PENYE BANDI DÜZGÜNSÜZLÜK SAPMALARI TESPİTİ

İplik üretim aşamasında penye makinesinde penye bandı düzgünsüzlük sapmaları tespiti, ipliğin kalitesini belirleyen önemli unsurlardan biridir.

Penye Bandı Düzgünsüzlük Sapmalarının Tespitinin Amacı

Penye iplik üretiminde ince tarak makinesinde amaç, kısa elyafı dökmektir. Penye iplikler daha kaliteli, daha düzgün görünümlü ve daha mukavemetli ipliklerdir.

Düzgünsüzlük bant içindeki elyaf kütlesinin sık sık değişiklik göstermesidir. Bant düzgünsüzlüğünde ince yer, kalın yer, % U, % CV değerleri ölçülür.

Düzgünsüzlük hatası; uzun boylarda ortalama ağırlık miktarının değişkenlik göstermesidir. Ölçüm uzunluğu olarak 150 metre yeterli olacaktır.

Penye bandı düzgünsüzlük kontrolü, aşağıdaki verileri gözlemlemek ve değerlendirmek için yapılır.

• Eklemenin düzgün yapılıp yapılmadığının kontrolü
• Tarama işleminin istenilen nitelikte yapılıp yapılmadığının kontrolü
• Masa üzerindeki yalancı çekimlerin giderilmesi
• Çekim bölgesinde hasar görmüş silindirlerin zamanında tespit edilmesi
• Silindir aralıklarının iyi ayarlanmış olup olmadığının kontrolü
• Kauçuk manşonların hasarlı olup olmadığının belirlenmesi

Kısaca penye bandı düzgünsüzlük kontrollerinin amacı, öncelikle yüksek kalitede penye iplik ve bu ipliklerden yapılmış düzgün görünümlü ve kaliteli kumaşlar üretmektir.

Penye Bandından Numuneler Alma

Düzgünsüzlük kontrolünün sağlıklı yapılabilmesi ve doğru sonuçlara ulaşılabilmesi için doğru numune almak çok önemlidir.

Düzgünsüzlük kontrolü için numune alınacak ise penye bandını 150 200 metre uzunluğunda sardırdıktan sonra kovayı çıkarırız. Düzgünsüzlük kontrolü yapılacak penye bandı kovayla veya bant taşıma tablasında laboratuvara getirilir. Taşıma sırasında numunenin hasar görmemesine, elyafların sürtünme ya da el temasıyla bozulmamasına özen gösterilmelidir. Numune taşıma arabası var ise tabla araba ile getirilir. Tüm bu işlemler yapılırken penye bandının alınması ve laboratuvara dikkatli bir şekilde taşınması becerisi kazanılmış olur.

Laboratuvara getirilen penye bandı bekletilmeden düzgünsüzlük cihazında test edilmelidir. Bekleme süresi uzun tutulur ise bant, laboratuvar şartlarından etkilenecek ve yoğunluğu artacaktır. Bu durumda test sonucu, istenilen değerden daha yüksek çıkacaktır. Bu nedenle işletmeden laboratuvara getirilen bant numunesi, zaman kaybedilmeden test edilmelidir.

Düzgünsüzlük Değerini Okuma

Günümüz iplik fizik laboratuvarlarında çoğunlukla tek tip düzgünsüzlük cihazları kullanılmaktadır. Çalışma prensibi hepsinde aynı metoda dayanır. Düzgünsüzlük cihazı porselen algılama kanalından geçirilen materyal kütle değişimlerini algılar ve bu algılamayı elektrik sinyalleri ile diyagram, spektrogram ve rakamsal verilere dönüştürür.

Ölçümler, test edilen materyalin cinsine göre cihazın ayarlanması ile yapılır. İplik ve şeritte ayrı çalışma bilgileri girilir.

