AMELİYATHANEDE KULLANILAN TEKSTİL ÜRÜNLERİ

Ameliyathanede çeşitli amaçlarla kullanılan tekstil ürünlerinin temel fonksiyonları, hastayı ve personeli korumak ve hijyen sağlamak, yara enfeksiyonunu önlemek, operasyon yeri ve steril teçhizatın bakteri taşıyan partiküller ile doğrudan temasını kesmek ve hastadan cerraha ve cerrahtan hastaya enfeksiyon taşıma riskini azaltmaktır.AIDS,Hepatit B ve diğer tehlikeli hastalıklar göz önüne alındığında, özellikle hastadan cerraha hastalık taşıma riski önem kazanmıştır.

Ameliyathanelerde kullanılan tekstil materyalleri geniş bir ürün ranjına sahiptir. Genel olarak, cerrah, personel ve hasta giysilerini, hasta örtü ve perdesini, yatak takımını, idrar tutucu ürünleri, çeşitli bezleri, cerrahi çorap ve atletleri içerir.Tablo-3 bu ürünlerin üretiminde kullanılan lifleri,tekstil yapılarını ve fonksiyonlarını göstermektedir.

Ameliyathanede kullanılan belli kriterlere sahip olmak zorundadırlar.Bunlar aşağıdaki gibi sıralanır,

1. Toz ve tüy oluşturmamalı
2. Toz ve vücut partiküllerinin içinden geçmesine izin vermemeli
3. Antiseptik olmalı
4. Mekanik hasara dayanıklı olmalı
5. Islanmaya karşı dayanıklı olmalı
6. Sıvıları geçirmemeli
7. Absorbe edici özelliğe sahip olmalı
8. Defalarca sterilize edilebilmeli
9. Defalarca yıkanıp ütülenmeye dayanıklı olmalı
10. Uzun süreli kulanım boyunca özelliklerini koruyabilmeli
11. Giyilmek için hafif ve konforlu olmalı

Doğrudan temas yada ameliyathanede ki hava ile bulaşan hastalıklarla başa çıkmak için geliştirilen çözümlerden biri çok sıkı dokunmuş bir kumaş kullanmaktır.Amaç; deri pullarının geçmesine izin vermeyecek kadar küçük aralıkları olan bir kumaş elde etmektir.Bunun için özel bitim işlemleri uygulamak veya mikro incelikte sentetik liflerden kumaş oluşturmak gerekir.Böylece giysi, bakteri taşıyan partiküllerin serbest kalmasını önlemek için bir bariyer oluşturacaktır.Fakat geçirgenliği oldukça azaltılmış bu kumaştan yapılmış giysilerin giyilmesi konforsuz olacaktır.Konfor özelliği uzun süren operasyonlarda bulunan personel için ve fiziksel durumları nedeni ile normal hareketlerini yerine getiremeyen engelli ve yaşlılar için önemlidir.

Ameliyat hanedeki cerrahlar, hemşireler ve diğer personel için patiskadan yapılmış elbiseler uzun süreden beri kullanılmaktadır.Pamuk genelde statik elektrik yüklerinden doğabilecek tehlikeleri uzaklaştırmak için kullanılır.Sentetik lifler ise statik yükleri artırmaya ve elektrik kıvılcımlarının oluşmasına eğilimlidir.Ameliyathanede narkoz olarak kullanılan gaz karışımları oksijen içerir ve çabuk tutuşur veya patlar.Bu yüzden alevlerden ve kıvılcımlardan kaçınmak gerekir.Bununla birlikte pamuk yüksek seviyede toz oluşturan bir kirlilik kaynağı olarak görülmektedir.Son yıllarda bir kere kullanıldıktan sonra atılan polyester ve polipropilen  Nonwoven giysilerin kullanımı hastaya bulaşılabilecek enfeksiyon kaynaklarını önlemek için yaygınlaşmıştır.Bu ürünlerin kullanıldıktan sonra yok edilmek zorunda olmaları onları pahalı ve çevreye zararlı yapmasına rağmen ABD de cerrahi giysilerin %70 i,Avrupa da %50 si bu kumaşlardan yapılır.

Tablo – 4 Hijyen Amaçlı Ameliyathanede Kullanılan Tekstil Materyalleri

Ameliyathanede kullanılan çeşitli bezler, yara sarılmadan önce yaralan veya deriyi temizlemek için ya da pişiklere ve yanıkları tedavi etmek için kullanılır. Antiseptik apre ile ıslatılabilen selüloz nonwoven kumaşlardan veya kağıt dokuda yapılır.Dereceli sıkıştırma özellikleri olan cerrahi çorap, organa hafif destek vermekten, toplar damarlara ait rahatsızlıkları tedavi etmeye uzanan pek çok amaç için kullanılır.Yuvarlak örme esnasında şekillendirilebilen ve elastomer iplikler istenen diz ve dirsek başlıkları, fiziksel aktif sporlar esnasında destek ve sıkıştırma sağlamak için veya koruma için kullanılır.

