Baskı kumaşı renklendirmenin diğer bir ana yöntemidir. Baskı için daha çok özel bölgesel renklendirme de denebilir.
Baskı bölümünün akış şeması aşağıdaki gibidir;
- Pazarlama
- Desen Dairesi
- Şablon Dairesi
- Varyant
- Baskı
Değirmenci Baskı-Boya İşletmesinde sadece rotasyon baskı makineleri bulunmaktaydı.
Pazarlama: Pazarlama müşteri ile irtibatta olan ve müşteri isteklerine cevap veren bölümdür. Müşteri ile gerek fiyat gerekse de mamul konusunda her türlü diyaloga pazarlama bölümü girer.
Desen Dairesi: Öncelikle müşteriden gelen desenin tasarı formu hazırlanır. Bu formda desenin geliş tarihi, ait olduğu firma adı, desen kodları, desenin geliş şekli yazılır. Bunun yanında reaktif, pigment hangi boyar madde kullanılacaksa yazılır.
Müşteriden gelen desen ile çalışılarak raport ayarlaması yapılır.Raport desenin tekrar eden en küçük parçasıdır. Desen sürekli tekrar eden raportlardan oluşur. Rotasyon baskıda desen genişliği en fazla 64,2 cm yada onun az katları olmak zorundadır. Çünkü şablonların çevresi en fazla 64,2 cm dir.
Desenin raportu ayarlandıktan sonra her renk ayrı ayrı filmlerde çalışılır. Daha sonra bu filmlerin negatif ( yani tersleri ) alınır. Bu işlem gün ışığı makinesinde yapılır. Bu filmin negatiflerinde boyanmış yerler boş , boş yerlerde boyanmış olarak çıkar. Yani negatif almaktaki amacımız boyanmış yerlerdeki ve boyanmamış yerlerdeki kalıntıları ve açıklıkları görmektir. Daha sonra negatif filmlerdeki rütüşlar yapılır. Ve tekrar negatifin negatifi olarak pozitife yani desenin kendisine dönüşü yapılır. Filmlerin aksları üst üste oturtularak desen ortaya çıkar.
Desen dairesinde hazırlanan desende raport ayarlanırken raport birimi ( 64,2 – 32,1 v:s: ) ölçülerinden rotasyon ölçü şablonu üzerindeki belirtilen yerlerden çizilen artı (+) şeklindeki çizgiye AKS denir. Amaç filmleri üst üste koyduğumuzda desendeki kaymaları önlemektir. Baskı şablonların akslardan ayarlanarak kumaşa basar . Böylece açıklık ( yani beyazlık ) renk kayması ve renklerin üst üste binmesi ( yani renk karışması ) önlenmiş olmaktadır.
Desen hazırlandıktan sonra filmler teker teker rulo haline getirilip akslar üst üste ayarlanır. Ve birbirinin üstüne gelen yerler boyanır. Buna yan kapama denir.
Yan kapamanın amacı ; desen şablona çekilirken aksların üst üste bindirilmesi ve öyle çekilmesidir. Eğer akstan sonra gelen motif varsa ( üst üste gelen motif ) bu motifler baskıda desenin karışmasına ve desenin görünümünün bozulmasına neden olur. Bunu engellemek için yan kapama yapılır . Yan kapama olduktan sonra desen kartı açılır ve filmler şablon dairesine gönderilir.
Şablon Dairesi: Rotasyon baskıda şablon hazırlama evreleri aşağıdaki gibidir.
Çember Takma: Rotasyon şablonları paket içerisinde yassı olarak gelir. Bunların silindirik hale gelmesi için her iki ucundan çember geçirilir ve 150ºC’de 1 saat fırınlanır.
Yağ Alma (Temizleme): Şablonlar silindirik hale geldikten sonra üzerindeki pisliklerin uzaklaştırılması için %40’lık Cr asidi veya şablon temizleyicileri ile temizlenir, bol suyla durulanır ve oda sıcaklığında kurutulur.
Lak Çekme (laklama): Şablon az miktarda amonyumbikromat çözeltisi katılarak hazırlanan şablon lakı, şablona sürülür ve kurutulur.
Kurutma: Üzerine lak sürülmüş şablon 30ºC’ye ısıtılmış %40 nem bulunan klimalı dolaplarda kurutulur.
Pozlama: Desen dairesinden gelen ve üzerinde desenlerin siyah kalemle çizilmiş olduğu desen folyoları şablonun etrafına sarılır ve 2000 wattlık metal halojen ışık kaynağı altında pozlanır. Pozlama süresi 5 dakikadır. Işık gören yerlerde lak sertleşiyor, desen olan yerler ise sertleşme olmuyor.
Şablon Açma: Şablonlar pozlandıktan sonra 5-10 dakika su banyosunda tutularak yumuşatılır, daha sonra içten ve dıştan fıskiye ile duşlanır ve desenin olduğu kısımlarda lak kalmayacak şekilde temizlenir.
