Pamuk linteri ya da linter selülozu,pamuk bitkisinden elde edilen tohum lifleridir. Pamuk tohumu üzerinde yapısal olarak birbirinden belirgin şekilde ayrılan iki farklı tipte lif vardır. Bunlar literatürde lint, stable cotton, lif pamuk ve pamuk kelimeleriyle aynı anlamda kullanılan uzun lifler ile fuzz, hav, linters ve linter olarak geçen kısa liflerdir. Genellikle kısa liflerin pamuk tohumunu kaplar haldeki durumuna fuzz ve ya hav, tohum üzerinden kesilerek uzaklaştırılmış haline ise linters ve ya linter denmiştir. Pamuk tohumu yumurta şeklinde olup üzeri yoğun olarak farklı iki tipteki liflerle kaplıdır.
Sentetik ham maddelerin birçoğu doğada kendiliğinden yok olmadığı için ciddi atık madde problemlerine neden olurlar ve yakıldıklarında zehirli maddeler çıkarırlar. Selüloz doğadan yıllık olarak sağlanan ve çevreye zarar vermeden kullanıldıktan sonra yeniden geri kazanılabilen bir maddedir. Pamuk Linteri % 80‘nin üzerinde saf selüloz içeren tek ham maddedir ve polimerizasyon derecesi 7000’in üzerine ekonomik olarak çıkartılabilir.
Dünya nüfusunun hızla artmasına paralel olarak tekstil ve birçok sanayi dalının ham maddesi olan selüloza gereksinim de giderek artmaktadır. Sentetik ham maddelerin birçoğu doğada kendiliğinden yok olmadığı için ciddi atık problemlerine neden olurlar ve yakıldıklarında zehirli maddeler çıkarırlar. Selüloz doğa tarafından sağlanan ve çevreye zarar vermeden kullanıldıktan sonra yeniden geri kazanılabilen bir maddedir.
Doğada selüloz içeren lif yapısında sahip en önemli ham madde odundur. Yonga levha, mobilya. kontrplak gibi ürünlere talebin artması, cevre kirlenmesi, iklim değişiklikleri ve diğer birçok etkenlerden dolayı dünyadaki orman alanlarının giderek azalması odunu pahalı bir ham madde haline getirmiştir. Tüm bunların yan ısıra odunun elde edilmesi süreci oldukça uzun bir zaman dilimi içinde gerçekleştiğinden günümüzde yıllık bitkilerden selüloz eldesine yönelmiştir.
Bu bitkilerin en başında pamuk gelir. Öncelikle pamuk tekstil ham maddesi olarak yetiştirilir. Tohumundan yan ürün olarak Linter elde edilir. % 80 oranında selüloz içeren pamuk linterinden oduna nazaran daha yüksek verimde ve daha kolay selüloz elde edilir.
Türkiye, yılda yaklaşık 600 WO tonluk pamuk tüketimi ile dünya pamuk üreticisi ülkeler içinde 7. sırada yer ah. GAP projesinin devreye girmesiyle bu rekoltenin % 100 artması beklenmektedir.
Ülkemizde Linter üretim kapasitesi tam olarak bilinmemektedir. 1992- 1993 istatistiklerine göre yaklaşık 800.000 tonluk pamuk tohumu [çiğit] üretimimiz olmuştur. Elde edilen çiğit ağırlığının % 8’inden ikinci kesim linter elde edildiği göz önüne alınırsa yaklaşık ham linter oranımız 60.000 – 70.000 ton`dur.
Bu miktardaki pamuk linteri üretimi; tekstil, kağıt ve birçok sanayi türünün ham maddesi olan selülozun sağlanması yanı sıra yetersiz olan orman varlığımızın korunması açısından önemli bir kaynak teşkil etmektedir.
Yukarıda saylan nedenlerden dolayı pamuk linterinden selüloz üretimi giderek önem kazanmaktadır. Bu amaçla makalede pamuk linterinin tanımı, doğada oluşumunu.elde edilişi, özellikleri ve kullanım alanları özetlenmiştir.
ŞEKİL-1. Pamuk tohumu ve üzerindeki liflerin şematik görünüşü
Pamuk Linterinin Tanımı ve Doğada Oluşumu
Pamuk tohumu üzerinde yapısal olarak birbirinden belirgin şekilde ayrılan iki farklı tipte lif bulunur. Bunlardan tekstilde iplik yapımında kullanılanı literatürde LINT. STABLE COTTON. LIF PAMUK. MAHLIC veya sadece PAMUK kelimeleriyle tanımlanan uzun liflerdir. Kısa lifler, ise genellikle FUZZ, HAV, LINTERS. LINTER olarak isimlendirildiler. Kısa liflarin pamuk tohumunu kaplar durumuna FUZZ vaya HAV, tohum üzerinden kesilerek uzaklaştırılmış haline ise LINTERS veya LINTER denilir.
Mahlıç; Çırçır makinesinde ayıklanmış olan uzun pamuk elyaflarına denir.