Kumaşların özellikleri, yapımında kullanılan elyafa ve onlara uygulanan işleme bağlıdır.

PAMUKLU KUMAŞLAR

Kumaşlar içinde çok yönlü olarak kullanılan en popüler kumaş olan pamuklu kumaş (koton kumaş), doğal bir elyaftır. Pamuk elyaflarının antik zamanlardan bu yana kullanıldığı düşünülmektedir. Pamuk, pamuk bitkisinin tohumlarını saran uzun, lifli tüylerin bükülmesi ile elde edilen doğal bir maddedir. Bu lifler boy ve kalınlık olarak değişiklik gösterirler ve emici özellik taşırlar, bu da pamuğu yumuşak ve giyimde rahat hale getirir. Pamuklu kumaşlar sıcak iklimlerde yaygın olarak giyilir, çünkü serin tutar.

Uzun, ince ve parlak ipliklerden Mısır ve Sea Island pamukları gibi en iyi kalitede pamuk elde edilir. Pamuk, ağırlık ve kalite olarak, hafif ve gevşek örülmüş ince kumaşlardan, kadife gibi ağır ve tüylü kumaşlara kadar çeşitli dokumalarda kullanılır.

Bakımı kolay ve kırışmayan kumaşlar, pamuk ve sentetik iplik karışımıdırlar. Pamuklu kumaşlar terzilikte, yatak örtüsü, döşemelik ve diğer mefruşatlarda yaygın olarak kullanılırlar.

Pamuklu kumaş özellikleri

• Nemi iyi emer ve ısıyı vücudun dışına taşıyarak serin tutar.
• Statik elektrik oluşturmaz. (Bazı giysileri giyerken ya da çıkarırken saçlarımız elektriklenip uçuşur ya, işte öyle bir şey pamuklu kumaşlarda oluşmaz)
• İyi boya tutar.
• Ön işlem görmediyse, yıkanınca çeker.
• Küf ve güneş ışığına uzun süre maruz kalırsa bozulur.
• Islakken kuru haline göre daha sağlam olur.
• Kolayca kırışır.
• Kolay kirlenmesine karşın kolayca temizlenir.

Pamuklu Kumaş Çeşitleri

Jarse: Jarsenin kalitesi değişiklik gösterir. Kaliteli jarsenin ince örgü dikişleri vardır. Kolay kıvrım oluşturur ve kırışmaz. Spor giysilerde, elbise ve tişörtlerde kullanılır.

Pamuk Madras: Bu hafif, düz örülmüş kumaş çabuk kırışır ve ekose desenler veya kalıplar oluşturmak için farklı renklerde dokunur. Gündelik giysilerin yapımında kullanılır.

Chambray: Chambray ince ve orta kalınlıkta, düz dokunmuş bir kumaştır. Dikimi kolaydır ve kullanışlıdır. Genelde gömlekler ve çocuk giysileri için kullanılır.

Merserize Pamuklu (Şintz): Sık ve düz dokunmuş, parlaklık kazandırılmış bir kumaştır.Kullanışlıdır ve genelde yumuşaktır. Mefruşat ve döşemede kullanılır.

Poplin: İnce, orta kalınlıkta düz dokunmuş kumaş olan poplin esnek ve emicidir. Genelde gömlekler, bluzlar ve elbiselerde kullanılır.

Krinkle: Bu kumaş, buruşuk ve düz kumaş şeritlerinin birbiri ardına sıralanarak dokunması ile oluşan hafif bir kumaştır. Genelde gömlek ve çocuk giysilerinde kullanılır.

Müslin: Pamuk veya pamuk karışımı olan müslin, düz ve seyrek dokunmuştur. Dikişte astar, güneşlik ve prova dikişi yaparken kullanılır.

Krinkle Pamuk: Krepon adı da verilen bu kumaş saf pamuktur. Diğer ipliklerle karışmış olan türleri de vardır. Yumuşak, emici ve giyimi rahattır. Çoğunlukla elbise ve bluzlar için kullanılır.

Vual: İnce, saydam ve düz dokunmuş bir kumaş olan vual düz veya baskılı olabilir. Genelde çocuk giysileri, bluz, elbise ve perdelerde kullanılır.

