JAKARLI İNTERLOK KUMAŞ ÖZELLİKLERİ

(RR)  İnterlok Jakarlı Örgü Nedir?

İngilizcesi; Jacquard Interlock olan kumaşlar, İnterlok jakarlı makineler özelliklerine göre çok geniş desen yelpazesine sahiptir. Temel olarak ribanajakar sisteminden çok fazla bir farkı yoktur. Elektronik jakarlı makinler son zamanlarda genellikle ribana-interlok jakarlı makine olarak tekstil piyasasında yer almaktadır.

İnterlok jakarlı örgülerin üretimi ribanajakarlı örgülerin üretimi ile benzer özellikler taşımaktadır. Kumaşın ön yüzeyinde desen oluşurken arka yüzeyinde kullanılan renkli iplikler karışık olarak yer almaktadır.

Desen, silindir iğnelerinin hareketi ile oluşmaktadır. Desene göre silindir iğnesinin örmemesi gereken iplik kapakta örülmektedir. Örneğin desen raporuna göre birinci renk, dört iğne örüp dört iğne atlaması gerekiyor. Bu durumda bu rengin silindirdeki atladığı yere diğer renk gelirken birinci renk iplik kapakta örmektedir.

Aynı yöntem diğer renk için de geçerlidir. Kapakta örmemesi gereken yerlerde sadece silindirde örmektedir. İnterlokjakarlı örme makinelerin tekstil piyasasında mekanik ve elektronik çeşitleri bulunmaktadır. Mekanik olan modellerinde desen ayarlaması makine üzerinde elle yapılırken elektronik jakarlılarda bilgisayar programında yapılan desenler taşıyıcı bellekler yardımı ile makinelere aktarılır. Elektronik jakarlı makinelerde desen yelpazesi daha geniştir.

Mekanik jakarlı makinelerde daha çok enine yönde ve birbirine paralel desenler yapılabilmektedir.

Makinenin Hazırlanması

İnterlokjakarlı örme makinelerini örgüye hazırlama işlemi elektronik jakarlı makinelerde önce bilgisayar ortamında desen oluşturma işlemi ile başlar. Bilgisayarda desen oluşturma işleminde makinenin kaç renk özelliğinin bulunduğu önemlidir. Tekstil piyasasında genel olarak 4’lü ve 6’lı olmak üzere iki modeli mevcuttur. Jakarlı makinelerde bu ifadelerin anlamı bir sisteme 4 renk iplik bağlanabiliyor demektir. Dolayısı ile 4’lü jakarlı makinede yapılabilecek desenin renk sayısı 1-4 arasında olmalıdır. Eğer 6’lı ise bir sisteme altı renk iplik bağlanabiliyor ve 6 değişik renkteki iplik kullanılarak desen oluşturulabiliyor demektir.

Bilgisayarda makinenin bu özelliği dikkate alınarak desen çalışması yapılmaktadır. Daha sonra yapılan desen taşıyıcı bellekler ile makineye aktarılmaktadır. Mekanik jakarlı makinelerde ise sistem üzerindeki ayar düğmeleri ile çalışılarak desen oluşturulmaktadır. Mekanik jakarlı makinelerde iki çeşit desen üretilebilmektedir. Birincisi sistem sayısına bakılmaksızın sınırsız raporda enine çizgili desenler, ikincisi ise üç ilmek hareketi ile oluşan desenlerdir.

• İğne ayarı: Jakarlı örme makinelerinde üretim yapılırken iğne düzeni normal interlok düzeninde bulunmalıdır. Elektronik jakarlıribanainterlokmakinelerinde desen oluştururken bazen ribana düzeninde yani çapraz düzende de bırakılabilmektedir.
• Çelik ayarları: Jakarlı makinelerde örgüye göre çelik değişimi yapılmaz. Makine üzerindeki çelikler hareketli olup gerektiğinde verilen komutlara göre her üç çelik hareketini de yapabilmektedir. Bunun ayarlanması mekanik jakarlılarda çelik üzerindeki düğmelerden yapılır.

