Overlok Makinesi Nedir?
Overlok makinesi kullanmak giyim sektöründe çok önemli. Hazır giyim üretiminde istenilen amaca ulaşabilmek için, kullanılan makinelerin seçimi, kullanma şekilleri de iyi bilinmeli.
Overlok makineleri, adını İngilizce karşılığı olan (overlocked) kapatma veya bitirme dikişi denilen dikiş türünden alır. Overlok makineleri, genel olarak endüstriyel ve ev amaçlı kullanım olarak iki gruba ayrılır. Endüstriyel overlok makineleri, daha çok tekstil fabrikaları ya da küçük çaplı konfeksiyon atölyeleri tarafından kullanılır ve ev kullanımlı ya da amatör makinelere nazaran daha yüksek kapasiteleri olduğu gibi bir çok farklı dikiş türü vardır. Bunları saymak gerekirse üç iplik, dört iplik, beş iplik olarak adlandırabiliriz. Üç iplik overlok makineleri genel olarak kenar temizleme, kumaşın türüne göre yan kapatma, kol takma, omuz çatma gibi işlerde kullanıma uygundur. Dört iplik overlok makineleri farklı kumaş türlerinde (kalın penye kumaşlar akrilik ya da polyester örgü kumaşlar) yine yukarıda saydığımız işleri yapabilir. Beş iplik overlok makineleri ise daha çok bornoz, kot kumaşları gabardin kumaşlar, perdeler, halı kenarları gibi dikiş sağlamlığı gerektiren kumaşlarda kullanılır.
Ev Tipi Overlok Makinesi Nedir
Ev tipi overlok makineleri ise daha küçük daha az yer kaplayan türden makinelerdir. Ev tipi makinelerde ufak tefek tamir işleri, el bezi kenarları, pantolon paça kenarları, sökük gibi tamir gerektiren işlerde kullanılabilir. Overlok makineleri şu parçalardan oluşur: Alt lüper, üst lüper, iğne mili. Bu üç sabit parça bir aerodinamikle hareket eder. Üst lüper yandan ileri doğru hareket ederken alt lüper geriye doğru çekilir ve ortaya örümcek ağı görünümünde düz ve kenarı temiz bir dikiş çıkar. Bu parçaların yanı sıra iğneyle birlikte hareket eden makinenin sağ tarafında elmas bir temizleme bıçağı vardır. Overlok makineleri genel kullanım alanları dışında kullanılamaz. Dikiş işlemi sadece örgü ve dokuma kumaşlar için geçerlidir. Overlok dikiş yapılan veya yapılması gereken yerler düzgün birleşik ve temiz bir kenar yapısına sahip olmalıdır. Eğer böyle değilse de makine bıçağı vasıtasıyla düzeltilebilir.
Overlok Makinesi ile Dikiş
Overlok makinelerinde, dikiş oluşumu için aynı anda birçok işlev bir arada yerine getirilir. Kumaş, besleme kıskaçlarının üzerine yerleştirilir ve bıçak kumaşın kenarını kesip düzeltirken iğneler ve lüperler, kumaşın üstünde dikişleri oluşturmaya başlarlar ve kumaş iğnenin arkasındaki dişliler (dikiş parmakları da denir) tarafından beslenir
Overlok yapılışı makinayla yapılabildiği gibi elle de yapılabilir. Ancak özellikle halı gibi kalın kenarlı kumaşlarda bu işlem çok zor ve zaman alıcı olmaktadır. Her hâlükârda bu işlem için overlok makinası kullanmak daha akıllıca olacaktır.
Overlok Makinesi Çeşitleri ve Kullanım Yerleri
Overlok makinelerinde yapılan dikiş ve kullanılan iplik sayısına göre çeşitleri şunlardır;
- 3 İplikli overlok makinesi
- 4 İplikli overlok makinesi
- 5 İplikli overlok makinesi.
a) 3 İplikli Overlok Makinesi
- Dokuma kumaşlarda kenar temizlemek (sürfile yapmak) amacıyla, triko ve yuvarlak örmelerde ise esas dikiş yapmada kullanılır. Dikişin inceliği ve esnekliği nedeniyle tercih edilir. İki lüper ve bir iğne ile yapılan üç iplikli overlok dikişinde üt ve alt lüper iplikleri fazla büküme sahip olmayan ipliklerle düzgün görünümlü düz bir zincir oluşturur.
- Dikiş paylarını keserek yapılan kenar temizleme dikişi, 3 iplikli overlok makinesi ile yapılır. Kumaş özelliğine ve istenilen kalite standardına göre dikiş genişliği ve dikiş sıklığı ayarları yapılır. Yapılan ayarlama ile büzgü de alınabilir.
b) 4 İplikli Overlok Makinesi
- İki iğnesi ve iki lüperi vardır. Dayanıklı, esnek dikiş yapar. Örgü ve dokumaların kenar temizleme ve birleştirme dikişinde kullanılır. Yalnızca bir iğne kullanıldığında 3 iplikli overlok dikişi yapar
- 4 iplikli overlok makinesinde, emniyet ve kenar temizleme dikişi birlikte yapılır. 4 iplik sarma dikişlerinin üstünde emniyet dikişi vardır. Kumaş, model özelliği ve istenilen kalite standardına göre dikiş genişliği ve dikiş sıklığı ayarları yapılır.
c) 5 İplikli Overlok Makinesi
- Üç iplik kenar temizlemeyi yaparken, diğer iki iplik, zincir dikişi oluşturur.. Çok sağlam ve esnek bir dikiştir. İplik sarfiyatı fazladır. İki iğnesi ve üç lüperi vardır. Gömlek, pijama, eşofman dikiminde kullanılır.
- 5 iplikli overlok makineleri de, 4 iplikli overlok makineleri gibi emniyet ve kenar temizleme dikişi yapan makinelerdir.
- 1 iğne ile 2 lüper kenar temizleme,1 iğne ile 1 lüper de zincir dikişi yapar. 5 iplikli overlok makinelerinde de emniyet dikişi zincir dikişle yapılır.
Overlok Makinesinde Kullanılan İplik Çeşitleri ve Özellikleri
Bir overlok makinesi, klasik dikiş makinelerine oranla daha çok iplik tüketir, bu yüzden iplik şirketleri koni biçimli bobin, ana bobin ve kompact tüp adı verilen iplikleri piyasaya sürmüşlerdir. Tüpler ve koni biçimli bobinler en az 920 m. iplik içerir; ana bobinlerde 5720m’ye kadar iplik olabilir. Overlok iplikleri genellikle çok amaçlı ipliklerden daha ince ve esnektir. Çünkü overlok makinesinde genellikle ince iplikler kullanılması önerilir. Overlok dikişleri daha çok iplik tükettiği için kullanılan ince iplikler hacmi azaltır.
Overlok makinelerinde çok katlı fazla bükümü olmayan tekstrüze iplikler kullanılır. Kalın parçaların dikiminde ise sağlamlığı nedeni ile iğne ipliği olarak, sanayi makinelerinde kullanılan iplik bobinleri tercih edilebilir
Overlok Makinesi Dikiş Örnekleri
Çeşitli dikiş örnekleri