Tekstil materyallerinde sürtünme, ürünü oluşturan ham maddeler dikkate alındığında sürtünen yüzey açısından lif sürtünmesi, iplik sürtünmesi ve kumaş sürtünmesi şeklinde sınıflandırılmaktadır.
Tekstil materyalleri kendi aralarında sürtünerek lif- lif, iplik-iplik, kumaş-kumaş sürtünmesini oluştururken diğer yüzeylerle sürtünerek lif- materyal, iplik-materyal ve kumaş-materyal sürtünmesini oluştururlar. Ham maddeler açısından sürtünme kuvvetinin bu şekilde sınıflandırılmasının sebebi, iplik için ham maddenin lif, kumaş için ham maddenin iplik, konfeksiyon ürünü için ana ham maddenin kumaş olmasından kaynaklanmaktadır.
Bütün tekstil materyalleri doğadaki tüm materyallerde olduğu gibi sürtünme kuvvetleri etkisi altında kalmaktadır. Tekstillerde kimi zaman istenen kimi zaman da istenmeyen bir durum olan sürtünme liften kumaşa kadar bütün tekstil materyallerinde ortaya çıkmaktadır. Sürtünme bütün işlemler boyunca yapılan işlemlerin etkinliğini etkilemekle birlikte, oluşan ürünün kalitesini ve performansını da etkileyeceğinden son derece önemli bir özelliktir.
Lif Sürtünmesi
Lif sürtünmesi, iplik üretimi sırasında çekim işlemleri boyunca liflerin davranışını etkileyen faktörlerden biridir. Lif sürtünmesi tarama, çekim ve eğirme işlemlerinde etkin rol oynamaktadır. Liflerde oluşacak yüksek sürtünme çekime izin vermek ve lif mukavemetinin iplik mukavemetine etkin bir şekilde transferini sağlamak için gerekli iken, düşük sürtünme ipliklerin kılavuzlardan kolay geçişini sağlamak, liflerdeki ve sürtünen yüzeylerdeki aşınmayı minimuma indirmek için gereklidir.
Dijital iplik sürtünme ölçüm cihazı
Lif sürtünmesi kesikli liflerden yapılan ipliklerde lifler arası kohezyonu, dolayısıyla iplik mukavemetini, lif ve ipliklerin hareketi sırasında oluşan gerilmeleri, çeşitli tekstil makinelerindeki kılavuzların aşınmasını, kumaşın keçeleşme ve çekme değerlerini bununla birlikte kumaşın tutumunu etkilemektedir. Bunun yanında liflerin sürtünme özellikleri, ipliğin ve kumaşın sürtünme davranışını da etkilemesi sebebiyle üzerinde durulması gereken bir konudur. Tekstil materyallerinde sürtünme ile ilgili çalışmalar ilk yıllarda lifler üzerine yoğunlaşmıştır.
İplik Sürtünmesi
İplik sürtünmesi, işlemler boyunca iplik davranışlarını belirlemesinin yanı sıra üretilen kumaşın eğilme, gerilme, sürtünme özellikleri gibi temel özelliklerini ve iplik tüylülüğü ile birlikte boncuklanma oluşumunu, aşınma ve giyim dayanımını, yumuşaklık gibi diğer özelliklerini de etkileyen bir faktördür. Bölüm 1.5’te iplik sürtünmesi ile ilgili daha ayrıntılı bilgi verilecektir.
Kumaş Sürtünmesi
Kumaş sürtünmesi kumaşın gerilme özelliklerini, tutumunu, konforunu, aşınma ve boncuklanma direncini, dökümlülüğünü, sıkıştırılabilirliğini ve çekme davranışını etkilemektedir. Kumaşlar için hesaplanan sürtünme katsayısı kumaşın konfor özelliklerini ve yüzey düzgünlüğünü tahminlemede kullanılan bir parametredir. Ancak yalnızca sürtünme parametreleri ile bir tahminleme yapılamamaktadır . Kumaş sürtünmesi ile ilgili yapılan çalışmaların bir kısmında kumaş-kumaş sürtünmesi incelenirken bir kısmında da kumaşın kumaş olmayan bir yüzeye sürtünmesi incelenmiştir.