Bu düğmeler her çelik üzerinde bir sisteme bağlanabilen iplik sayısı kadar mevcuttur. Örneğin 4’lü jakarlı makinede her sistemin üzerinde 4 ayar düğmesi mevcuttur. İnterlok makineler çift çelikli olduğu için her sistemde sekiz adet düğme bulunmaktadır. Bu düğmelerin her biri bir renge komut vermektedir. Örneğin aynı sistem üzerinde birinci ve üçüncü renklere atlama ikinci ve dördüncü renklere ilmek yaptırılabilmektedir.

Elektronik jakarlı sistemlerde makineye yüklenen desenlerin hangi rengi hangi sistemde öreceğini otomatik olarak seçilmektedir.

• May ayarı: Jakarlı makinelerde may ayarı diğer interlok örgülerde olduğu gibidir.
• Gerginlik ve kasnak ayarı: Kasnak ayarları jakarlı makinelerde önemlidir. Bazen üretilen desene göre iplik sarfiyatı her sistem için farklı olabilmektedir. Mekanik jakarlı makinelerde 4’lü makine ise 4 kasnaktan, 6’lı ise 6 farklı kasnaktan iplik sevk edilecek şekilde düzenlenmektedir.

Elektronik jakarlı makinelerde her bir sistemin iplik sarfiyatının farklı olduğu durumlar çoğunluktadır. Bu durumda her bir sisteme ayrı bir kasnak ayarı yapılamayacağından yeni nesil furnisör sistemi kullanılmaktadır. Bu furnisör sisteminde bir kasnak sistemi yoktur. Her bir sistem için ayrı ayrı kayıt furnisörü takılmaktadır. Bu teknolojinin en büyük özelliği sensorlar sayesinde yönetiliyor olmasıdır.

Örneğin desenin gereği olarak bir sistemde bağlı olan renk 5-6 iğneyi atlaması gerekiyor. Kasnak sisteminde bu durumlarda furnisör aynı hızla dönmeye devam ettiğinden ipte gevşeme olacaktır fakat kayıt furnisöründe bu durum oluşmaz. Çünkü iplik örmediği anda gevşemeyi anında fark ederek durur. Daha sonra sistemin öreceği iğneler geldiğinde örmeye başlandığında gerilmeyi algılar ve sabit gerginlikte iplik sevkine başlar. Bu furnisör sayesinde kumaşlarda may ayarından kaynaklanan dik çizgilerin de önüne geçilmektedir.

• Kumaş çekim ayarı: Jakarlı örgü makinelerinde kumaş çekimi genelde sensörlüdür çünkü makinenin bir turda kaç sırayı ördüğü sabit değildir.

Numunenin Örülmesi

Makinede gerekli bütün ayarların yapılmasından sonra numune alımı için bir miktar kumaş örülmelidir. Jakarlı kumaşlarda numune kumaşın örülmesi iki açıdan önemlidir: Birincisi temel örgü hatalının kontrolü, ikincisi ise desen kontrolüdür.

Jakarlı kumaşlar kontrol edilirken daha dikkatli davranılmalıdır. Öncelikle kumaşın istenilen gramajda olup olmadığı kontrol edilmelidir. Daha sonra ise kumaştan tam bir desen tekrarı gösterecek büyüklükte kumaş kesilmeli ve desen dağılımı kontrol edilmelidir.

Tüm kontrolleri yapılan kumaş istenilen özelliklere sahip olmayabilir. Bu durumda makine ayarlarında istenilen özelliklere yönelik değişiklik yapılmalıdır. Numune istenilen özelliğe sahip ise kumaşın üretimine geçilmelidir. Üretim esnasında makine cağlıklarına iplik yerleştirilirken aynı numara iplik olmasına dikkat edilmelidir. Üretimi yapılan makine eğer uzun süre çalışıyorsa belli aralıklarda kumaştan numune kesilerek kontrolleri yapılmalıdır.