Implanta Edilen Tekstil Materyalleri

Împlant edilebilir tekstil materyalleri ya yara kapatma (ameliyat ipliği) ya da çıkarı!m;ş bir parça ya da organın görevini görmek üzere cerrahi yerleştirme (protez) amacı ile, vücudun onarılmasında kullanılır. Bu materyaller vücut içine yerleştirildikleri için vücut tarafından kabul edilmelerini sağ ayacak bazı özelliklere sahip olmalıdırlar. Bu özelliklerin içinde en önemlisi biyolojik uyum özelliğidir. Implantasyon süresine göre ımplantların boy stabilitesi, temas durumu ve biyolojik uyumu diğer tıbbi tekstillerden daha katı kurallarla belirlenmiştir. Tekstil implantların, vücudun implant edilen materyale göstereceği reaksiyonu etkileyen biyolojik, mekanik ve yapışa! özelliklere aşağıdaki gibi sıralanabilir.

a) Biyolojik özellikler

• Alerjik, toksit olmamalı
• Mutajenik, teratojenik, kanserojen reaksiyon oluşturmamalı
• Alışılmamış yabancı madde reaksiyonuna sahip olmamalı
• Hücre büyümesi üzerine istenmeyen bir etki oluşturmamalı
• İstenmeyen biyolojik bozulmaya sahip olmamalı
• Bakteri oluşumuna el verişsiz olmalı
• Ateş yükseltici madde içermeli

8-   Kan ile uyumlu olmalı, kanın bileşiminde ve özelliklerinde değişime sebep
olmamalı

b) Mekanik özellikler

• Optimum gerilme mukavemetine sahip olmalı
• Yeterli dikiş izi mukavemetine sahip olmalı
• Uzun süreli yükleme altında yeterli stabiliteye sahip olmalı
• Yerleştirildiği dokunun yük-uzama karakteristikleri ile uyum göstermeli.
• Optimum esnekliğe sahip olmalı
• Implantasyon süresince fiziksel stabilitesini korumalı

c) Yapısal Özellikler

1- Gözeneklilik: Materyalin gözenekliliği insan dokusunun gelişmesini ve implantın kapsüllenme hızını belirleye en önemli faktördür. Bağlanan doku yalnız 20mm’den büyük gözenekli yapılar üzerinde gelişebilir. Tekstil materyallerinin lifli yapıları yüzünden gözenek boyutunu tayin etmek mümkün değildir. Çünkü, dairesel enine kesitle ideal bir gözenek yerine, lifler tarafından iki taraflı maskeleme ile 3D gözenek aralıkları vardır. Bu nedenle, gözeneklilik için belirli bir tanımlama getirilmiştir. Bu, tanımlanmış şartlar altında gazlar veya sıvılar tarafından geçirgenliktir. Tablo-13’te tekstil yapılarının gözenekliliği verilmektedir.Tablo – 5 Tekstil Implantların Gözenekliliği

Yüzey Pürüzlülüğü:  Implant materyali  hücrelerin tutunabilmesi  için  belli pürüzlülüğe   sahip  elmalıdır.   Ancak  sadece   pürüzlü   yüzeyler  değil  ok pürüzü yüzeylerde yaralı doku oluşumuna sebep olur

Enine Kesit: Küçük dairesel lifler, düzgün olmayan enine kesitli daha geniş üflerden doku tarafından cana iyi kapsüllenir böylece materyalin dokuya kaynaşması hızlanmış olur.1.5 mm çapında ince filamentli  iplikler hücre bağlantısı açısından bağlantısı açısından diğerlerinden daha iyi sonuç verir.

Tekstil materyalinin implantasyon suresince, yapısında, gözenekliliğinde ve geometrisinde istenmeyen önemli bir değişiklik olmamalıdır.

Uygun boyutlarda elde edilebilmelidir.

Toksisite: Lif polimerleri  tarafından toksit maddelerin salınması ve materyal üzerindeki yağlayıcı ve haşıl maddeleri gibi yüzey kirlilikleri doku üzerinde olumsuz etki yapacaktır. Bu yüzden materyal bunlardan arındırılmalıdır.

Biyolojik Bozunurluluk:  Biyolojik bozunurluluğa göre polimerin özellikleri  implantın    başarısını    etkiler.    Impiantasyonda    kullanılan    malzemeler arasında poliamid,   iki  yıl  sonra  bozunarak bütün  mekanik özelliklerini  kaybeden  en reaktif malzemedir.   PTFE,   en  düşük reaktifliğe  sahiptir. Polipropilen ve polyester bu ikisi arasında yer alır.