İnce Pamuklu: İnce, pürüzsüz, sıkı ve düz dokunmuş bu kumaş genelde çocuk ve bebek giysileri, bluz ve mendil yapımında kullanılır.

Tülbent: Yumuşak, gevşek dokunmuş bu kumaşın düz bir dokuması, buruşuk bir yüzeyi vardır. Bebek giysilerinde, başörtülerinde ve geceliklerde kullanılır.

Fisto: Düz dokunmuş, pamuk veya pamuk-sentetik karışımlı olan bu kumaşın delikli desenleri vardır. Yazlık elbiselerde, bluzlarda, geceliklerde ,ev tesktilinde ve bebek giysilerinde kullanılır. Biçkisinde; nakışlı uçlar kenara gelecek şekilde yerleştirmek ve biçmek gerekir.

Amerikan Bezi: Bu kalın, hafif ve düz dokunmuş bir kumaştır. Ev mefruşatı, astar ve terzilikte deneme giysilerde kullanılır.

Damask: Çift taraflı dokuma kumaş olan damask, düz fona parlak dokunmuştur. Ceket, yelek, perde, örtü ve döşemelerde kullanılır.

Denim (Kot Kumaşı): Dayanıklı, sıkı ve kabarık çapraz dokunmuş bir kumaştır. Denim kumaş, pantolon, gömlek, iş kıyafeti gibi gündelik giysiler için kullanılır.

Divitin: Orta hafiflikte, sıkı dokunmuş divitinin bir yüzü şardonlanmış (*şardonlama- kumaşların içinden liflerin çekilerek kumaş yüzeyine çıkarılması) ince tüyleri vardır. Genellikle gündelik gömlekler ve çocuk pantolonları için kullanılır.

Pazen: Yumuşak, sıcak tutan şardonlanmış pamuk kumaştır. Düz dokunmuştur. Genelde bebek nevresim takımı, bebek kıyafetleri için kullanılır.

Havlu Kumaş: Bu kumaşın yüzeyinde, kısaltılmamış pamuk ilmekleri vardır. Kaliteli havlu kumaşlarda kumaşın her iki yanında bu ilmekler bulunur, genelde havlu ve bornozlarda kullanılır.

Fitilli Kadife: Dayanıklı kumaş olan fitilli kadife, kumaşın boyuna bir yöne fırçalanan tüylü çizgileri vardır. Çizgilerin boyutları değişiklik gösterir. Gömlek, spor giysiler ve çocuk giysilerinde kullanılır.

Şardonlu Pamuk: Sıcak tutan, düz ya da baskılı pamuk kumaştır. Bir yöne fırçalanan yüzey ipleri vardır. Çoğunlukla, günlük gömlekler, sıcak tutan astarlar ve çocuk giysilerinde kullanılır.

Pamuklu Kadife: Kadife, yüzünde ipeksi tüyleri veya havı olan dokunmuş bir kumaştır. Tüyler pürüzsüz bir şekilde bir yöne doğru gider. Çoğunlukla gece giysilerinde ve mefruşatta kullanılır.

YÜNLÜ KUMAŞLAR

Yünlü kumaşlar, tüm iklimlerde rahatça kullanılan, sağlıklı kumaş türleridir. Yün, koyun türlerinden elde edilen doğal bir ipliktir. En iyi yünler kısa tüylerden elde edilir. Uzun tüyler kalın kumaş yapımında kullanılır. Özel yünlerin çeşitli türleri vardır. Bu türlere keçi tüyü alpaka, mohair, angora ve kaşmir dahildir. Özel yünler çok yumuşak ve pahalıdır çünkü çok az miktarlarda üretilirler. Bu yünler, parlaklık katmak ve kumaşın kıvrımlarını arttırmak için koyun yünü ile karıştırılır.

Yünlü Kumaşlar Özellikleri

• Birçok ağırlıkta ve örgülerde olduğu gibi tüm iklimlerde rahat bir şekilde kullanılır.
• Kışın sıcak, yazın serin tutar, çünkü yün vücuda nefes aldırır, sağlıklıdır.
• Nemi diğer doğal elyaflardan daha iyi emer.
• Ateşe dayanıklıdır.
• Kırışıklığa karşı nispeten dayanıklıdır.
• Buharla kolayca şekillenebildiği için terziliğe uygundur.
• Aşırı ısı, nem ve basınca maruz kalırsa keçeleşir.
• Güneş ışığı, güve, ağartıcı ve yanlış ütüleme zarar verebilir.

