Ütüleme; giysilerde buruşukların açılması ve katlanmış kısımların düzeltilmesi, giysilere form ve stabillik kazandırmak amacı ile nem, ısı ve basınç faktörleri kullanılarak yapılan işlemdir.
Isı ve/veya buhar ve/veya vakum ya da bunların hepsiyle birlikte basınç uygulamak suretiyle kumaşlar ve giysiler kırma yapma, form verme ve buruşuklukları giderme sağlanır. Yaratılan ütü etkisi ile giyene göz alıcı bir çekicilik, temiz ve gösterişli bir görünüm ile birlikte belirgin ve güzelleştirici bir siluet kazandırılır.
Ütüleme İşleminin Özellikleri
Giysilerin dış biçiminin en son hali, nemli sıcak bir işlemin yardımı ile oluşturulmak zorundadır. Ütüleme işlemine etki eden özellikler aşağıda belirtilmiştir.
- Ütüleme süresi: Giysinin ütü ya da preste işlem gördüğü süredir. Ütüleme süresi, ütülenecek giysi ve işlemin ara veya son ütü olmasına göre değişir.
- Ütüleme ısısı: ütüleme işleminde ütülenecek yüzeye uygulanan sıcaklıktır. Ütüleme sıcaklığının ütülenecek kumaşın cinsine uygun olarak seçilmesi gerekir. Ütüleme işleminde kullanılan hatalı ütüleme ısısı kumaşa zarar verir.
- Buharlama: Buharın ütü ya da pres ile kumaş içinden geçirilmesi işlemidir. Buharlama işlemi ile giysinin kırışıklıklarının giderilerek düzgün ve parlak görünmesi ve satışa hazır hale gelmesi sağlanır.
- Soğutma: Soğutma ütülenmiş olan giysiden buharın emilmesi işlemidir. Vakum işleminin hızı ve yoğunluğu ütü süresinin uzunluğunu ve ütü işleminin kalitesini etkiler. Eğer nem hareketsiz durumda tamamen uzaklaşmazsa, ütülenmiş yüzey eski biçimini alır ya da bulunduğu yere göre formu bozulur. Giysi presten, kuruyup soğuduktan sonra alınmalı ve formu bozulmadan yerleştirilmeli ve bir süre bekletilmelidir.
- Soğutma süresi: Kesintisiz fiksaj tekniğinde fiksaj uygulanan ürünün fiksajdan sonra soğuması için gerekli süredir.
Ütüleme Çeşitleri
Ara Ütüleme: Yarı mamul ürünlerde, giysi modeline ve yapısına göre proses akış sırasına uygun olarak dikiş açmak ve form vermek amacıyla uygulanan ütü işlemleridir. Ara ütüleme; işlemlerin daha kolay, düzgün ve kaliteli olması amacıyla uygulanır. Ara ütüleme işlemi; giysinin yapısının gerektirdiği ve üretiminde yardımcı olacak şekilde küçük birimlerinin örneğin; yaka, cep, roba, manşet dikiş açma, pens, kırma gibi yerlerin preslenmesi veya ütülenmesi ile yapılır. Giysilerde yapılan en önemli ara ütü işlemleri aşağıda belirtilmiştir:
- Tela yapıştırma işlemi
- Dikiş açma ütüsü
- Biçim verme
- Kenarları düzeltme ve kenar kıvırma ütüleri
Son Ütü: Son ütü dikimi tamamlanan giysinin satışa hazır hale getirilmesi için ütü ile kalıcı şekil sabitliğinin kazandırılması işlemidir.
Kalıcı Ütü: Kalıcı ütü, giysinin kullanım süresi boyunca özel şeklini koruması amacıyla yapılan ütüleme işlemidir. Kalıcı ütü uygulaması için kumaşların aşağıdaki özellikleri sağlaması gerekir.
- Düzgün kumaş görünümü; kumaşın yıkanıp kurutulduktan sonra ütülemeden giyilebilmesi için yüksek derecede kırışma dayanımına sahip olması gerekir. Aynı zamanda giysi giyildiğinde istenmeyen kırışıklıklar olmamalıdır.
- Dikişleri düzgünlüğü; giysinin dikişleri giyme ve temizleme sonucu potluk yapmamalıdır.
- Ütü tutma; kumaşın giyilmesi ve yıkanması ile ütü yerleri ya da pililer keskin görünüşünü kaybetmemeli, kalıcı olmalıdır.