Mukavemet, Materyalin kullanımı veya giyimi sırasında dışarıdan gelen kuvvetlerce uygulanan gerilim ve kopmaya dayanımı anlatan bir tekstil terimidir.
İpliğin mukavemeti bir kalite göstergesi olarak ifade edilmektedir. Kısaca ipliğin uygulanan yüke gösterdiği dirençtir denilebilir. Mukavemetin yüksek olması iplik kopuşunu ve makine duruşlarını azaltarak verimliliğin artmasını sağlar.
İplik mukavemetini etkileyen en önemli faktör ham maddedir. Ham maddenin cinsi elyaf uzunluğu, elyaf inceliği (micronaire), elyaf uzunluk dağılımı (uniformity) ve elyaf mukavemeti iplik mukavemetine etki eden en önemli faktörlerdir. Bükümün arttırılması belli bir noktaya kadar iplik mukavemetini de artırır. İplik mukavemetinin ölçümünde çeşitli laboratuar cihazları ve mukavemet ölçüm birimleri kullanılmaktadır. Dolayısıyla ipliğin mukavemeti bildirilirken, hangi test cihazıyla ölçüm yapıldığı ve mukavemet birimi mutlaka belirtilmelidir.
Son yıllarda mukavemetin bir ölçütü olarak kopma kilometresi (RKM) kavramı yaygın olarak kullanılmaktadır. Burada ifade edilmeye çalışılan ipliğin kendi ağırlığı ile koptuğu uzunluktur. Yani 17 RKM mukavemet değerine sahip iplikten söz edildiğinde bu ipliğin 17 km.’sinin ağırlığının ipliği kopma noktasına getireceği anlaşılmalıdır.
İplik Mukavemetini Etkileyen Faktörler
- Lif uzunluğu: Lif uzunluğu arttıkça mukavemette artacaktır. Kısa liflerin mukavemeti düşük olur.
- Hammadde cinsi: Keten, pamuk, naylon, rayon ve yünün, sırasıyla mukavemeti azalırken uzama yüzdesi artar.
- Elyafın paralellik durumu: Elyafların birbirine paralel halde olması mukavemeti azaltacaktır. Elyafların birbirine daha çok sürtünme kuvveti uygulaması istenir böylece mukavemet artar.
- Uzunluk dağılımı: Uzun iplik için uygulanacak kuvvet buna ters orantılı olarak daha az kısa iplik için ise daha fazla olacaktır.
- Düzgünsüzlük oranı: Mukavemetle ters orantılı şekilde düzgünsüzlük arttıkça mukavemet azalacaktır.
- Lif mukavemeti: İplik mukavemetini doğrudan etkiler. Lifin mukavemeti, iplikle doğru orantılıdır.
- Büküm: Bir noktaya kadar iplik mukavemetini destekleyici bir faktördür. Bu değer aşıldıktan sonra büküm mukavemeti olumsuz etkiler. Aşırı büküm liflerin kopmasına neden olur bu yüzden liflerin alabileceği optimum büküm oranı uygulanmalıdır.
- Nem ve yabancı madde oranı: Nem elyafın cinsine göre nem mukavemeti olumlu veya olumsuz yönde etkiler. Yabancı maddeler de mukavemeti olumsuz etkileyen bir diğer faktördür.