Cicim Dokuma Nedir?

Cicim; çözgü ve atkı iplikleri arasına renkli desen iplikleri atılarak sıkıştırma suretiyle meydana getirilen dokuma türüdür. Dokumanın yüzeyinde sonradan iğne ile yapılmış gibi kabarık desenler oluşur. Zemini oluşturan atkı ve çözgü iplikleri genellikle aynı renk ve kalınlıkta, deseni meydana getiren iplikler ise ayrı renk ve kalınlıkta olur.

Cicim Dokuma Türleri

Cicim atkı yüzlü veya bez ayağı tekniğiyle yapılır, desen ipinin atılış şekline göre iki atlamalı veya üç atlamalı olarak farklılık gösterir.

• İki Atlamalı Cicim Dokuma :Desen iplikleri iki çözgü üzerinden atlayarak ilerler. Desene göre dokumanın arkasında, yukarıya çapraz, sağa ve sola doğru devam eder. Desen iplikleri sırayı tamamladığında atkı ipliği atılır. Genellikle bez ayağı zemin üzerine serpme motifler dokunur. Sık motifli, atkı yüzlü cicim dokumalarda da aynı teknik uygulanır. 
• Üç Atlamalı Cicim Dokuma: Bu tür cicim dokumalarda desen iplikleri üç çözgü ipliği atlayarak ilerler. Bez ayağı veya atkı yüzlü zemin üzerine sık motifler uygulanır.

Cicim dokumanın fonuna uygun renkte tamamı boyanarak desen çalışması tamamlanır.

Cicim Dokumada Desen Özellikleri

• Cicim dokumasının deseni kareli çizilir.
• Kareli kâğıtta her dik kare sırası bir çözgü ipliğinin, her yatay kare sırası ise bir atkı ipliğinin karşılığıdır.
• Desenin neresinde, hangi renkte desen ipliği, kaç tane çözgü ipliğinin, üzerinden atlayıp arkaya geçecekse, o kadar kareyi, o desen ipliğinin renginde boyanır.
• Desen ipliği sıralarının aralarında birer yatay kare sırasını boş bırakılır. Bunlar, desen ipliklerini aralarında sıkıştıran atkı ipliklerinin karşılığıdır.
• Deseni ende, dokumanızda kullanacağınız çözgü ipliği sayısı kadar kare içine sığdırmak veya yerleştirmek zorunda olduğunuzu unutmayınız.
• Dokuma yapılınca, iplikler sıkıştırılacağı için, kareli kâğıttakine göre daha basık bir desen elde edileceğini dikkate alınız.

Desen Araştırma

Cicim dokuma deseninin hazırlanmasından önce, hazırlanacak desenle ilgili bir ön araştırmanın yapılması gerekmektedir. Desen araştırması yapabilmek için geçmişten bu güne kullanılan cicim dokuma desenleri görülmeli, cicim dokumalarda kullanılan desenlerin biçimleri, kullanılan motiflerin özellikleri araştırılarak, desen hazırlama işleminin birinci basamağını gerçekleştirilmelidir. Cicim dokumacılığında desenler oluşturulurken atkı iplikleri ve desen iplikleri sıra takip eder.

Atkı İpliği atıldıktan sonra yapılacak desene göre desen ipliği bir veya daha fazla çözgü ipliği üzerinden atlatılarak desen oluşturulur. Cicim dokumalarda dokumanın yüzeyinde meydana getirilen desenler kullanılan desen ipliğinin kalınlığına ve inceliğine, desendeki motiflerin birbirine çok yakın serpme motifler halinde oluşuna göre değişik görünüm verirler.

Yararlanılacak kaynaklar

Bir dokumanın yöresel özelliklerini en iyi yansıtan faktörlerden biri olan cicim dokuma desenlerini araştırmada yararlanılacak kaynaklara ulaşmak, günümüzde oldukça kolaylaşmıştır.

Genel olarak söyleyecek olursak yararlanılacak kaynaklar şunlardır:

• Daha önce yapılmış cicim dokumalar ve bunların resimleri
• Daha önce çalışılmış cicim dokuma desenleri
• Kitap, dergi, basılı kaynaklardaki cicim dokuma motif ve resimleri
• İnternet siteleri
• Geometrik Desenler
• Bitkisel Karakterler

Motif Özellikleri

• Geometrik desenler (kare-dikdörtgen).
• Canlı ve cansız varlıklar (insan-hayvan-koçboynuzu-eşya).
• Doğa (çiçek- ağaç-kuş-bulut).
• Bitkisel karakterler (çiçek-ağaç).
• Duygu ve düşünceleri anlatan desenler (eli belinde-elti eltiye küstü).
• Cicim dokumalara baktığımızda genelde parlak renklerle dokunduğu dikkati çekmektedir. Cicim ince dokunmuş nakışlı kilimdir.
• Dokumalar tek parça yapıldığı gibi ince uzun şeritler halinde birkaç parça da dokunabilir.
• Dokuma parçalarına kanat veya şak denir.
• Motiflerde genellikle parlak renkler kullanılır. (Kırmızı (vişne), lacivert (koyu gök), koyu sarı (kınalı sarı), siklamen (almes), mor (deli mavi), siyah (gara veya ana gara), yeşil (cevizi), çimeni yeşil, beyaz, mavi, turkuaz)
• Motifler genellikle geometrik, duygu ve düşünceleri anlatan bitkisel karakterler taşımaktadır
• Dokuma kenarları genellikle ince bordürlerle çevrilir.

Yöresellik

Düz el dokumaları dokundukları yerlere göre de isimlendirilirler. Bunun için şehir merkezlerinden başlayarak kasaba, bucak, köy ve göçebe halinde yaşayan aşiretler esas alınabilir. Antep, Siirt, Silifke, Kırşehir, Karaman, Sivas, Emirdağ, Eşme, kilim ve dokumaları ilk akla gelen dokumalardır.

Desen Hazırlarken Kullanılan Araç Gereçler

• Görsel basılı kaynaklar,
• Dokuma ürünler,
• Makas,
• Cetvel,
• Milimetrik kâğıt,
• Boya kalemi,
• Mukavva,
• Kalem,

Desen Hazırlama Aşamaları

• Dokunulması düşünülen cicim dokumanın öncelikle boyutları belirlenir. Daha sonra cicim dokumadaki düğüm sayıları hesaplanarak her düğümün bir kareye geleceği gerçeğini unutmadan, boyutlara uygun kareli kâğıt hazırlanır.
• Desen kurşun kalemle kareli kâğıda çizilir.
• Kurşun kalemle taslak çalışması yaparak, kareli kâğıtta yerleri belirlenmiş desen, hazırlanacak cicim dokumada uygulanacak renklerle boyanır.