Yıkama Haslığı Testinin Amacı
Yıkama haslığı testi, boyalı ve/veya baskılı tekstil mamullerinde rengin değişik yıkama şartlarına karşı gösterdiği dayanıklılığı kontrol etmek amacıyla yapılan haslık testidir. Yıkama haslığı testi, müşterinin belirttiği standarda göre test edilecek numune multifiber denilen refakat bezi dikildikten sonra özel makine ve şartlara göre yapılır. Test sonucu, ışık kabininde gri skala ile değerlendirilir.
Refakat Bezi
Refakat bezi, testin yapılmasına yardımcı olan, boyalı olmayan tekstil mamulüdür. Testte kullanılan ve numuneye dikilen refakat bezi yardımıyla yıkama ile numunenin renginde meydana gelen akma gözlemlenir. Yıkama haslığı testi için 10×4 cm boyutunda iki refakat bezi kullanılır. Refakat bezi seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar şöyle sıralanabilir
- Testte kullanılacak numune tek cins elyaftan oluşuyorsa 1. refakat bezi numune ile aynı elyaf cinsinden olmalıdır. Örneğin, test numunesi %100 pamuklu ise 1. refakat bezi de %100 pamuklu olmalıdır. 2. refakat bezi ise test numunesi ile en çok kullanılan elyaf cinsinden olmalıdır
- Testte kullanılacak numune karışık elyaftan oluşuyorsa 1. refakat bezi yüzde oranı en fazla olan elyaf cinsinden, 2. refakat bezi ise yüzde oranı 2. durumda olan elyaf cinsinden olmalıdır.
Günümüzde tek cins elyaftan yapılmış refakat bezleri yerini multifiber denilen çok lifli refakat bezlerine bırakmıştır. Multifiber, 6 değişik elyaf şeridinden (pamuk, asetat, polyamid, polyester, yün, akrilik) meydana gelmiş kumaştır. Test sonunda multifiber üzerinde meydana gelen kirlenmeler ile mamulün hangi cins elyafı kirletebileceği konusunda bilgi sahibi olunabilmektedir.
Refakat Kumaşı ile Numuneyi Dikme (Test Numunesini Hazırlama)
Yıkama haslığı testi için uygun büyüklükte test numunesi kesilir, refakat bezi ile dikilerek test numunesi hazırlanır. Test numunesini hazırlama işlemi numunenin formuna göre değişmektedir.
- Test edilecek numune elyaf ise refakat bezlerinin her biri 10×4 cm boyutunda kesildikten sonra tartılır ve ortalama ağırlığı kadar elyaf taranarak sıkıştırılır. İki refakat bezi arasına yerleştirilir ve dört kenarından dikilir.
- Test edilecek numune iplik ise refakat bezlerinin ortalama ağırlığı kadar iplik örülerek iki refakat bezi arasına paralel sıralar hâlinde yerleştirilir ve dört kenarından dikilir.
- Test edilecek numune kumaş ise 10×4 cm boyutunda kesilerek iki refakat bezi arasına yerleştirilir ve dört kenarından dikilir.
Yıkama (Testin Yapılışı)
Yıkama haslığı testi Tablo 1.2’de belirtildiği gibi 5 değişik koşulda gerçekleşir:
Sabun çözeltisi, litrede 5 g sabun içerir. Sabun soda çözeltisi ise litrede 5 g sabun ve 2 g soda içerir. Kullanılan sabun, nemi %5’ten fazla olmayan, optik beyazlatıcı içermeyen özellikte olmalıdır. Çözeltiler, damıtılmış su ile hazırlanmalıdır.
95 °C’de yapılan yıkamalarda yıkama etkisini artırmak için çelik bilyeler kullanılır. Çelik bilyeler, 0,6 cm çapında paslanmaz özellikte ve 10 adet olmalıdır.
Test numunesi ve çözeltisi hazırlandıktan sonra 1:50 oranında flotte ile belirlenen koşulda test yapılır. Numune ve flotte yıkama makinesinin tüplerine yerleştirildikten sonra seçilen yıkama koşuluna uygun sıcaklık ve süre ayarı yapılarak makine çalıştırılır. Yıkama haslığı testi için çeşitli yıkama makineleri mevcuttur.
yıkama haslığı
Yıkama işlemi tamamlandıktan sonra test numunesi, önce damıtılmış su ile sonra soğuk musluk suyu ile 10 dakika durulanır. Sadece bir kısa kenarındaki dikiş kalacak şekilde diğer kenar dikişleri açılır ve birbirine değdirilmeden asılı olarak 60 °C’de kurutulur.
Yıkama Haslığı Testinin Değerlendirilmesi
Test edilen numunenin refakat bezini lekelemesi gri skala kullanılarak kontrol edilir ve değerlendirilir.
- Gri Skala: Yıkama haslığı testi için 2 çeşit gri skala kullanılmaktadır. Bir tanesi 5 ölçeklidir. En düşük haslık değeri “1”, en yüksek haslık değeri ise “5”tir. Diğer gri skala ise 9 ölçeklidir. Bu skalada da en düşük ve en yüksek haslık değerleri 5 ölçekli skalada olduğu gibidir. Ancak her bir değer arasında ara değerler bulunmaktadır. Bu nedenle daha hassas ölçümler yapılabilmektedir.
9 ölçekli gri skalada haslık değerleri aşağıdaki şekildedir:
- Işık Kabininde D65 Gün Işığında İnceleme : Değerlendirme karanlık odada D65 gün ışığı altında ışık kabininde yapılır. Işık, numuneye 45° açıdan gelmeli fakat bakış, numuneye dik olmalıdır. Numune ışık kabininin içindeki 45° açılı sehpalara yerleştirilerek değerlendirme yapılır. Yıkama haslığı testinin değerlendirilmesi için ışık kabinindeki açık sehpaya test sonucunda lekelenen refakat bezi ile temiz refakat bezi yan yana konur. Numunelerin görünümünün etkilenmesini önlemek için zemine testten geçmemiş numune serilir ve üzerinde incelenir. Yan yana yerleştirilen lekeli refakat bezi ile temiz refakat bezi arasındaki fark, gri skalada denk gelen rakamla değerlendirilir. Elde edilen rakam, rengin yıkama haslığı derecesidir.