Şerit ölçümlerinde;  

• V çalışma hızı 25 m / min olarak girilir.
• t/ zaman 2,5 min / 5 min olarak ayarlanır.
• Ölçüm kanal aralığı 1 olarak seçilir (Penye, bant numarası girildiğinde kendiliğinden 1 numaralı sensör aralığına geçer.).
• Penye bandı şeridin düzgün akmasını sağlayacak şekilde cihazın ilgili kanallarından geçirilir.
• Penye bandı son olarak çıkış silindirlerinden telef kovasına ulaştırılır.

Şimdi bu bilgilerin ışığında ölçme işlemine geçebiliriz.

Alınan penye bandı düzgünsüzlük cihazına yerleştirilir. Test cihazına penye numarası girilir (0,120- 0,130 – 0,140 gibi). Test cihazı direk şerit ölçüm konumuna geçer.

Test cihazını çalıştırmadan önce aşağıdaki işlemler yapılır.

1. Penye bandı uster cihazına yerleştirilir.
2. Klavyeden penye Ne„si girilir.
3. Penye bandı şerit kanalı bölümünden (1 numaralı sensörler arasından) geçirilir.
4. Bant çıkış silindirleri arasından telef kovasına ulaştırılır.
5. Penye bandı düzgünsüzlük kontrolü yapılırken testerin şerit çalışma hızı v / hız 25 m / min. t / zaman 2.5 min. olarak iki ölçüm yapılır. Ölçüm süresi toplam 5 min. toplam uzunluk ise 100 m‟ye oranlanarak değerlendirilir.

Düzgünsüzlük testi yapılırken ekrandan da ölçüm sonuçları ve diyagram takibi yapılır. Ölçümde olağan dışı bir durum var ise ölçüm tekrarlanır.

Test işlemi sırasında ekrandaki değerlerin uster istatistiklerine işletme içi standart ve toleranslara uygun olup olmadığı dikkatle takip edilmelidir.

Ekranda %U değeri, % Cv değeri, 1m, 5m, 10m, 50m, 100m değeri ile neps değeri sonuçları okunur.

Aynı değerler, test sonunda yazıcıdan rapor hâlinde çıkarılır. Değerlendirilmek üzere diyagram, spektrogram, ortalama değerler (%U, %Cv ) rapor edilir.

Sonucun Değerlendirilmesi

Düzgünsüzlük (uster tester) cihazından rapor hâlinde alınan spektrogram – diyagram ve rakamsal veriler incelenerek değerlendirilir. Çıkan sonuçlar, işletme içi standart ve toleranslara uygun ise makine çalışmaya devam eder. Rakamsal sonuçlar yani %U değeri, % Cv değeri istenilen toleranslar dâhilinde değil ise makine hemen durdurulur. Standart dışı ürün prosedürü uygulanır. Penye makinesi üzerine sonuca göre ikaz ya da stop levhaları asılır.

İkaz levhasında makine çalışmaya devam ederken gerekli düzeltmeler yapılır. Stop levhası asılırsa makine kesinlikle çalışmaz. Bakım ve ayarlama yapılır.

Uster düzgünsüzlük cihazından elde edilen %U değeri uster istatistiklerine göre değerlendirilir. Üretilen penye bandının dünya genelindeki yüzdelik dilimi belirlenir.

İstatistiksel değerler %5, %25, %50, %75 gibi kalite dilimlerine ayrılmıştır. Rakamlar küçüldükçe % değeri küçülür ve düzgünsüzlük değeri ideale ulaşır. Kaliteli bant üretimi sağlanmış olur.

Uster düzgünsüzlük cihazından elde edilen spektrogram örnekleri ile de penye bandının ne derece düzgün tarandığı, eklemelerin ne oranda uygun yapıldığı ve uzaklaştırılan kısa elyafın uygun oranda olup olmadığına bakılır. Spektrogramda oluşan bacalar; tarama, ekleme, çekim bölgesindeki hataları gösterir. Baca yüksekliği arttıkça hatanın uzunluğu da artar. Spektrogramdaki 40-50 cm‟deki bacalar kötü bir eklemenin yapıldığını gösterir. 5- 10cm‟deki hata bacaları ise masa üstü şerit eklemelerinin iyi yapılmadığını gösterir.