Rötüşlama: Desen açıldıktan sonra şablonlar ışıklı bir cihazla kontrol edilir ve gerekirse rötüşlanır.
Polimerize: Şablonlar, tüm işlemler bittikten sonra 180ºC’de 2-3 saat fırınlanır ve böylece lak sertleşir.
Başlık Takma: Baskı makinesinde şablonun yuvalara oturulması için başlık takılır.
Bu işlemlerle şablon dairesinin işi bitmiş olur.
Varyant Bölümü: Varyant bölümü desenin renk varyasyonlarının denendiği ve baskıdan önce son işlemlerin, son rötuşların yapıldığı bölümdür. Bu son işlemler ve son değişiklikler doğrultusunda şablonlarla basım yapılır ve yeniden varyasyon dairesinde son kontrolü yapılır. Son kontrol sırasında renklerin doğru yerde olup olmadığı, desenin oturmuşluğu kontrol edilir.
Baskı: Rotasyon baskı makinesindeki kumaş enine açıcılar ve fotoseller yardımıyla düzgün bir şekilde giriş bölümünden krom kaplı metal bölge üzerinden geçerek baskı bölümüne verilir. Rotasyon baskıda blanket adı verilen kauçuktan yapılmış sonsuz bir band vardır.
Kumaş giriş kısmının hemen altından yapıştırıcı bulunan bir silindir vasıtasıyla blankete yapıştırıcı sürülür. Blankete sürülen yapıştırıcı suyla kolayca uzaklaştırılmalıdır. Blanketin hemen üst kısmında rotasyon şablonları bulunur. Bu rotasyon şablonlarının içinde sevk boruları vardır.
Sevk boruları da makinenin dışında bulunan pompalara bağlıdır. Bu pompalardan baskı patı beslemesi yapılır. Şablon içine sevk edilen baskı patı rakleler vasıtasıyla kumaşa geçirilir. Bu sevk borularında seviye hissedici sensörler mevcuttur. Sensörlere göre pompa otomatik olarak baskı patı besler.
Rakle şablon içersinde şablona boydan boya düz bir çizgi şeklinde temas eder. Kumaş özelliğine ve desene göre çeşitli rakleler kullanılır.
Blanketin altında her baskı şablonun altında destek şablonu vardır. Makine çalışmaya başladığı anda destek şablonlarına hava verilerek blanketin yukarı kalkması sağlanır ve aynı anda rakleler de aşağıya doğru iner. Bu destek şablonu rotasyon baskı şablonuna baskı görevi yapar. Bu baskının düzgün bir şekilde gerçekleşmesini sağlar.
Bundan sonra kumaş blanketten ayrılarak kurutma bölümüne doğru ilerler . Kumaş blanketten ayrıldıktan sonra blanket sıyırıcı bıçaklar ve su ile yıkanarak tekrar başa doğru sonsuz hareketine devam eder. Kurutma bölümünde 80 C – 100 C de 3 – 7 dk arasında işlem görmektedir.
Baskıda asıl amaç boyanın miktarının belirlenmesidir. Boyanın hiçbir zaman kumaşın arkasına tam olarak geçmesi istenmez. Boyanın kumaşın yarısına kadar geçmesi istenir yani arkadan bakıldığında çok az belli olan bir biçimde boyanın görülmesi istenir.
Baskı işlemi biten kumaş hemen kurutmaya girmektedir. Kurutma işlemi ile baskıları kurutarak diğer kısımların (özellikle beyaz kısımların) kirlenmemesi ve kumaştaki nem nedeniyle küflenme yada çürüme olmaması sağlanmaktadır. Kurutma işlemi yapılmazsa yaş kısımlar diğer ham kısımları kirleterek ve boyar madde veriminin düşmesine neden olarak istenmeyen durumlara yol açar . Önemli olan nokta baskı işlemi yapılmış yüzeylerin herhangi bir yüzeye temas etmeden kurutulmasıdır.
Baskı ve kurutma işlemlerinden sonra boyar madde henüz kumaşa nüfuz etmemiştir. O nedenle boyar maddelerin liflere tamamen bağlanması için fiksaj işleminden geçmesi gerekmektedir. Fiksaj işlemleri sırasında kumaş yüzeylerinde bulunan boyar madde lifin içine nüfuz eder ve liflere daha sağlam bir şekilde bağlanır.
Baskıdan çıkan kumaşlara iyi bir fiksaj işlemi yapılmazsa iyi bir boya fiksajı sağlanamaz ve her yıkamada boya kumaştan çıkar.
Elyafa ve life nüfuz etmemiş boyanın uzaklaştırılması için fiksaj işleminden sonra kumaşa yıkama işlemi yapılmaktadır. Yıkama işlemi yapılmazsa kumaşın yıkama ve sürteme haslıkları düşer.