Yünlü Kumaşları Ütülerken

Yünlü kumaşları ütülerken parlamayı önlemek için, nemli bir ütüleme bezi kullanın ve giysiyi tersinden ütüleyin. Ütü kumaş üzerinde kaydırarak ütülemeyin, bu işlem, kumaşın şeklini bozarak uzatabilir.

Yünlü Kumaş Çeşitleri

KAŞMİR, Bir tür keçiden elde edilen tüm yünlerin en lüksü kaşmir kumaştır. Çok ince ve yumuşak, giyimi rahat, sıcak tutan kaşmir kumaş; Atkı, hırka, kazak ve paltolar için kullanılır.

CHALLIS, Düz dokunmuş, yün Challis hafiftir, yumuşaktır ve kullanımı kolaydır. Çoğunlukla çiçek ve şal desenleri basılır, iyi kıvrılır ve genelde elbiselerde kullanılır.

KREP, Krep gevşek dokunmuş, örgü yüzeyli, ince ve yumuşak yündür. Krep esnektir ama yumuşak türleri daha kolay kıvrılır. Çoğunlukla elbise ve takımlarda kullanılır.

FLANEL, Düz veya çapraz dokunan, dayanıklı bir kumaş olan flanelin bir veya her iki yüzü de havlı olabilir. Genelde takımlar, ceketler, etekler ve pantolonların yapımında kullanılır.

GABARDİN, Sık ve çapraz dokuması olan bu kumaşı yapmak için çeşitli iplikler ve yün karışımı kullanılır. Su geçirmez ve genelde palto, etek ve pantolonlarda kullanılır.

MOHAİR, Tüylü yapısıyla düz dokunmuş bir kumaş olan mohair keçi yününden elde edilen ipliklerle üretilir. Genelde angora yün ile karıştırılarak paltolar için kullanılır.

EKOSE, Ekose kumaş, ekoseli, sıkı ve çapraz dokunmuş bir kumaştır. Kalıbın dikkatli yerleştirilmesi için, kumaş desenlerinin kalıba göre eşleşmesi için gereklidir. Ekose kumaş genelde elbise, palto, etek ve İskoç eteklerin yapımında kullanılır.

MODERN TÜVİT, Geleneksel Tüvit’e oranla daha geniş bir renk ve desen çeşitliliğinde üretilen kalın örgü kumaştır. Çoğunlukla ceket ve pantolonda kullanılır.

GELENEKSEL TÜVİT, Bu pütürlü ve kalın kumaşın, belirgin örgü deseni vardır. Çıkış yeri olan Haris’te Tüvit adını alır ve genelde takımlar için kullanılır.

VENEDİK KUMAŞI, düz örgülü, yünlü lüks bir kumaştır. Önceden Venedik’teki ipekten yapılan kumaş şu anda bükme yün iplikten yapılmakta ve çoğunlukla ceketlerde kullanılmaktadır.

İPEK KUMAŞLAR

Kumaş çeşitleri içinde ipek kumaşlar, dünyanın en pahalı kumaşları arasındadır. Bu lüks kumaş ipekböceğinin kozasındaki liflerin dokunmasıyla elde edilir. Sıkı veya kalın çok çeşitli dokunabilir.

İpek Kumaşlar’ın Özellikleri

• İnce, pürüzsüz, parlak yapısı vardır,
• Zarif ve dökümlüdür, kolay kırışmaz,
• Statik elektrik yaratabilir,
• Dayanıklı ve hafiftir,
• Kışın sıcak, yazın serin tutar,
• Nemi emer ve çabuk kurur,
• Uzun süre güneşe maruz kalırsa rengi solar,
• Suda çeker ve su lekesi tutar,
• Kuru temizleme yapılmalıdır.

