Çürüme ve Küflenmeye Karşı Dayanıklık Sağlayan Bitim İşlemleri
Tekstil materyalini çürümeye ve küflenmeye karşı koruma amacıyla bu işlem uygulanır.
Çürüme; mikroorganizmaların ısı ve nemin etkisiyle, selüloz makromoleküllerini enzimatik olarak parçalanmasıdır. Bazı mikroorganizmalar ise selüloz makromoleküllerini parçalamadan yayılırlar ( Örneğin ; Mantarlar) kumaş üzerinde rahatsız edici lekeler oluştururlar. Bu lekelere Küf denir.
Yapay lifler çürümeye ve küflenmeye karşı oldukça dayanıklıdır. Selüloz liflerine bu dayanıklılığı kazandırmak için yapılan küflenmez ve çürümez bitim işlemleri vardır.
Bu işlemler
- Pasif koruma
- Aktif koruma
Olmak üzere ikiye ayrılır.
Pasif Koruma Nedir: Mikroorganizmaların tekstil lifini parçalayamaz hale getirmek veya tekstil materyali ile mikroorganizmaların temas etmesini önlemektir.Bu amaçla aşağıdaki işlemler uygulanır.
- Selüloz liflerinin kimyasal modifikasyonu (örneğin asetilleme) yapılır. Böylece mikroorganizmalar selülozu parçalayamaz ve sindiremez.
- Liflerin etrafını bir polimer madde ile kaplanır Örneğin; Kumaş melamin/formaldehid reçinesi ile kaplanırak çürüme önlenir, Bu durumda mantarlar oluşmaya devam edeceğinden küflenme önlenemez.
- Sıcaklık ve nemi bakteri üremesini önleyecek şekilde ayarlamak gerekir. Nem oranı%70‟in altında sıcaklık ise 2o C nin altında olmalıdır.
Aktif Koruma Nedir: Aktif koruma işleminde amaç antimikrobik etki gösteren maddelerle tekstil materyalinin işlem görmesidir.Aktif korumada mikroorganizmaların üremesi önlenir, aktivitesi sona erdirilir ve sonunda mikroorganizmaları ölür.
Aktif koruma için kullanılan maddeler
- Cu, Zn, Hg, Sn, gibi metal bileşikleri,
- Fenoller,
- Halojen fenoller,
- Diğer halojen bileşikleri,
- Azotlu bileşikler,
- Azotlu ve kükürtlü bileşiklerdir.
Aktif korumada maddelerden istenen özellikler
- Çok çeşitli mikroorganizmalara karşı etkili olmalı,
- Düşük konsantrasyonda ve yüksek sıcaklıklarda etkili olmalı,
- Haslıkları iyi olmalı,
- Kumaşın özelliklerini bozmamalı,
- Diğer kimyasal maddeler ile uyumlu olmalı,
- Rahatsız edici kokusu olmamalı,
- Zehirli olmamalı ve
- Pahalı olmamalıdır