Elibelinde Motifleri
Kadın insanlığın, ince, duyarlı, şefkatli, becerikli yönünün simgelemekte ve kadın doğurganlığı çoğunlukla elibelinde motifiyle temsil edilir. Annelik, doğurganlıkla özleştiği gibi çocukları korumak, yaşatmak gibi kutsal uğraşıların simgesi olup, kadının kendisinin bu motifle özleştirmesi doğurganlık, çok çocuk sahibi olmak, evine bereket getirmek gibi düşüncelerin göstergesidir.
Özellikleri
Eli belinde motifi dişiliğin simgesidir. Sadece analık ve doğurganlığı değil, aynı zamanda uğur, bereket, kısmet, mutluluk ve neşeyi sembolize eder. Bilindiği gibi insanlığın yaradılışından bu yana “ana” kavramı, hayatın ilk nüvelerinin oluştuğu ve geliştiği kaynağı ifade etmektedir. Bundan dolayı toprak ve deniz, ana olma durumu ile özdeşleşmiştir. Bu görüş tüm canlıların toprak ve sudan oluştuğu varsayımım ile örtüşmektedir. Anadolu inançlarında yaşam ve ölüm ayrılmaz bir bütündür. Basitçe ifade etmek gerekirse, doğmak ana rahminden ayrılmaz, ölmek ise toprağa dönmektir.
Arkeolog ve paleantologlar tarafından, Ana tanrıça kültürünü başlama noktası olarak Paleolitik – Mezolitik dönem kabul edilmiştir. Bilimsel saptamalar, doğuran güçlü bir kadına tapınmanın ilk uygarlığın beşiği Mezopotamya’dan başladığına işaret etmektedir. İ. Ö. 700– 8000’de Batı Anadolu’da Beycesultan, Çatalhöyük, Hacılar gibi yerleşimlere arkeologların vurduğu kazma, Anadolu tarihinin Mezopotamya ile çağdaş olduğu gerçeğinin ortaya çıkarmıştır. Anadolu’da gönümüzde de süregelen ana üstünlüğü, bu köklü tarihsel gerçeğin bir uzantısıdır. Başta Ankara Hitit Müzesi olmak üzere, birçok Türkiye Müzesinde tanrıça kültürünün eşsiz örnekleri sergilenmektedir. Ankara yakınındaki Ahlatlı bel Kazılarında çok sayıda İ. Ö 3000’e tarihlenen ana tanrıça heykelciği bulunmuştur. Anadolu kilim ve halı dokuma tekniklerinde karşımıza çıkan “elibelinde motifi” bu heykelciklere benzer formadadır. Dokumalardaki tüm motifler kadının kültürel biriminin bir yansımasıdır
Anlamları
Eski anaerkil inançlarındaki ana tanrıçayı sembolize eder. Çok eski zamanlarda tüm insanüstü güçlerin tanrılarla temsil edildiği dönemlerden kalmalıdır. Bu motif sadece dokuyanın bir erkek çocuk dünyaya getirdiğinde kullanılırdı. Ellerin belde kavuşturulması ise erkek çocuk dünya getiren kadının gurur ve mutluğunu temsil eder. Anneliğin, dişiliğin ve remililiğin sembolüdür.
Elibelinde Motiflerinde Kullanılan Renkler
Geçmişten günümüze gelen halılar inceleyecek olursak elibelinde motiflerinde kullanılan renklerle şu şekildedir.
19 Yüzyıl Konya Halısı
- 16 Yüzyıla ait Uşak Halısı: Kırmızı zemin üzerin sarı renkle elibelinde motifleri oturtulmuştur.
- 19. Yüzyıla Ait Elazığ Halısı: Halının bordüründe kullanılan elibelinde motifleri beyaz zemin üzerine oturtulmuştur. Motiflerde (elibelinde) mavi ve kırmızı renkler kullanılmıştır. Motiflerin kenarları siyah kontür ile çevrelenmiştir.
- Yüzyıla ait Konya Halısı: Göbekteki devre tüyü rengi üzerine siyah kontürle çevrelenerek elibelinde motifi oluşturulmuştur.
- 19. Yüzyıla ait Hakkâri Halısı: Turuncu zemin üzerine oturtulan elibelinde motifinde devetüyü rengi kullanılmıştır. Bazı motiflerde lacivert kullanılmış olup lacivertle kontürlenmiştir