Şifon: Hem dayanıklı hem de çok narin olan şifon kumaş ince ve saydamdır. İyi kıvrım oluşturur. Büzgü ve fırfırlı modeller için uygundur. Bluz, tunik, elbise, abiye kıyafetler ve kadın iç giyiminde kullanılır. Şifon ile çalışması zordur çünkü kumaş sürekli kayar. Bunun için çalışılacak alana kaygan olmayan kağıtlar konulur ve bu kağıtlar yardımıyla biçkisi yapılır. Dikiş sırasında kumaşı esnetmemek gerekir. Dikilen giysinin güzel durması, dikişlerin temiz ve muntazam durmasına bağlıdır. Ütüde yünlü kumaş ayarında ve buharsız şekilde ütülenmelidir.

Krep Döşin: Orta hafiflikte, pürüzsüz ve dökümlü bir kumaştır. Vücuda yapışmaz, kırışmaz, terletmez. Bluzlarda, özel davetler için hazırlanan kıyafetlerde, kadın iç giyiminde kullanılır. Elde yıkama ya da kuru temizleme yapılmalıdır. Ütüde yünlü kumaş ayarında ve buharsız şekilde ütülenmelidir.

Saten Düşes: Kalın ve pahalı bir kumaştır. Davet  elbiselerinde kullanılır. Ütüde yünlü kumaş ayarında ve buharsız şekilde ütülenmelidir. Dikiş izlerinin görünmemesi için sırt yastığı kullanılmalıdır.

Dupiyon (Hint İpeği): Dupiyon (Dupion) pırıl pırıl ve keskin dokuya sahip hafif bir kumaştır. Çift iplikli ipekle dokunur ve bu da diğer ipek türlerinden daha güçlü olmasını sağlar. Kesim ve dikim işlemlerini kolaylaştıran bir yapısı vardır. Ayrıca nakış için de uygun bir kumaştır. Abiye elbiseler, ceket, etek ve ev tekstilinde kullanılır. Ütüde yünlü kumaş ayarında ve buharsız şekilde ütülenmelidir. Su lekesi olmaması için ütü bezi kullanmak gerekir.

Jorjet: İnce ve hafif saydam ipekli bir kumaştır. Kolay kırışmaz. Polyesterden de üretilen türü vardır. Şifon hoş ve akıcı bir görüntü verirken, birçok moda tasarımcısı aynı amaçla jorjeti kullanıyor. Krep benzeri dokusu ve muadillerine kıyasla daha canlı ve parlak olması elbiseler için tercih nedenidir. Bedeni sarmayan elbise ve tunikler ile abiye kıyafetlerde kullanılır. Jorjet şifona göre daha güçlü bir kumaş olarak görülse de yıkarken elde yıkama ve hafif bir deterjan kullanımı uygundur. Güneşte kurutmak rengini kaybettirebileceği için direkt güneşe asılmaması önerilir. Ütüde yünlü kumaş ayarında ve buharsız şekilde ütülenmelidir. Buhar kumaşa zarar verebilir.

Japon İpeği: Japonya kökenli yumuşak bir kumaştır. Bluz, gömlek ve astar olarak kullanılır. Yünlü kumaş ayarında buharlı ütülenebilir.

Organze: Çok ince, şeffaf, sert ve düz dokunmuş bir kumaştır. Genelde abiye, gelinlik, şal ve tuniklerde kullanılır. Yünlü kumaş ayarında buharlı ütülenebilir. Ütü bezi gerekmez.

Tafta: Dik duran, parlak, pürüzsüz düz dokunmuş ipek kumaştır. Çabuk kırışır. Abiye kıyafetlerde kullanılır. Dikiş yerleri sırt yastığı üstünde, ılık olarak ütülenmelidir.

Saten: Bu ipeğin pürüzsüz, parlak bir yüzeyi olup inceden kalına çeşitli kalınlıklardadır. Gece kıyafetleri, bluz ve elbiselerde kullanılır. Yünlü kumaş ayarında buharlı olarak, ütü beziyle ütülenmelidir.

İpek – Yün Karışımı: İpek yüne parlaklık, yün ipeğe yumuşaklık ve sağlamlık verir. Erkek takım elbiseleri, etek, palto, manto, ceket ve pantolonlarda kullanılır. Yünlü kumaş ayarında buharlı olarak, dikişler buharla açılarak ütülenmelidir.

İpek – Pamuk Karışımı: Yumuşak ve hafif bir kumaştır. Çoğunlukla bluzlar ve elbiselerde kullanılır. Yünlü kumaş ayarında buharlı olarak ütülenmelidir.