Şardonlama (Yüzeylerin tüylendirilmesi)
Mamül yüzeyine tüylü bir efekt vermek için dokuma veya örme kumaştan liflerin dışarı doğru çekilmesidir. Yakma ve kırkım işlemlerinin tersi gibidir. Kumaşa fırçalanmış veya tüylü görünümlü yüzey efekti sağlayan bir tekniktir. İplikten liflerin çekilmesi ile gerçekleşir ve bu lifler kumaş yüzeyinde görkemli bir şekilde dik dururlar.
Liflerin yüzeye doğru çekilmesiyle kumaştaki örgü boşlukları daha çok kapanacak ve vücut ile kumaş arasına daha çok sıcaklık hapsedilmiş olacaktır. Bu şekilde şardonlanmış kumaşlar,doğal olarak daha sıcak tutma özelliğe sahip olacaktır.Bunun yanında kumaşın tutumu da daha yumuşak ve giyimi rahat olacaktır.
Şardon Kelime Anlamı: (Fr.Chardon) En çok Güney Fransa’da yetişen bir tür devedikeni bitkisidir. Bu diken yünlü ya da pamuklu kumaşları tüylendirmek için apre makinelerinde kullanılmıştır. Aynı işlev için yapılan metal iğnelere de şardon denir.
Şardon bitkisi (devedikeni)
Uygulama yöntemine göre şardonlama iki türdür ve bu yöntemlere göre isimlendirilirler.
- Bunlardan birincisi;liflerin iğneli merdaneler yolu vasıtasıyla yüzeye çekilmesidir ki buna “kard şardonlama” denir.
- İkincisi; kumaş yüzeyinin zımparalanması suretiyle tüylendirilmesidir. Bu tür şardonlama işlemine ise süed işlemi veya süed şardonlama denir.
Şardonlamanın yapıldığı tekstil mamulleri; pamuklu çarşaflar, şardonlanmış kumaşlar ve denimler, eldiven içleri ve tenis topları gibi mamüllerdir.
Son zamanlarda ipek ve mikro liflerde şeftali tüyü efekti sağlayan şardonlama işlemi, bu liflerden yapılmış kumaşlara çok güzel bir görünüm ve yumuşaklık kazandırmış ve görünüm modasında çok iyi bir yer tutmuştur.
Şardonlama işleminin olumlu etkileri
Hava boşlukları oluşturarak havayı hapseder ve kumaşın ısıtma özelliğini arttırır, Kumaşa yumuşak tutum verir, Gevşek dokunmuş veya düşük konstrüksiyonlu kumaşın örtme etkisini artırır.
Şardonlama işleminin olumsuz etkileri
Kumaş Şardon Makinesi
- Fazla şardonlama kumaşı zayıflatır,
- kopma dayanımlarını (mukavemetini) azaltır,
- Boncuklanma yapabilir,
- Belli bir miktar lif kaybı olur. Bu kaybın %10‟u geçmemesi gerekir,
- Giyim esnasında ve yıkamada tüyler başka bir kumaşa bulaşır ve Tüyler uzun süreli kullanımda yassılaşır, topaklanır
- Şardon işlemi uygulanacak mamüllere yüzeyi parlaklaştıran, havları bastıran kalandırlama gibi işlemler yapılmaz.
- Şardonlama sırasında kumaşın hafif nemli olması şardonlama süresini kısaltır ve lif kaybını azaltır.
- Şardonlama (tüylendirme), %100 poliester örme kumaşların her iki yüzünün şardonlandığı polar-fleece olarak bilinen apre, kışlık, spor giysileri için oldukça önem kazanmıştır.
- Şardon efekti şardon tellerinin tek tek lif uçlarını kumaş üzerine çıkarması suretiyle elde edilmektedir.
- Filament ipliklerden üretilmiş kumaşlar şardonlama işlemine uygun değildir.
Polar-Fleece Mamullerinin Şardonlanması
Son yıllarda polar-fleece diye adlandırılan örme kumaşlara talep çok artmıştır. Bu tip kumaşlar %100 PES örme kumaşların iki yüzünün şardonlanması ile elde edilir. Polar-fleece poliester kumaşlarda kumaşın her iki yüzünün şardonlanması gerektiği için kumaş ters-yüz etme tertibatı ile bir geçişte iki yüzünü şardonlayabilen konstrüksiyonların kullaılması daha avantajlıdır.
Poliamid mamullerde şardonlama, çözgülü örme kumaşlarda yapılmaktadır. Poliamid mamullerin şardonlanmasında metalik dikenli teller şardonlama makineleri kullanılır.
Şardon makinesini oluşturan elemanlar:
- Şardonlama tamburu
- Şardonlama silindirleri
- Fırçalar
- Hav toplama bölümü
Kumaş beslemeden silindir vasıtası ile ana silindirin üzerine gelir, ve burada bulunan gücü telleri tarafından kaldırılarak ve havlı bir hale getirilir. Farklı iki yüzde şardonlama yapılır.
